Ông Donald Trump đã giành được chức tổng thống Hoa Kỳ hôm 5/11 trong một chiến thắng tái xuất chính trị sau 4 năm ông rời khỏi Tòa Bạch Ốc, trong lúc hàng chục triệu cử tri chấp nhận tầm nhìn về một nhà lãnh đạo có khả năng thử thách các định chế dân chủ trong nước và quan hệ ở nước ngoài.
Ông Trump, 78 tuổi, đã giành lại Tòa Bạch Ốc một cách thoải mái sau một chiến dịch được đánh dấu bằng những lời lẽ đen tối làm sâu sắc thêm sự phân cực trong nước. Ông vươn lên giành chiến thắng sau hai vụ ám sát hụt và quyết định muộn màng của đảng Dân chủ về việc đưa bà Kamala Harris ra tranh cử sau khi Tổng thống Joe Biden rút lui khỏi cuộc đua vào tháng 7.
Bà Harris, các phụ tá cho hay, đã gọi ông Trump sáng 6/11 để nhận thua trong cuộc bầu cử.
Chiến thắng của ông Trump tại tiểu bang dao động Wisconsin đã đưa ông vượt qua ngưỡng 270 phiếu của Đại cử tri cần thiết để giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống. Tính đến 11 giờ sáng theo giờ miền Đông Hoa Kỳ ngày 6/11, ông đã giành được 279 phiếu đại cử tri so với 223 phiếu của bà Harris.
Ông cũng dẫn trước bà Harris hơn năm triệu phiếu trong cuộc đầu phiếu phổ thông.
“Nước Mỹ đã trao cho chúng ta một nhiệm vụ chưa từng có và mạnh mẽ”, ông Trump phát biểu vào sáng sớm ngày 6/11 trước đám đông đang hò reo tại Trung tâm Hội nghị Quận Palm Beach ở Florida.
Ông Trump đắc cử mặc dù tỷ lệ chấp thuận liên tục ở mức thấp. Bị luận tội hai lần, ông đã bị truy tố hình sự bốn lần và bị kết tội dân sự về tội lạm dụng tình dục và phỉ báng. Vào tháng 5, ông Trump đã trở thành tổng thống Hoa Kỳ đầu tiên bị kết tội khi bồi thẩm đoàn ở New York tuyên ông có tội với 34 tội danh trọng tội là làm giả hồ sơ kinh doanh để che giấu số tiền bịt miệng trả cho một ngôi sao phim khiêu dâm.
Sự nghiệp chính trị của ông Trump dường như đã kết thúc sau khi các tuyên bố sai sự thật của ông về gian lận bầu cử khiến một đám đông xông vào Điện Capitol Hoa Kỳ vào ngày 6 tháng 1 năm 2021 để tìm cách lật ngược thất bại của ông trong cuộc bầu cử năm 2020.
Nhưng ông đã đánh bại những đối thủ ngay trong Đảng Cộng hòa của mình và sau đó là đánh bại đối thủ bên Đảng Dân chủ là bà Harris bằng cách tận dụng mối quan tâm của cử tri về giá cả cao và những gì ông Trump tuyên bố, không có bằng chứng, là sự gia tăng tội phạm do di dân bất hợp pháp.
Đảng Cộng hòa giành được đa số tại Thượng viện Hoa Kỳ, nhưng chưa đảng nào có vẻ có lợi thế tại Hạ viện, nơi Đảng Cộng hòa hiện đang nắm giữ đa số sít sao.
Các thị trường chứng khoán lớn trên toàn thế giới đã tăng giá sau chiến thắng của ông Trump và đồng đô la trên đà lên mức tăng giá lớn nhất trong một ngày kể từ năm 2020.
Chiến thắng của ông Trump sẽ có những tác động lớn đến các chính sách thương mại và biến đổi khí hậu của Hoa Kỳ, cuộc chiến ở Ukraine, thuế của người Mỹ và di trú.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã nói chuyện với ông Trump để chúc mừng ông, và họ đã thảo luận về “mối đe dọa từ Iran” và nhu cầu hợp tác vì an ninh của Israel, văn phòng của ông Netanyahu cho biết. “Cuộc trò chuyện diễn ra nồng ấm và thân thiện”, văn phòng nói.
