Cuộc tấn công phi đạn táo bạo của Iran vào Israel đã làm gia tăng căng thẳng trên khắp Trung Đông; một số nhà phân tích dự đoán Israel sẽ đáp trả mạnh mẽ.
Điều chưa chắc chắn là liệu đây có phải là một cuộc trả đũa qua lại một lần hay sẽ châm ngòi cho một loạt các cuộc tấn công ăn miếng trả miếng có thể nhấn chìm toàn bộ Trung Đông trong xung đột.
“Có thể xảy ra theo cả hai cách”, ông Shaan Shaikh, một thành viên của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, nói. “Trong mọi cuộc trả đũa qua lại, các bên - Iran và Israel - đều có các lựa chọn để leo thang hoặc hạ nhiệt. Không có con đường nào được định sẵn mà họ phải lựa chọn”.
Ông James Jeffrey, cựu đại sứ Hoa Kỳ tại Thổ Nhĩ Kỳ và Iraq, lưu ý rằng Israel có lợi thế quân sự rõ rệt so với Iran và chắc chắn sẽ “đáp trả mạnh mẽ”.
Ông Jeffrey, chủ tịch chương trình Trung Đông tại Trung tâm Wilson, trả lời VOA qua email rằng “Khả năng leo thang của Iran để tấn công Israel bị hạn chế về mặt kỹ thuật”. “Đổi lại, Israel có khả năng leo thang rất lớn đối với Iran. Chung cuộc, sức mạnh quân sự có thể mang tính quyết định.”
Trong một tuyên bố được đưa ra vào ngày 1/10, Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran cho biết họ đã thực hiện cuộc tấn công này để trả đũa cho vụ Israel ám sát ba nhân vật chủ chốt của họ: thủ lĩnh Hezbollah Hassan Nasrallah, thủ lĩnh chính trị Hamas Ismail Haniyeh và một chỉ huy người Iran.
Với gần 200 phi đạn đạn đạo, đây là cuộc tấn công trực tiếp thứ hai và lớn nhất của Iran vào Israel từ lãnh thổ của mình. Vào tháng 4, Iran đã bắn hơn 300 phi đạn và máy bay không người lái vào Israel để đáp trả một cuộc tấn công của Israel vào một căn cứ ngoại giao của Iran tại Syria.
Trong cả hai cuộc tấn công, hệ thống phòng thủ của Israel, được lực lượng Hoa Kỳ hỗ trợ, đã đánh chặn hầu hết các phi đạn, ngăn chặn thiệt hại đáng kể. Tuy nhiên, không giống như phản ứng có chừng mực của mình vào tháng 4, Israel dự kiến sẽ phản ứng mạnh mẽ hơn đối với cuộc tấn công mới nhất. Trong một tuyên bố video, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cho biết các nhà lãnh đạo Iran đã phạm phải một “sai lầm lớn” và cảnh báo rằng họ sẽ “trả giá cho điều đó”.
Tại sao lại là bây giờ?
Trước cuộc tấn công mới nhất, phản ứng im lặng của Iran đối với một loạt các cuộc không kích của Israel vào các quan chức và đại diện của Iran trong những tháng gần đây đã làm dấy lên nghi ngờ về mong muốn của Tehran trong việc đối đầu với một đối thủ mạnh hơn.
Có thể là như vậy, nhưng các quan chức Iran không thể ngồi yên và chứng kiến một trong những đồng minh chủ chốt của họ, Hezbollah, bị Israel triệt hạ, ông Shaikh nói.
“Họ cần phải giáng trả để bảo vệ Hezbollah ở Li Băng và cũng để cho các nhóm ủy nhiệm và đồng minh khác của họ trên khắp khu vực thấy rằng họ sẽ bảo vệ lợi ích của mình”, ông Shaikh cho biết trong một cuộc phỏng vấn với VOA.
Cuộc không kích của Iran diễn ra sau cuộc tấn công trên bộ của Israel vào miền nam Li Băng vào ngày 30/9, sau nhiều tuần không kích khiến hơn 1.000 người ở Li Băng thiệt mạng và làm tê liệt ban lãnh đạo của Hezbollah.
Israel mô tả hoạt động này là “có giới hạn, cục bộ và có mục tiêu”, nhằm mục đích đẩy lực lượng Hezbollah ra khỏi khu vực biên giới và phá hủy cơ sở hạ tầng quân sự của họ. Các chuyên gia cho biết Hezbollah đã báo cáo về các cuộc đụng độ với lực lượng Israel vào ngày 2/10, chứng minh năng lực chiến đấu của họ mặc dù lãnh đạo của họ đã bị hạ gục.
Trong khi đó, sự không chắc chắn đang bao trùm về việc liệu tình hình có tiếp tục leo thang hay không. Sau cuộc tấn công của Iran vào tháng 4, chính quyền Biden đã thuyết phục Israel phản ứng một cách kiềm chế. Các chuyên gia cho biết liệu một nỗ lực ngoại giao tương tự có được tiến hành hay không.
Lần này, rủi ro có vẻ cao hơn. Tổng thống Joe Biden cho biết ông đã chỉ đạo quân đội Hoa Kỳ giúp Israel bắn hạ phi đạn của Iran, đồng thời nói thêm, “Đừng nhầm lẫn: Hoa Kỳ hoàn toàn, hoàn toàn, hoàn toàn ủng hộ Israel”.
Ông Jeffrey, cựu đại sứ, cho biết sau cuộc tấn công vào tháng 4, sự hiểu biết giữa Israel, Hoa Kỳ và Iran là: “Đây là lần cuối cùng, anh bạn. Nếu bạn làm điều này một lần nữa, sẽ có một sự trả đũa nghiêm trọng”.
Câu hỏi bây giờ là mỗi bên sẽ thử thách giới hạn chịu đựng của bên kia đến mức nào.
Ông Shaikh, nhà phân tích của CSIS, cảnh báo rằng cuộc xung đột càng kéo dài, thì mỗi bên sẽ phải đối mặt với áp lực chính trị lớn hơn để “giao chiến với nhiều hỏa lực hơn, và đó là một mối lo ngại”.
Ông Joshua Landis, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Trung Đông tại Đại học Oklahoma, nói cuộc tấn công của Iran “sẽ được coi là nỗ lực tương đối bất lực của Iran nhằm giữ thể diện”.
Thủ tướng Netanyahu có thể coi đây là cơ hội để tấn công mạnh vào Iran, nhưng khả năng xung đột tiếp tục vẫn chưa chắc chắn, ông Landis cho biết.
“Tuy nhiên, rất khó để biết hai bên tính toán như thế nào trong vấn đề này và liệu có thể tránh được sự leo thang hay không”, ông Landis nói trong một cuộc phỏng vấn với VOA.
Một cuộc chiến tranh giữa Israel và Iran có thể làm gia tăng căng thẳng trong khu vực nhưng không có quốc gia nào khác có khả năng tham gia vào cuộc chiến, làm giảm nguy cơ xảy ra xung đột trong khu vực, ông cho biết.
“Tôi nghĩ mọi người đều cực kỳ lo lắng và bồn chồn”, ông Landis nói.
Diễn đàn