Hàng chục quân nhân Nga đang được đào tạo tại Iran để biết cách sử dụng hệ thống phi đạn đạn đạo tầm gần Fath-360, hai nguồn tin tình báo châu Âu nói với Reuters, đồng thời cho biết thêm rằng họ dự kiến hàng trăm vũ khí dẫn đường bằng vệ tinh sẽ sớm được chuyển giao cho Nga để phục vụ cho cuộc chiến ở Ukraine.
Các đại diện của Bộ Quốc phòng Nga được cho là đã ký một hợp đồng vào ngày 13 tháng 12 năm ngoái tại Tehran với các quan chức Iran về Fath-360 và một hệ thống phi đạn đạn đạo khác do Tổ chức Công nghiệp Hàng không Vũ trụ (AIO) thuộc sở hữu của chính phủ Iran chế tạo có tên là Ababil, hai quan chức tình báo cho biết, những người này yêu cầu giấu tên để thảo luận về các vấn đề nhạy cảm.
Trích dẫn nhiều nguồn tin tình báo mật, các quan chức cho biết các nhân viên Nga đã đến thăm Iran để học cách vận hành hệ thống phòng thủ Fath-360, hệ thống phóng phi đạn có tầm bắn tối đa 120 km và đầu đạn nặng 150 kg. Một trong những nguồn tin cho biết rằng “bước tiếp theo khả thi duy nhất” sau khi huấn luyện sẽ là chuyển giao phi đạn thực tế cho Nga.
Moscow sở hữu phi đạn đạn đạo của riêng mình, nhưng việc cung cấp Fath-360 có thể cho phép Nga sử dụng nhiều kho vũ khí hơn cho các mục tiêu ngoài tiền tuyến, trong khi sử dụng đầu đạn của Iran cho các mục tiêu tầm gần hơn, một chuyên gia quân sự cho biết.
Một phát ngôn viên của Hội đồng An ninh Quốc gia Hoa Kỳ nói Hoa Kỳ và các đồng minh NATO và các đối tác G7 “sẵn sàng đưa ra phản ứng nhanh chóng và nghiêm khắc nếu Iran tiến hành các đợt chuyển giao như vậy”.
Phát ngôn viên nói “điều này sẽ đại diện cho sự leo thang đáng kể trong việc Iran ủng hộ cuộc chiến xâm lược của Nga chống lại Ukraine”. “Tòa Bạch Ốc đã nhiều lần cảnh báo về mối quan hệ đối tác an ninh ngày càng sâu sắc giữa Nga và Iran kể từ khi Nga bắt đầu cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine”.
Bộ Quốc phòng Nga không trả lời yêu cầu bình luận.
Phái đoàn thường trực của Iran tại Liên hiệp quốc ở New York cho biết trong một tuyên bố rằng Cộng hòa Hồi giáo Iran đã xây dựng quan hệ đối tác chiến lược lâu dài với Nga trong nhiều lĩnh vực, bao gồm cả hợp tác quân sự.
“Tuy nhiên, xét về mặt đạo đức, Iran vẫn kiềm chế không chuyển giao bất kỳ loại vũ khí nào, bao gồm cả phi đạn, có khả năng được sử dụng trong cuộc xung đột với Ukraine cho đến khi nó kết thúc”, tuyên bố cho biết.
Tòa Bạch Ốc từ chối xác nhận rằng Iran đang đào tạo quân nhân Nga cách sử dụng Fath-360 hay đang chuẩn bị chuyển vũ khí đến Nga để sử dụng chống lại Ukraine.
Hai nguồn tin tình báo không đưa ra khung thời gian chính xác cho việc dự kiến chuyển giao phi đạn Fath-360 cho Nga nhưng cho biết sẽ sớm diễn ra. Họ không cung cấp bất kỳ thông tin tình báo nào về tình trạng của hợp đồng Abibal.
Một nguồn tin tình báo thứ ba từ một cơ quan châu Âu khác cho biết họ cũng đã nhận được thông tin rằng Nga đã cử binh lính đến Iran để đào tạo sử dụng hệ thống phi đạn đạn đạo của Iran, nhưng không cung cấp thêm thông tin chi tiết.
Nguồn tin thứ ba nói, việc đào tạo như vậy là thông lệ đối với vũ khí Iran cung cấp cho Nga.
