Tuần này, Hạ viện Hoa Kỳ thông qua một gói gồm một loạt các dự luật chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc, củng cố động thái lưỡng đảng nhằm đảm bảo Hoa Kỳ giành chiến thắng trong cuộc cạnh tranh giữa hai siêu cường thế giới.
Những nỗ lực này sẽ cấm máy bay không người lái do Trung Quốc sản xuất, hạn chế các công ty công nghệ sinh học có liên hệ với Trung Quốc tiếp cận thị trường Hoa Kỳ, tăng cường các biện pháp trừng phạt và thắt chặt quan hệ với các nước châu Á. Chiến dịch nhắm vào Bắc Kinh tuần này cho thấy việc kiềm chế quyền lực của Trung Quốc đã nổi lên như một vấn đề hiếm hoi có sự đồng thuận chính trị tại Mỹ.
Một dự luật gây bàn tán là tìm cách khôi phục chương trình thời ông Trump nhằm xóa sổ hoạt động do thám của Bắc Kinh tại các trường đại học và viện nghiên cứu của Mỹ. Tất cả các dự luật vẫn cần được Thượng viện chấp thuận.
“Hạ viện đã gửi một thông điệp mạnh mẽ, lưỡng đảng tới Đảng Cộng sản Trung Quốc: Hoa Kỳ sẽ không ngồi yên”, Dân biểu Cộng hòa John Moolenaar, Chủ tịch Ủy ban Hạ viện chuyên trách các vấn đề về Đảng Cộng sản Trung Quốc, cho biết.
Tòa đại sứ Trung Quốc tại Washington nói các biện pháp này sẽ gây tổn hại đến quan hệ song phương và lợi ích của Hoa Kỳ. “Trung Quốc lên án và kiên quyết phản đối điều này và đã đệ trình các kiến nghị nghiêm túc lên phía Hoa Kỳ”, phát ngôn viên Lưu Bằng Vũ cho biết.
Công nghệ
Công nghệ chiếm ưu thế trong các dự luật này, phản ánh cách tiếp cận “tập trung cao độ” nhằm hạn chế sự lan truyền công nghệ của Trung Quốc tại Hoa Kỳ và ngăn chặn Bắc Kinh tiếp cận các sáng kiến của Hoa Kỳ, theo ông Craig Singleton, thành viên cấp cao về Trung Quốc tại tổ chức nghiên cứu mang tên Sáng hội Bảo vệ Các nền dân chủ.
Hạ viện đã thông qua một dự luật nhằm ngăn chặn tiền liên bang chảy vào năm công ty công nghệ sinh học có quan hệ với Trung Quốc, được mô tả là cần thiết để bảo vệ dữ liệu sức khỏe của người Mỹ và giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc về mặt nguồn cung cấp y tế của Hoa Kỳ.
Một dự luật khác được Hạ viện thông qua sẽ cấm, vì lý do an ninh quốc gia, các thiết bị từ nhà sản xuất máy bay không người lái Trung Quốc DJI, một công ty thống trị trên thị trường toàn cầu.
“Việc cho phép máy bay không người lái DJI giá rẻ một cách giả tạo độc quyền bầu trời của chúng ta đã tàn phá ngành sản xuất máy bay không người lái của Hoa Kỳ và để đôi mắt của kẻ thù chiến lược lớn nhất của chúng ta dòm ngó trên bầu trời của chúng ta”, Dân biểu Cộng hòa Elise Stefanik, New York, nói.
Để vá lỗ hổng trong kiểm soát xuất khẩu, Hạ viện đã thông qua một sửa đổi mà những người ủng hộ cho rằng sẽ cắt đứt quyền truy cập từ xa của Trung Quốc — chẳng hạn như thông qua các dịch vụ điện toán đám mây — vào công nghệ tiên tiến của Hoa Kỳ để phát triển trí tuệ nhân tạo và hiện đại hóa quân đội của mình.
Gián điệp tại trường học
Một dự luật được thông qua sẽ chỉ đạo Bộ Tư pháp hạn chế hoạt động do thám của Bắc Kinh đối với sở hữu trí tuệ và các tổ chức học thuật của Hoa Kỳ và truy tố những người tham gia vào hành vi trộm cắp bí mật thương mại, tin tặc và gián điệp kinh tế.
Đây là nỗ lực của Đảng Cộng hòa tại Hạ viện nhằm khôi phục Sáng kiến Trung Quốc, một chương trình thời ông Trump nhằm hạn chế hoạt động do thám của Trung Quốc tại các trường đại học và viện nghiên cứu của Hoa Kỳ. Sáng kiến này đã kết thúc vào năm 2022 sau nhiều lần truy tố không thành công các nhà nghiên cứu và sau những lo ngại rằng sáng kiến này đã thúc đẩy việc phân biệt chủng tộc và sắc tộc.