Hamas, nhóm hiếu chiến Palestine, đã kêu gọi chấm dứt “sự ủng hộ mù quáng” của Hoa Kỳ dành cho Israel.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy hoan nghênh những gì ông gọi là cam kết của ông Trump về “hòa bình thông qua sức mạnh”, trong khi Điện Kremlin cho biết họ sẽ chờ xem liệu chiến thắng của ông có thể giúp chấm dứt chiến tranh ở Ukraine nhanh hơn hay không. Ông Trump đã nói trong chiến dịch tranh cử rằng ông có thể chấm dứt chiến tranh trong vòng 24 giờ.
Việc làm và kinh tế
Theo các cuộc thăm dò ý kiến của Reuters/Ipsos, trước thềm cuộc bầu cử, cử tri xác định việc làm và nền kinh tế là vấn đề cấp bách nhất của đất nước. Nhiều người Mỹ vẫn thất vọng vì giá cả tăng cao ngay cả trong bối cảnh thị trường chứng khoán đạt mức cao kỷ lục, tiền lương tăng nhanh và tỷ lệ thất nghiệp thấp.
Với việc chính quyền Biden phải chịu nhiều chỉ trích, phần lớn cử tri cho biết họ tin tưởng ông Trump hơn bà Harris trong việc giải quyết vấn đề này.
Tại các quận trên khắp Hoa Kỳ – thậm chí nhiều quận có nhiều người theo đảng Dân chủ – cho đến nay, kết quả cho thấy ông Trump đã thể hiện tốt hơn so với năm 2020.
Người gốc Hispanic, thường theo đảng Dân chủ, và các hộ gia đình có thu nhập thấp bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi lạm phát đã giúp thúc đẩy chiến thắng của ông. Sự ủng hộ dành cho ông trong số phụ nữ, những người mà đảng Dân chủ đã tin tưởng, đã cải thiện so với bốn năm trước. Và cơ sở trung thành của ông là những cử tri nông thôn, da trắng và không có trình độ đại học, một lần nữa chứng tỏ sức mạnh, theo các cuộc thăm dò của Edison Research hỏi thăm ý kiến cử tri sau khi họ bỏ phiếu.
Khi ông Trump giành được số phiếu phổ thông, ông là ứng cử viên tổng thống đầu tiên của đảng Cộng hòa làm được điều này kể từ George W. Bush năm 2004.
Các nhà kinh tế cho biết các đề nghị về thuế quan của ông Trump có thể châm ngòi cho một cuộc chiến thương mại khốc liệt hơn với Trung Quốc và các đồng minh của Hoa Kỳ, trong khi các cam kết giảm thuế doanh nghiệp và thực hiện một loạt các biện pháp cắt giảm mới của ông có thể thổi phồng nợ của Hoa Kỳ.
Ông Trump đã hứa sẽ phát động một chiến dịch trục xuất hàng loạt nhắm vào những di dân bất hợp pháp vào Mỹ.
Ông đã nói rằng ông muốn có thẩm quyền sa thải các công chức mà ông coi là không trung thành. Những người phản đối ông lo ngại ông sẽ biến Bộ Tư pháp và các cơ quan thực thi pháp luật liên bang khác thành vũ khí chính trị để điều tra những người được xem như kẻ thù.
Nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của ông Trump có thể tạo ra sự chia rẽ lớn hơn giữa đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa về các vấn đề như chủng tộc, giới tính, trẻ em được dạy những gì và như thế nào, và vấn đề phá thai.
Bà Harris không đạt được kỳ vọng
Bà Harris đã thất bại trong cuộc chạy nước rút kéo dài 15 tuần của mình với tư cách là ứng cử viên, không thể tập hợp đủ sự ủng hộ để đánh bại ông Trump, người đã chiếm giữ Tòa Bạch Ốc từ năm 2017-2021, hoặc xoa dịu mối lo ngại của cử tri về nền kinh tế và di trú.
Bà Harris đã cảnh báo rằng ông Trump muốn có quyền lực tổng thống không bị kiểm soát và gây nguy hiểm cho nền dân chủ.