Một quan chức cấp cao của Iran, người yêu cầu giấu tên, cho biết Iran đã bán phi đạn và máy bay không người lái cho Nga nhưng chưa cung cấp phi đạn Fath-360. Nguồn tin cho biết thêm, không có lệnh cấm hợp pháp nào đối với việc Tehran bán những vũ khí như vậy cho Nga.
“Iran và Nga tham gia vào việc mua chung các bộ phận và thiết bị quân sự. Mỗi quốc gia sử dụng những thiết bị này như thế nào hoàn toàn là quyết định của họ”, vị quan chức này cho biết thêm rằng Iran không bán vũ khí cho Nga để sử dụng trong cuộc chiến tranh Ukraine.
Là một phần của hợp tác quân sự, các quan chức Iran và Nga thường xuyên đi lại giữa hai quốc gia, vị quan chức này cho biết thêm.
“Các hành động làm bất ổn định”
Cho đến nay, sự hỗ trợ quân sự của Iran cho Moscow chủ yếu chỉ giới hạn ở máy bay không người lái tấn công Shahed, mang theo một phần nhỏ thuốc nổ và dễ bị bắn hạ hơn vì chúng chậm hơn phi đạn đạn đạo.
Hãng thông tấn bán chính thức Tasnim của Iran cho biết vào tháng 7 năm 2023, hệ thống này đã được Lực lượng mặt đất của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC) Iran thử nghiệm thành công.
“Việc Iran chuyển giao một số lượng lớn phi đạn đạn đạo tầm ngắn cho Nga sẽ tạo điều kiện gia tăng thêm áp lực lên các hệ thống phòng thủ phi đạn vốn đã quá tải của Ukraine”, ông Justin Bronk, nghiên cứu viên cao cấp về Sức mạnh Không quân tại Viện Dịch vụ Thống nhất Hoàng gia (RUSI), một nhóm nghiên cứu quốc phòng có trụ sở tại London, cho biết.
“Là mối đe dọa đạn đạo, chúng chỉ có thể bị đánh chặn một cách đáng tin cậy bởi các hệ thống cấp cao nhất của Ukraine”, ông nói, ám chỉ đến các hệ thống phòng không tinh vi nhất mà Ukraine có như Patriot do Hoa Kỳ sản xuất và các hệ thống SAMP/T của Châu Âu.
Bộ Quốc phòng Ukraine chưa bình luận gì.
Phát ngôn nhân của Hội đồng An ninh Quốc gia lưu ý rằng Tổng thống mới đắc cử của Iran Masoud Pezeshkian “tuyên bố rằng ông muốn ôn hoà các chính sách của Iran và giao dịch với thế giới. Những hành động gây bất ổn như thế này đập vào mặt những ngôn từ đó.”
Các hạn chế của Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc đối với việc xuất khẩu một số phi đạn, máy bay không người lái và các công nghệ khác của Iran đã hết hạn vào tháng 10 năm 2023. Tuy nhiên, Hoa Kỳ và Liên minh Châu Âu vẫn duy trì lệnh trừng phạt đối với chương trình phi đạn đạn đạo của Iran trong bối cảnh lo ngại về việc xuất khẩu vũ khí cho các lực lượng ủy nhiệm của nước này ở Trung Đông và Nga.
Reuters đã đưa tin vào tháng 2 về việc hợp tác quân sự sâu sắc hơn giữa Iran và Nga và về mối quan tâm của Moscow đối với phi đạn đất đối đất của Iran.
Các nguồn tin cho hãng thông tấn này biết vào thời điểm đó rằng khoảng 400 phi đạn đạn đạo đất đối đất tầm xa Fateh-110 đã được chuyển giao. Nhưng các nguồn tin tình báo châu Âu nói với Reuters rằng theo thông tin của họ, vẫn chưa có vụ chuyển giao nào xảy ra.
Chính quyền Ukraine chưa công khai báo cáo rằng họ tìm thấy bất kỳ tàn tích hoặc mảnh vỡ tên lửa nào của Iran trong chiến tranh. Chính quyền Kyiv chưa trả lời yêu cầu bình luận.
Trong khi đó cùng ngày 9/8, Mỹ công bố một gói viện trợ quân sự mới trị giá 125 triệu đô la cho Ukraine, bao gồm phi đạn Stinger, đạn pháo và hệ thống chống thiết giáp.
Diễn đàn