Chính phủ Philippines ngày 13/8 cho biết đã gửi công hàm phản đối ngoại giao qua Bắc Kinh sau khi máy bay phản lực của Trung Quốc bay rất gần và bắn một loạt pháo sáng trên đường bay của máy bay tuần tra không quân Philippines trên một bãi cạn đang tranh chấp ở Biển Đông.
Hành động thù địch của máy bay phản lực không quân Trung Quốc đối với máy bay vận tải hạng nhẹ NC-212i của quân đội Philippines hôm 8/8 trên bãi cạn Scarborough là cuộc chạm trán trên không đầu tiên như vậy kể từ khi các cuộc giao tranh trên biển giữa Bắc Kinh và Manila ở tuyến đường biển đông đúc này bắt đầu bùng phát vào năm ngoái.
Tổng tư lệnh quân đội Philippines, Tướng Romeo Brawner Jr. không báo cáo bất kỳ thương tích hoặc thiệt hại nào nhưng lên án hành động của Trung Quốc, ông cho biết hành động này có thể gây ra hậu quả bi thảm.
“Nếu pháo sáng tiếp xúc với máy bay của chúng tôi, chúng có thể thổi vào cánh quạt hoặc cửa hút gió hoặc đốt cháy máy bay của chúng tôi”, ông Brawner nói với các phóng viên. “Điều đó rất nguy hiểm”.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Teresita Daza cho biết một cuộc phản đối ngoại giao đã được thực hiện.
Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. vào cuối tuần nói rằng các hành động của máy bay phản lực không quân Trung Quốc là “vô lý, bất hợp pháp và liều lĩnh”.
“Chúng tôi kêu gọi chính phủ Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa chấm dứt mọi hình thức khiêu khích và nguy hiểm có thể phá hoại sự an toàn của quân đội và nhân viên dân sự Philippines trên vùng biển hoặc trên không, làm mất ổn định hòa bình khu vực và làm xói mòn lòng tin của cộng đồng quốc tế vào Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa”, một lực lượng đặc nhiệm của chính phủ Philippines giám sát Biển Đông nói ngày 12/8.
Bất chấp cuộc chạm trán, lực lượng đặc nhiệm cho biết Philippines sẽ tăng cường giám sát không phận của mình.
Bộ Tư lệnh Quân khu Nam của Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc hôm 10/8 nói rằng một máy bay của không quân Philippines đã “vi phạm” không phận phía trên bãi cạn mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền, làm gián đoạn các hoạt động huấn luyện chiến đấu của họ.
Bộ tư lệnh đã cử máy bay phản lực và tàu chiến để nhận diện, theo dõi và xua đuổi máy bay của Philippines, bộ tư lệnh cho biết thêm.
Bộ tư lệnh đã cảnh báo Philippines “hãy ngừng xâm phạm, khiêu khích, bóp méo và thổi phồng”.
Hoa Kỳ, Úc và Canada đã báo cáo về các hành động tương tự của máy bay không quân Trung Quốc trong quá khứ ở Biển Đông, nơi các quốc gia này đã triển khai lực lượng để thúc đẩy tự do hàng hải và hàng không.
Trung Quốc phản đối việc triển khai quân sự của Hoa Kỳ và các đồng minh của nước này ở khu vực tranh chấp, gọi đó là mối nguy hiểm đối với an ninh khu vực.
Năm 2013, Trung Quốc đã công bố Vùng nhận dạng phòng không mới trên Biển Hoa Đông bao phủ một chuỗi các đảo tranh chấp mà Nhật Bản cũng có tuyên bố chủ quyền. Khi đó, Bắc Kinh cho biết tất cả các máy bay xâm nhập vào vùng này phải thông báo cho chính quyền Trung Quốc và họ sẽ bị đối phó bằng các biện pháp quân sự khẩn cấp nếu không tự xác định danh tính hoặc không tuân thủ lệnh của Bắc Kinh. Tuy nhiên, Washington và các đồng minh cho biết động thái này là không hợp lệ và từ chối công nhận.
Các quan chức Trung Quốc đã cảnh báo rằng Bắc Kinh có thể thiết lập một vùng phòng không tương tự trên Biển Đông nếu chủ quyền của họ đối với tuyến đường biển này, một tuyến đường thương mại và an ninh toàn cầu quan trọng, bị đe dọa.
Ông Jay Batongbacal, một giáo sư luật và giám đốc Viện Các vấn đề Hàng hải và Luật Biển tại Đại học Philippines, cho biết vùng phòng không không phải là hành động thực thi quyền lãnh thổ đối với khu vực mà nó bao phủ.
“Điều đang xảy ra là họ đang phô trương năng lực của mình để đe dọa Philippines, để tạo ấn tượng với các đối tượng và quốc gia không phải là người Trung Quốc rằng họ kiểm soát được không phận ở Biển Đông”, ông Batongbacal nói.
Ngoài Trung Quốc và Philippines, Brunei, Malaysia, Việt Nam và Thái Lan có các yêu sách lãnh thổ chồng lấn ở tuyến đường biển đông đúc này, nhưng sự thù địch đã đặc biệt bùng phát giữa lực lượng cảnh sát biển và hải quân Trung Quốc với Philippines ở Bãi cạn Scarborough và một đảo san hô tranh chấp gay gắt khác, Bãi Cỏ Mây (Bãi cạn Second Thomas), kể từ năm ngoái.
Washington đã nhiều lần cảnh báo rằng Mỹ có nghĩa vụ phải bảo vệ Philippines, đồng minh hiệp ước lâu đời nhất của mình ở châu Á, nếu lực lượng, tàu và máy bay của Philippines bị tấn công vũ trang, kể cả ở Biển Đông.
Diễn đàn