Theo các cuộc thăm dò ý kiến cử tri, gần ba phần tư cử tri cho biết nền dân chủ Hoa Kỳ đang bị đe dọa, nhấn mạnh sự phân cực trong một quốc gia mà sự chia rẽ chỉ trở nên rõ ràng hơn trong một cuộc đua cạnh tranh khốc liệt.
Trong chiến dịch tranh cử, ông Trump nói Mỹ bị biến thành “thùng rác” trong vấn đề di trú, cam kết cứu nền kinh tế khỏi “sự xóa sổ” và coi một số đối thủ là “kẻ nội thù.”
Những lời chỉ trích của ông thường nhắm vào những di dân, những người mà ông cho là “đầu độc dòng máu của đất nước”, hoặc bà Harris, người mà ông thường chế giễu là không thông minh.
Chiến dịch chưa từng có
Hai tháng sau khi ông Trump bị kết tội trong vụ án tiền bịt miệng, một viên đạn của kẻ mưu sát đã sượt qua tai phải của ông trong một cuộc vận động tranh cử vào tháng 7 tại Pennsylvania, làm gia tăng nỗi lo về bạo lực chính trị.
Một âm mưu ám sát khác đã bị ngăn chặn vào tháng 9 tại sân golf Florida của ông. Ông Trump nói cả hai vụ mưu sát này là do những lời lẽ gay gắt của những người theo đảng Dân chủ, bao gồm cả bà Harris.
Chỉ tám ngày sau vụ ông Trump bị ám sát hụt vào tháng 7, ông Biden, 81 tuổi, đã rút lui khỏi cuộc đua, cuối cùng đã khuất phục trước nhiều tuần áp lực từ những người theo đảng Dân chủ sau màn trình diễn kém cỏi trong cuộc tranh luận với ông Trump khiến người ta nghi ngờ về sự minh mẫn của ông.
Quyết định rút lui của ông Biden đã biến cuộc đua thành một cuộc chạy nước rút, khi bà Harris chạy đua để tiến hành chiến dịch tranh cử chỉ trong vài tuần, thay vì hàng tháng như thường lệ. Sự vươn lên dẫn đầu của bà đã tiếp thêm sinh lực cho những người Dân chủ đang chán nản, và bà đã huy động được hơn 1 tỷ đô la trong vòng chưa đầy ba tháng trong khi xóa bỏ khoảng cách vững chắc mà ông Trump từng dẫn trước trong các cuộc thăm dò ý kiến.
Lợi thế tài chính của bà Harris đã bị cản trở một phần bởi sự can thiệp của người đàn ông giàu nhất thế giới, Elon Musk, người đã rót hơn 100 triệu đô la vào một siêu PAC huy động cử tri của ông Trump và sử dụng trang mạng xã hội X của mình để khuếch đại thông điệp ủng hộ ông Trump.
Khi chiến dịch sắp kết thúc, bà Harris ngày càng tập trung vào việc cảnh báo người Mỹ về những nguy cơ khi bầu lại ông Trump và đưa ra một nhánh ô liu hòa giải cho những người Cộng hòa bất mãn.
Bà đã nêu bật những phát biểu của một số cựu quan chức của ông Trump, bao gồm cựu chánh văn phòng của ông và Tướng Thủy quân Lục chiến đã nghỉ hưu John Kelly, người đã mô tả ông Trump là một “kẻ phát xít”.
Chiến thắng của ông Trump sẽ mở rộng thêm những rạn nứt trong xã hội Mỹ, xét đến những tuyên bố sai trái của ông về gian lận bầu cử, lời lẽ chống di dân và sự ‘quỷ dữ hóa’ các đối thủ chính trị của mình, ông Alan Abramowitz, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Emory, người nghiên cứu về hành vi của cử tri và chính trị đảng phái, nói.
Ông Trump và phó tổng thống mới của ông, Thượng nghị sĩ Hoa Kỳ JD Vance, dự kiến sẽ nhậm chức vào Ngày nhậm chức, 20 tháng 1. Ông đã hứa giao một số vai trò trong chính quyền của mình cho ông Musk và cựu ứng cử viên tổng thống Robert F. Kennedy Jr., cả hai đều là những người ủng hộ ông nhiệt thành.
Diễn đàn