Đa số các cơn đột quỵ có thể ngăn ngừa được, theo nhũng hướng dẫn mới nhằm giúp mọi người và bác sĩ ngăn ngừa đột quỵ.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ CDC, trong năm 2023, đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ tư tại Hoa Kỳ và hơn nửa triệu người Mỹ bị đột quỵ mỗi năm. Nhưng có tới 80% các cơn đột quỵ có thể phòng ngừa được bằng chế độ dinh dưỡng tốt, tập thể dục và xác định các yếu tố nguy cơ.
Hướng dẫn mới đầu tiên về phòng ngừa đột quỵ trong 10 năm qua của Hiệp hội Đột quỵ Hoa Kỳ, một bộ phận của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, bao gồm các khuyến nghị cho mọi người và bác sĩ phản ánh sự hiểu biết tốt hơn về những người bị đột quỵ và lý do tại sao, cùng với các loại thuốc mới có thể giúp giảm nguy cơ.
Tin tốt là cách hiệu quả nhất để giảm nguy cơ đột quỵ cũng là cách tốt nhất để giảm nguy cơ mắc nhiều vấn đề sức khỏe — hãy ăn uống lành mạnh, vận động cơ thể và không hút thuốc. Tin xấu là không phải lúc nào cũng dễ dàng để duy trì tình trạng này.
Tiến sĩ Sean Duke, bác sĩ chuyên khoa đột quỵ tại Trung tâm Y tế Đại học Mississippi, quy trách nhiệm cho các yếu tố trong xã hội khiến mọi người ít vận động và ăn uống kém, như điện thoại di động và thực phẩm rẻ tiền, không lành mạnh. Ông nói “Thế giới của chúng ta đang chống lại chúng ta”.
Đột quỵ là gì?
Đột quỵ xảy ra khi lưu lượng máu đến một phần não bị chặn hoặc nếu một mạch máu trong não bị vỡ. Điều đó làm não bị thiếu oxy, có thể gây tổn thương não, dẫn đến khó suy nghĩ, khó nói năng và khó đi lại, hoặc thậm chí là tử vong.
Ăn uống lành mạnh có thể giảm nguy cơ đột quỵ ra sao?
Theo Hiệp hội Tim mạch, ăn uống lành mạnh có thể giúp kiểm soát một số yếu tố làm tăng nguy cơ đột quỵ, bao gồm cholesterol cao, lượng đường trong máu cao và béo phì.
Hiệp hội khuyến nghị các loại thực phẩm trong chế độ ăn Địa Trung Hải như trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và dầu ô liu, có thể giúp giảm mức cholesterol. Họ đề nghị hạn chế thịt đỏ và các nguồn chất béo bão hòa khác. Thay vào đó, hãy bổ sung protein từ đậu, các loại hạt, thịt gia cầm, cá và hải sản.
Hạn chế thực phẩm chế biến cao và thực phẩm hay đồ uống có nhiều đường bổ sung. Điều này cũng có thể làm giảm lượng calo nạp vào cơ thể, giúp kiểm soát cân nặng.
Vận động có thể giúp ngăn ngừa đột quỵ
Các chuyên gia y tế cho biết đi bộ là một cách dễ dàng để cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần, tăng cường thể lực và ngăn ngừa bệnh tật.
Bác sĩ Cheryl Bushnell, bác sĩ thần kinh tại Trường Y khoa Đại học Wake Forest, người tham gia nhóm đưa ra hướng dẫn mới, cho biết việc đứng dậy và đi lại ít nhất 10 phút mỗi ngày có thể “giảm đáng kể” nguy cơ mắc bệnh. Trong số nhiều lợi ích: Tập thể dục thường xuyên có thể giúp giảm huyết áp, một yếu tố nguy cơ chính gây ra đột quỵ.
Tất nhiên, càng nhiều càng tốt: Hiệp hội Tim mạch khuyến nghị ít nhất 150 phút tập aerobic vừa phải hoặc 75 phút hoạt động mạnh — hoặc kết hợp một số hoạt động — mỗi tuần. Các chuyên gia cho biết cách bạn thực hiện không quan trọng lắm: Hãy đến phòng tập thể dục, đi bộ hoặc chạy bộ trong khu phố của bạn hoặc sử dụng máy chạy bộ hoặc máy đi bộ tại gia.
Các công cụ mới để giảm béo phì, yếu tố nguy cơ gây đột quỵ
Chế độ ăn kiêng và tập thể dục có thể giúp kiểm soát cân nặng, một yếu tố nguy cơ quan trọng khác gây đột quỵ. Nhưng một nhóm thuốc mới có thể giảm cân đáng kể đã được các cơ quan quản lý chấp thuận, cung cấp các công cụ mới để giảm nguy cơ đột quỵ kể từ lần cập nhật hướng dẫn gần nhất.
Các hướng dẫn hiện khuyến nghị các bác sĩ cân nhắc kê đơn các loại thuốc này, bao gồm cả những loại được bán dưới tên thương hiệu Ozempic, Wegovy, Mounjaro và Zepbound, cho những người bị béo phì hoặc tiểu đường.
Nhưng mặc dù những loại thuốc đó có thể giúp ích, mọi người vẫn cần ăn uống đầy đủ và tập thể dục, bác sĩ Fadi Nahab, một chuyên gia về đột quỵ tại Bệnh viện Đại học Emory, khuyến cáo.
Hướng dẫn mới giúp bác sĩ xác định những người có nguy cơ đột quỵ cao hơn
Lần đầu tiên, hướng dẫn mới khuyến nghị bác sĩ sàng lọc bệnh nhân để tìm các yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ, bao gồm giới tính và các yếu tố phi y khoa như sự ổn định kinh tế, khả năng tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe, sự phân biệt đối xử và phân biệt chủng tộc. Ví dụ, nguy cơ bị đột quỵ lần đầu ở người da đen tại Hoa Kỳ cao gần gấp đôi so với người da trắng, theo CDC.
Bác sĩ Bushnell nói: “Nếu ai đó không có bảo hiểm hoặc không thể đến phòng khám bác sĩ vì vấn đề đi lại hoặc không thể nghỉ làm để được chăm sóc sức khỏe ... thì đây đều là những yếu tố có thể ảnh hưởng đến khả năng ngăn ngừa đột quỵ”.
Bác sĩ có thể chỉ ra các nguồn cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe hoặc thực phẩm giá rẻ và có thể đưa ra ý tưởng về cách vận động mà không tốn kém để đăng ký thành viên phòng tập thể dục.
Các hướng dẫn hiện cũng khuyến nghị bác sĩ nên kiểm tra các tình trạng có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ ở phụ nữ, chẳng hạn như huyết áp cao trong thời kỳ mang thai hoặc mãn kinh sớm.
Làm sao để biết mình có bị đột quỵ không và phải làm gì?
Ba trong số các triệu chứng đột quỵ phổ biến nhất bao gồm yếu cơ mặt, yếu cơ tay và khó nói. Và thời gian rất quan trọng, vì tổn thương não có thể xảy ra nhanh chóng và tổn thương có thể được hạn chế nếu đột quỵ được điều trị nhanh chóng. Các chuyên gia về đột quỵ đã đặt ra một từ viết tắt để giúp bạn ghi nhớ: FAST. F là khuôn mặt, A là cánh tay, S là lời nói và T là thời gian. Nếu bạn nghĩ rằng bạn hoặc người thân của bạn có thể bị đột quỵ, hãy gọi cấp cứu ngay.