Các chuyên gia cho rằng việc Hải quân Hoa Kỳ triển khai các phi đạn không đối không tầm xa mới ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương có thể xóa bỏ lợi thế của Trung Quốc về tầm bắn trên không, một phần trong kế hoạch tăng cường tập trung vào việc phô trương sức mạnh trong bối cảnh căng thẳng trong khu vực tăng cao.
Phi đạn AIM-174B, được phát triển từ phi đạn phòng không SM-6 của Raytheon hiện có sẵn, là loại phi đạn có tầm bắn xa nhất mà Hoa Kỳ từng trang bị và được chính thức công nhận vào tháng 7 năm nay.
Phi đạn này có ba ưu điểm chính: nó có thể bay xa hơn nhiều lần so với lựa chọn tốt nhất tiếp theo của Mỹ là AIM-120 AMRAAM; nó không yêu cầu dây chuyền sản xuất mới và nó tương thích với máy bay của ít nhất một đồng minh là Úc.
Điều quan trọng là một loại vũ khí như AIM-174B, có thể tấn công các mục tiêu trên không ở khoảng cách xa tới 400 km, vượt xa phi đạn PL-15 của Trung Quốc, cho phép máy bay phản lực của Mỹ ngăn chặn các mối đe dọa ở xa tàu sân bay và tấn công một cách an toàn các mục tiêu “có giá trị cao” của Trung Quốc, chẳng hạn như máy bay chỉ huy và kiểm soát.
Ông Chieh Chung, nhà nghiên cứu tại Hiệp hội Tầm nhìn Chiến lược có trụ sở tại Đài Bắc, nói: “Mỹ có thể đảm bảo an toàn cho các tài sản quan trọng của họ, chẳng hạn như các nhóm tàu sân bay, và tiến hành các cuộc tấn công tầm xa vào các mục tiêu của Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc.”
Phương Tây cho đến nay vẫn chưa dễ dàng làm được điều đó.
AIM-120, phi đạn tầm xa tiêu chuẩn dành cho máy bay Mỹ, có tầm bắn tối đa khoảng 150 km đòi hỏi máy bay phóng phải bay sâu hơn vào lãnh thổ tranh chấp, khiến các tàu sân bay có nguy cơ bị tấn công chống tàu cao hơn.
Bất kỳ loại xung đột nào ở Biển Đông, trong cái gọi là Chuỗi Đảo Thứ nhất, chạy từ gần Indonesia về phía đông bắc đến lục địa Nhật Bản, có nghĩa là Hải quân Hoa Kỳ sẽ hoạt động trong phạm vi vài trăm km tính từ đối thủ Trung Quốc.
Hỗ trợ Đài Loan trong một cuộc xâm lược sẽ kéo Hải quân lại gần hơn nữa.
Ông Cheih cho biết thêm, AIM-174B thay đổi phương trình đó, khiến máy bay săn tàu sân bay của Trung Quốc nằm ngoài tầm bắn và thậm chí gây nguy hiểm cho máy bay của họ tấn công Đài Loan, điều đó làm tăng khả năng Mỹ sẽ tham gia vào một cuộc xung đột lớn trong khu vực.
Một nhà phân tích kỹ thuật quốc phòng cấp cao của Hoa Kỳ, người từ chối nêu tên vì vấn đề này rất nhạy cảm, nói: “Điều quan trọng là nó cho phép Hoa Kỳ tiến sâu hơn một chút” vào Biển Đông trong một cuộc xung đột.
“Và nó sẽ có khả năng thay đổi hành vi của Trung Quốc vì nó sẽ khiến các máy bay lớn, chậm, không uyển chuyển gặp rủi ro lớn hơn”.
Phạm vi lợi thế
Trong nhiều thập niên, lợi thế của Hoa Kỳ về máy bay chiến đấu tàng hình, đầu tiên là với F-117, sau đó là F-22 và F-35, có nghĩa là tất cả những gì cần có là những phi đạn như AIM-120.
Ông Justin Bronk, chuyên gia công nghệ và sức mạnh không quân tại Viện Dịch vụ Thống nhất Hoàng gia London, cho biết, quân đội Mỹ cũng đang nghiên cứu phát triển AMRAAM như một giải pháp thay thế rẻ hơn cho một phi đạn mới, cải thiện đáng kể hiệu suất của nó trong nhiều thập niên.
Liên minh Vận động Phòng thủ Phi đạn cho biết, SM-6 ước tính có giá khoảng 4 triệu đô la mỗi chiếc, trong khi một chiếc AMRAAM có giá khoảng 1 triệu đô la.
