Đây là kinh nghiệm từ Cuba, của các nhà dân chủ Cuba. Một số nhà dân chủ Cuba lại nói là kinh nghiệm gốc từ Đông Đức và Ba Lan, dưới thời cộng sản toàn trị. Ở Việt Nam đã có lúc, có nơi, có người làm, nhưng chưa rộng, chưa nhiều, chưa hiệu quả.
Vấn đề được đặt ra như sau. Đất nước Việt Nam ta rồi sẽ có dân chủ đa đảng trong luật pháp.
Lãnh đạo đảng CS luôn hù dọa rằng đa đảng sẽ hỗn loạn, sẽ có nội chiến, sẽ đổ máu. Sự thật trên thế giới và quanh nước ta ở châu Á, nhiều nước đã chuyển từ độc đảng lên đa đảng trong hòa bình. Đông Đức là vậy, Ba Lan là vậy, Bulgaria, Tiệp đều là vậy, chỉ ở Romania có tiếng súng nổ, lãnh tụ Ceauçescu và vợ bị xử tử hình trước tòa án khẩn cấp, nhưng nhìn chung vẫn là không hỗn loạn kéo dài.
Ở châu Á lại càng rõ. Trước đây, những người lãnh đạo cộng sản nước ta hay viện ra đặc điểm các nước châu Á ảnh hưởng nho giáo, khổng giáo, sùng bái chính quyền vua quan, phục tùng hệ thống cai trị, không có nguyện vọng dân chủ. Gần đây luận điệu ngụy biện ấy bị phá sản, khi một loạt nước độc đoán, độc đảng, quân phiệt ở châu Á nối tiếp nhau chuyển gần hết sang đa đảng, từ chế độ độc tài Quốc Dân Đảng ở Đài Loan, chế độ quân phiệt Marcos ở Philippines, chế độ quân phiệt Park Chung Hee ở Nam Triều Tiên cho đến chế độ quân phiệt Suharto ở Indonesia, và cả đến Malaysia cũng chuyển sang đa đảng trong hòa bình và ổn định, thành những con rồng, con hổ mới. Tất cả đều nêu cao thành tích phát triển nhanh, chắc, với một nguyên nhân hàng đầu là dân chủ đa đảng, có cạnh tranh ganh đua giữa 2 hay vài đảng, lấy cử tri, lấy xã hội công dân làm trọng tài.
Mới đây, ở ngay Hà Nội, thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhân danh chủ tịch luân lưu Đông Nam Á đã cao giọng yêu cầu chính quyền quân phiệt Miến Điện «thực hiện hòa hợp dân tộc và để mọi đảng phái chính trị tham gia cuộc bầu cử dân chủ sắp đến». Thật lòng không?
Nếu có trưng cầu dân ý về duy trì chế độ độc đảng hay chuyển lên chế độ đa đảng trong hòa bình ổn định và luật pháp thì có thể nói chắc chắn phần lớn dân ta sẽ tán thành chế độ đa đảng, để người dân có quyền lựa chọn nhân tài thay mặt mình nắm chính quyền. Mọi độc quyền đều tệ hại. Độc quyền kinh tế đã bị bãi bỏ gần 30 năm, mở ra phát triển kinh tế, giữ độc quyền chính trị rõ ràng là tai hại. Ai cũng rõ, chính quyền độc đảng không thể chống tham ô lãng phí quan liêu, mà chính đó là nguồn nuôi dưỡng, che chở, bảo vệ một chế độ phe cánh, cánh hẩu - một tầng lớp tư bản đỏ - ngồi trên luật pháp, bịt mồm nhân dân bằng cấm tự do báo chí. Chính nhóm chuyên gia Đại học Harvard Hoa Kỳ có mặt tại Việt Nam 15 năm nay đã tổng kết, khám phá và đặt tên cho cái chế độ quái đản này là CRONY ECONOMY – CRONY REGIME, nền kinh tế cánh hẩu, chế độ cánh hẩu. Nghĩa trọn vẹn của nó là: Một nhóm lãnh đạo đảng CS kết thành thân hữu, kết thành phe cánh, thân quen nhau, lựa chọn nhau, che chở cho nhau, chia chác với nhau, mặc cả với nhau, để thành những nhóm giàu sụ, ngồi trên luật pháp, khống chế xã hội, khống chế quốc hội, lợi dụng thế giới thèm khát lợi nhuận do lao động rẻ, tài nguyên rẻ ở nước ta, ru ngủ nhân dân bằng một hệ thống tuyên truyện mỵ dân, chia chác ít thịt cá rơi vãi của chúng cho toàn dân «chung hưởng», lợi dụng sự suy nghĩ kiểu nông dân chất phác, đơn giản, nông cạn: miễn là sống khá hơn thời chiến tranh và bao cấp, dễ thở hơn là thỏa mãn hài lòng rồi.
