Một máy bay quân sự không người lái của Trung Quốc bay với thiết bị theo dõi được bật lên đã bay gần bờ biển Việt Nam vào tuần trước, Reuters dẫn thông tin từ một cơ quan nghiên cứu Biển Đông cho biết hôm 5/8. Đây là lần đầu tiên trong 5 năm theo dõi của nhóm, Bắc Kinh công khai hoạt động như vậy.
Chuyến bay hôm 2/8 của máy bay WZ-10 xuất phát từ đảo Hải Nam và quay trở lại đó sau khi đi theo một đường bay dài khoảng 100km từ bờ biển Việt Nam đến thành phố Nha Trang, theo bản đồ quỹ đạo mà Reuters xem được và được bà Vân Phạm, Giám đốc Dự án Đại sự ký Biển Đông chia sẻ, người đã sử dụng dữ liệu theo dõi có sẵn công khai để theo dõi.
Không rõ liệu các chuyến bay như vậy trước đó có được thực hiện với thiết bị theo dõi bị tắt đi hay không.
Việc tắt thiết bị theo dõi thường được các tàu Trung Quốc sử dụng trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của các nước láng giềng – một vùng biển cách bờ biển của một quốc gia từ 12 đến 200 hải lý (370km), nơi mà hầu hết các hoạt động di chuyển đều được phép theo luật pháp quốc tế mà không cần phải xin phép trước, mặc dù các hoạt động này thường bị theo dõi chặt chẽ.
Theo lời bà Vân Phạm, các nhà nghiên cứu khác, những người đã theo dõi Biển Đông trong thời gian dài, đã xác nhận với bà rằng đây là lần đầu tiên một chuyến bay như vậy được Trung Quốc công khai. Reuters không thể xác minh độc lập các thông tin trước đây về các chuyến bay như vậy.
Chuyến bay diễn ra vài ngày sau khi Hà Nội tuyên bố sẽ tổ chức các cuộc tập trận chung đầu tiên của lực lượng cảnh sát biển với Philippines, dự kiến bắt đầu vào ngày 9/8, và sau khi Việt Nam đệ trình yêu sách lên Liên Hiệp Quốc vào tháng trước cho việc mở rộng thềm lục địa của mình ở Biển Đông.
Theo AP, một tàu cảnh sát biển của Việt Nam đã tới Manila hôm 5/8 cho cuộc tập trận chung. Một người phát ngôn của Cảnh sát biển Philippines được hãng tin Mỹ trích lời nói rằng các cuộc tập trận là “một cách tốt để hạ nhiệt tình hình” trong khi Đại tá Hoàng Quốc Việt, trưởng đoàn CSB Việt Nam nói rằng chuyến thăm đến Manila là để tăng cường “mối quan hệ hợp tác cùng có lợi” của hai nước.
Bắc Kinh hôm 18/7 đã “kiên quyết” phản đối việc Hà Nội đệ trình lên Uỷ ban Ranh giới Thềm lục địa LHQ hồ sơ thềm lục địa mở rộng ngoài 200 hải lý của Việt Nam tại khu vực giữa Biển Đông.
Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng của Việt Nam cũng như Bộ Ngoại giao Trung Quốc đều không trả lời lập tức các yêu cầu bình luận của Reuters.
Tàu Trung Quốc thường xuyên đi vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Khi bật máy phát tín hiệu, theo Reuters, các hoạt động của chúng bị theo dõi và đôi khi bị Hà Nội cũng như các quốc gia có yêu sách chủ quyền khác ở Biển Đông chỉ trích. Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ Biển Đông.
Hai nước láng giềng do Đảng Cộng sản cai trị có quan hệ kinh tế chặt chẽ và quan hệ chính trị gần gũi, nhưng thường xuyên xảy ra xung đột về ranh giới ở Biển Đông, một tuyến đường thủy vận chuyển quan trọng, và các cuộc đụng độ thường xuyên liên quan đến tàu tuần duyên.
Chuyến bay diễn ra trong giai đoạn chính trị nhạy cảm ở Việt Nam, nơi đã trải qua nhiều thay đổi ở cấp cao nhất trong những tháng gần đây.
Biển Đông trong nhiều thập kỷ đã đặt ra thách thức ngoại giao cho các chính phủ Việt Nam liên tiếp, cân bằng nhu cầu bảo vệ chủ quyền trong khi hạn chế thiệt hại cho mối quan hệ quan trọng với Bắc Kinh.
Đảng Cộng sản Việt Nam hôm 3/8 đã bổ nhiệm cựu Bộ trưởng công an Tô Lâm làm tổng bí thư, chức vụ quyền lực nhất của Việt Nam, thay thế cố lãnh đạo Nguyễn Phú Trọng, người đã qua đời hai tuần trước đó. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong cùng ngày đã gửi điện chúc mừng ông Lâm và gọi ông là “đồng chí” cũng như cho biết ông sẽ cùng vị tổng bí thư mới của Việt Nam “dẫn dắt xây dựng Cộng đồng chia sẻ tương lai chung Trung-Việt.”
Diễn đàn