Các quốc gia châu Âu, vốn chưa được tiếp cận với công nghệ tàng hình cho đến những năm gần đây, đã phát triển phi đạn Meteor chạy bằng động cơ ramjet, có tầm bắn 200 km, do MBDA sản xuất.
MBDA không trả lời yêu cầu bình luận.
Bà Kelly Grieco, một thành viên cao cấp tại Trung tâm Stimson cho biết, sự xuất hiện của máy bay tàng hình Trung Quốc như J-20 và quan trọng hơn là phi đạn PL-15 mà nó có thể mang theo - với tầm bắn 250 km trở lên - đã làm xói mòn lợi thế của Mỹ.
Bà nói, giờ đây, về mặt lý thuyết, một máy bay tàng hình của Trung Quốc có thể phát hiện ra máy bay không tàng hình của Mỹ và bắn hạ chúng ở ngoài phạm vi mà chúng thậm chí có thể chống trả.
Ngay cả máy bay tàng hình của Mỹ cũng có thể bị buộc phải bay gần một cách nguy hiểm để bắn phi đạn.
Bà nói: “Nếu một máy bay chiến đấu của Trung Quốc có thể vượt xa máy bay chiến đấu của Mỹ, điều đó có nghĩa là họ có thể bắn phát đầu tiên”.
AIM-174B được phát triển để nhanh chóng giải quyết nhu cầu đó.
Dự án AIM-260 bí mật của Lockheed Martin, một chương trình riêng của Không quân Hoa Kỳ nhằm phát triển một phi đạn không đối không tầm xa đủ nhỏ để máy bay tàng hình mang theo bên trong, đã được phát triển trong ít nhất bảy năm.
Lockheed Martin từ chối bình luận về dự án.
Ông Bronk cho biết Trung Quốc đang phát triển phi đạn có tầm bắn xa hơn PL-15 nhưng radar của máy bay phóng có thể không thể phát hiện được mục tiêu ở khoảng cách như vậy.
Ông nói thêm: “Nếu bạn sử dụng phi đạn quá lớn và quá nặng, bạn sẽ phải đánh đổi nhiên liệu” để lấy máy bay.
Sẵn có
Việc sử dụng SM-6 của Raytheon, ban đầu được thiết kế cho vai trò phòng không phóng từ tàu, có nghĩa là các dây chuyền sản xuất đã có sẵn. Nguồn tài trợ cũng có sẵn cho hơn 100 phi đạn SM-6 trong năm nay.
Raytheon từ chối bình luận về số lượng AIM-174B sẽ được sản xuất hoặc liệu những chiếc SM-6 hiện có có được chuyển đổi hay không.
Cho đến nay nó chỉ được thể hiện trên máy bay F/A-18E/F Super Hornet của Hải quân Hoa Kỳ, do quân đội Hoa Kỳ và Úc vận hành.
Hoa Kỳ coi Úc là địa điểm quan trọng để triển khai sức mạnh ở Biển Đông và đang đầu tư hàng trăm triệu đô la vào cơ sở hạ tầng quân sự ở đó.
Bộ Quốc phòng Úc cho biết họ “hợp tác chặt chẽ với Mỹ để hiểu rõ các lựa chọn năng lực sẵn có để Úc xem xét”.
Hải quân cho biết phi đạn này đã được “triển khai hoạt động” nhưng từ chối bình luận về việc liệu nó có được cung cấp cho các đồng minh hay không, liệu nó có được tích hợp trên các máy bay khác hay không và họ muốn có bao nhiêu chiếc AIM-174B mỗi năm.
Ông Peter Layton, chuyên gia quốc phòng và hàng không tại Viện Griffith Châu Á, cho biết tính linh hoạt của SM-6, vốn cũng được sử dụng để tấn công tàu, mục tiêu trên bộ và phi đạn, mở ra những khả năng vượt xa AIM-174B.
Ví dụ, nếu được trang bị thiết bị tìm kiếm chống radar, nó có thể tấn công và phá hủy các tổ hợp phi đạn đất đối không từ tầm cực xa.
Tuy nhiên, hiện tại, việc bổ sung AIM-174B vào kho vũ khí của Hải quân Hoa Kỳ, ngay cả khi chưa có số lượng lớn, sẽ làm thay đổi tính toán về một cuộc xung đột khu vực, nhà phân tích kỹ thuật cấp cao Layton cho biết.
“Nếu điều này đủ để đẩy lùi máy bay (giá trị cao của Trung Quốc) thì bạn không cần nhiều”.
“Bởi vì mối đe dọa đã khiến đối thủ thay đổi hành vi... Nó khiến kịch bản Biển Đông trở nên dễ dàng hơn”.
Diễn đàn