Nhưng nhân dân ta, trí thức ta, tuổi trẻ ta đang thức tỉnh rất nhanh, hàng loạt, vượt bậc, do vũ khí thông tin bén, nhậy, cực nhanh, cực sắc, cực kỳ hiệu quả để nhìn ra sự thật sáng tỏ như ban ngày: một chế độ độc đảng quái đản tàn phá môi trường, hủy hoại nền đạo lý dân tộc, bội phản nông dân, khinh thị trí thức, coi tuổi trẻ như con nít, coi đảng viên cộng sản ngay thật có lương tâm là đổ bỏ đi, chế độ ấy không thể ổn định, không thể đứng vững, vì cái bệ đỡ của nó là lòng tin yêu của toàn dân đang tan nhanh như một tảng băng dày trên miệng núi lửa 2 ngàn độ bắt đầu phụt với sự giận dữ tích tụ không sức nào cản nổi.
Cho nên một chế độ đa đảng văn minh có trật tự là sự mách bảo của lịch sử, là sự mách bảo của trí khôn dân tộc nghìn năm hun đúc, là sự mách bảo của thời đại trí thức khoa học và kiến thức chính trị thời mở cửa, minh bạch công khai, là sự mách bảo của lương tri dân tộc đồng lòng vươn dậy, rũ sạch ươn hèn và do dự một khi Tổ quốc lâm nguy thật sự.
Ngay trước mắt, trình tự làm Luật của Quốc hội phải là: Luật về hoạt động của các Đảng, Luật về Sở hữu Ruộng Đất, Luật Tự do Báo chí, 3 bộ Luật cấp bách nhất.
Để chuẩn bị và thúc đẩy cho thời thể sớm chuyển mình đón chế độ đa đảng văn minh, ở ta nên lập ngay những Đài quan sát Nhân quyền, Trạm quan sát Nhân quyền, hay là Bảng ghi thành tích Nhân quyền, Thông báo định kỳ về Nhân quyền… chuyên làm nhiệm vụ ghi nhận, sưu tầm, điều tra, phổ biến về những nhân viên, quan chức đảng, chính quyền, đặc biệt là các ngành Công an, Mật vụ, Cảnh sát, Kiểm sát, Toá án huyện, tỉnh, thành phố, Tòa án tối cao… những ai đã đứng về phía nhân dân, phía lẽ phải, có công tâm, dù bị ép cũng không chịu làm điều sai trái, vu oan, xử ép, thà có bị thiệt thòi; và những ai đã nhẫn tâm làm những việc hại dân, đánh đập, bắt bớ, xử án người ngay thật.
Trạm quan sát (poste d’observation) hay bản ghi nhớ (mémorandum) về nhân quyền ấy do cá nhân, nhóm hay tổ chức từng dịa phương cùng làm, đưa lên báo, đài, cơ quan quốc tế về nhân quyền, các bloggers, các mạng, cư dân internet, có chi tiết ngắn gọn, có ảnh càng tốt, thật chuẩn xác về nội dung, diễn biến, thời gian, địa điểm, nhân vật, chức vụ, cấp bậc…
Có những vụ cần điều tra công phu, như những vụ xử án bỏ túi, do ai quyết định trước, ai tuyên án, mang chữ ký của ai? phi lý, cưỡng ép, phạm luật ra sao?