Dự luật này “hồi sinh Sáng kiến Trung Quốc đáng xấu hổ, đó là chủ nghĩa McCarthy mới”, Dân biểu Judy Chu, Đảng Dân chủ, nhận xét. Bà chỉ trích chương trình này vì cho rằng “các nhà nghiên cứu và học giả ở Hoa Kỳ nên bị điều tra nếu họ có mối liên hệ với Trung Quốc, chẳng hạn như sinh ra ở đó hoặc có họ hàng từ đó”.
Dân biểu Lance Gooden, một đảng viên Cộng hòa và là người bảo trợ dự luật, gọi những tuyên bố về chủ nghĩa phân biệt chủng tộc là vô căn cứ.
Một dự luật gây tranh cãi khác sẽ hạn chế tài trợ của liên bang cho các trường đại học có viện văn hóa do chính phủ Trung Quốc tài trợ hoặc các chương trình liên kết với một số trường học Trung Quốc.
Dân biểu Michael Guest, Đảng Cộng hòa, gọi ảnh hưởng của Bắc Kinh bên trong các trường học Hoa Kỳ là “một trong những điểm yếu rõ ràng nhất của quốc gia chúng ta”. Dân biểu Bennie Thompson, một đảng viên Dân chủ, lập luận rằng biện pháp này có thể đóng cửa các chương trình học thuật hợp pháp, chẳng hạn như trao đổi sinh viên, cơ hội du học, những bài giảng của khách mời và các sự kiện thể thao.
Đất nông nghiệp và ô tô điện
Một số nhà lập pháp Dân chủ cũng nêu lên mối lo ngại về một dự luật quy định các giao dịch mua bán đất liên quan đến công dân từ Trung Quốc, Triều Tiên, Nga và Iran là các giao dịch “nên được báo cáo”.
Dự luật cũng sẽ bổ sung bộ trưởng nông nghiệp vào Ủy ban Đầu tư Nước ngoài của Hoa Kỳ, nơi xem xét các tác động đến an ninh quốc gia của các giao dịch nước ngoài.
Trung Quốc “đã âm thầm mua đất nông nghiệp của Hoa Kỳ với tốc độ đáng báo động và dự luật này là một bước quan trọng để đảo ngược xu hướng đó”, Dân biểu Dan Newhouse, một đảng viên Cộng hòa, cho biết.
Trung tâm Luật Nông nghiệp Quốc gia ước tính có 24 tiểu bang đã cấm hoặc hạn chế người nước ngoài và các doanh nghiệp hoặc chính phủ nước ngoài không được sở hữu đất nông nghiệp tại Mỹ. Sự quan tâm này xuất hiện sau khi một tỷ phú Trung Quốc mua hơn 130.000 mẫu Anh gần một căn cứ Không quân Hoa Kỳ ở Texas và một công ty Trung Quốc khác tìm cách xây dựng một nhà máy ngô gần một căn cứ Không quân ở Bắc Dakota.
Hạ viện cũng đã thông qua một nỗ lực nhằm loại trừ ô tô điện của Trung Quốc khỏi việc nhận được tín dụng thuế dành cho xe sạch. “Các gia đình lao động của Hoa Kỳ không nên bị buộc phải trợ cấp cho một quốc gia mà nhiều thập niên thực hành thương mại không công bằng và có bao cấp của chính phủ đã dẫn đến làm mất việc làm, đóng cửa các nhà máy và làm suy yếu cộng đồng tại địa phương của họ”, Dân biểu Jason Smith, một đảng viên Cộng hòa, cho biết.
Dân biểu Dan Kildee, một đảng viên Dân chủ, nói “những hạn chế không rõ ràng” của dự luật sẽ khiến nó không khả thi và “khiến ngành công nghiệp ô tô và các nhà sản xuất pin phải rút lại các khoản đầu tư của họ tại Hoa Kỳ”.
Ngoại giao
Hạ viện đã ủng hộ một số biện pháp nhằm tăng cường lệnh trừng phạt đối với Trung Quốc và thắt chặt quan hệ với các nước Châu Á - Thái Bình Dương để chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc.
Một dự luật có thể dẫn đến việc đóng cửa các văn phòng đại diện của Hong Kong tại Hoa Kỳ bằng cách tước bỏ các đặc quyền ngoại giao của họ nếu lãnh thổ này được coi là đã mất quyền tự chủ khỏi Trung Quốc đại lục.
Để ngăn chặn sự xâm lược của Trung Quốc đối với hòn đảo tự quản Đài Loan, một dự luật sẽ nhắm vào tài sản tài chính của các quan chức Trung Quốc và gia đình trực hệ của họ.
Giải quyết những lo ngại về ảnh hưởng quân sự ngày càng tăng của Bắc Kinh, một nghị quyết đã được thông qua Hạ viện nhằm công nhận tầm quan trọng của việc hợp tác với Hàn Quốc và Nhật Bản.
Diễn đàn