Nên chú ý cả những người ngay thẳng, có công tâm, có đạo đức cầm quyền, và tất nhiên là tập trung vào số làm bậy, làm sai, làm điều ác, thất đức, manh tâm, hám lợi.
Việc làm này được tốt sẽ có tác dụng răn đe không nhỏ, sẽ tiếp sức và cổ vũ thêm nhiều người quyết dấn thân cho tự do, dân chủ, nhân quyền của tòan dân ta, bảo vệ có hiệu quả những chiến sỹ dân chủ muốn dấn thân vì dân, vì nước.
Chế độ hiện nay coi các nhà dân chủ yêu nước thương dân là kẻ thù, kẻ thù quan trọng nhất trên thực tế. Cần chỉ ra rằng đàn áp dân chủ, tự do báo chí, tự do internet, tự do tôn giáo… là thái độ xấu xa, tai hại vô kể cho đất nước, là thái độ phản tiến hóa, phản văn minh.
Cần làm cho mỗi người cầm quyền, nhất là mỗi một cán bộ, chiến sỹ ngành công an, an ninh, cảnh, sát, điều tra, tòa án… hiểu rõ điều đó, để họ hiểu trách nhiệm cá nhân trong mỗi việc làm, và mỗi việc làm tốt, xấu, thiện, ác của họ đều được theo dõi, ghi nhận, lưu giữ; rằng sẽ đến lúc họ phải trả lời trước nhân dân, công luận.
Tại Đông Đức, đã có hơn 30 cán bộ an ninh STASI tự sát sau khi chế độ độc đảng CS tan rã, do hối hận và tủi hổ, ô nhục về những việc tệ hại đàn áp dân lành.
Ở Nga có đại tá KGB ở Petersburg nhảy lầu vì cảm thấy tội mình quá lớn trong đàn áp trí thức dân chủ trong những năm1980…
Ở Ba Lan số người phản tỉnh, nhận tội lỗi sau khi chính quyền CS độc đảng sụp đổ lên đến hàng trăm; họ từng đàn áp phong trào Solidarnos, họ từng hành hạ, tra tấn công nhân Gdansk, họ xin gặp người từng bị họ hành hạ và người thân của các nạn nhân để xin lỗi và chuộc tội.
Ở Cuba, những chiến sỹ dân chủ luôn dưới ách độc đảng phát hành truyền đơn, báo tường, dán ngay tại các khu phố, nơi công cộng, kể tội kèm ảnh những tay chân đắc lực của những hung thần đàn áp trong bộ máy cầm quyền, và việc này làm suốt 4 năm nay, đã có hiệu quả rõ rệt. Nhất là có nhiều chiến sỹ và cán bộ cấp thấp trong ngành an ninh xin thôi việc, không về hùa bọn xấu, không vâng lời lệnh sai, còn đồng tình, thông cảm với người dân.
Việc gì tốt, có hiệu quả, có lợi cho dân chủ, cầm giữ, cản phá sự hung hăng của những kẻ đàn áp dân, tịch thu tự do của người dân, anh chị em ta cần bàn bạc và bắt tay làm không mệt mỏi.
Đài quan sát Nhân quyền, Thông báo về người tốt, kẻ xấu trong tôn trọng Nhân quyền, chỉ ra ông Thiện và kẻ Ác trong bộ máy đàn áp độc đảng nên là một việc sôi nổi trong « chào đón » Đại hội XI của đảng CS độc quyền sắp tới.
Trong nước, mạng Sự thật và Pháp luật ở Sài Gòn đã từng làm đôi ba lần việc này.
Ở ngoài nước, mạng Đối Thoại cũng từng làm hàng chục lần việc chỉ mặt vạch tên này.
Tình hình đòi hỏi lực lượng dân chủ yêu nước, yêu tự do có thêm nhiều sáng kiến và hành động vừa tiến công sắc, vừa phòng ngự chặt, để phong trào bước tới cao trào, trong nhu cầu của tình thế đang ở độ chín.
* Blog của nhà báo Bùi Tín là blog cá nhân. Các bài viết trên blog được đăng tải với sự đồng ý của Ðài VOA nhưng không phản ánh quan điểm hay lập trường của Chính phủ Hoa Kỳ.
