Nhiều chuyện ở trong nước từ nhỏ đến lớn buộc người quan sát phải đặt câu hỏi: cái Nhà nước hiện đang cai trị nước Việt Nam là Nhà nước kiểu gì vậy?
Xin kể một chuyện nhỏ: mới đây thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Thanh Sơn đồng thời là Chủ nhiệm ủy ban Người Việt ở nước ngoài gửi công văn cho ông Cao Quang Ánh, nghị sỹ Quốc hội Hoa kỳ, đề nghị ông Ánh làm trung gian trong mối quan hệ với bà con ta ở Hoa kỳ, nhằm mời bà con ta trở về nước tham gia xây dựng đất nước.
Trong bức thư ấy có một lỗi chính tả: chữ «hy vọng» viết thành «huy vọng». Bức thư rất trang trọng, có hình Quốc huy Nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, có chữ Bộ Ngoại giao to đùng, được đánh máy ngay ngắn, trình bày đẹp. Nghĩa là một công văn ngoại giao chính thức gửi ra nước ngoài.
Theo trình tự hành chính, văn phòng Bộ Ngoại giao phải có người xem lại, phòng đánh máy phải có người dò lại, rồi chính ông thứ trưởng ngoại giao trước khi đặt bút ký ắt phải đọc kỹ lại, rồi người gửi đi trước khi dán phong bì cũng phải kiểm tra lần cuối. Hơn nữa, bức thư lại gửi cho đại sứ quán Việt Nam tại Hoa Kỳ, nhờ đại sứ Lê Công Phụng chuyển cho ông Cao Quang Ánh. Nghĩa là văn phòng sứ quán, chính ông Phụng phải đọc kỹ trước khi gửi đi…Nhưng cả 4, 5 cặp mắt ấy đều mù mờ, đại khái, đến khi nó được chụp lại nguyên bản và truyền đi thì hàng triệu độc giả cư dân internet nhận ra ngay cái lỗi to nhảy vào mắt mọi người. Lỗi rất nhỏ nhưng hình ảnh cái Nhà nước tùy tiện, đại khái, sơ khai, thiếu tự trọng cũng như vô lễ với người đối thoại nước ngoài thì không nhỏ chút nào. Không biết ông Sơn cũng như ông Phụng có biết xấu hổ và có xin lỗi không?
Lại nhớ chuyện Văn phòng Quốc hội gửi công văn cho ông Nguyễn Huệ Chi, lại ghi là kính gửi bà Nguyễn Huệ Chi, cũng do một vị Chủ nhiệm một Ban của Quốc hội ký tên, để anh chị em mạng Bauxite VN.info kháo nhau rằng khi anh Chi nhận được thư, toát cả mồ hôi, vội sờ lên ngực mình rồi đặt tay dưới rốn đề xác định rõ là mình không phải là « bà » như quốc hội mơ tưởng. Đó, nền hành chính quốc gia được đổi mới như vậy đó. Một Nhà nước vui tính ra trò!
Nhưng chuyện này có ý nghĩa to hơn. Ông Nguyễn Thanh Sơn hẳn đã cân nhắc, tính toán, xin ý kiển nhiều cấp lãnh đạo để có cái sáng kiến yêu cầu ông Cao Quang Ánh làm trung gian, chiếc cầu nối nhằm “xóa bỏ những hiều lầm”, bổ cứu tình trạng “thiếu thông tin”.
Nhưng ông Ánh đã lập tức và thẳng thắn khước từ. Ông lại còn chỉ ra: không! làm gì có hiểu lầm. Bà con ta hiểu rõ, hiểu đúng là chế độ một đảng là phi nhân, phản dân chủ. Không làm gì có chuyện thiếu thông tin, “tôi vừa về nước, các vụ Thái Hà, Tam Tòa, Đồng Chiêm...phơi bày ra đó…’’
Thế là Nhà Nước lại đi một nước cờ tàn. Bị chiếu tướng. Bị vạch mặt. Bị lắc đầu. Bị từ chối hợp tác. Bị tẽn tò. Thế là một Nhà nước về hành chính thì ấu trĩ, thô sơ, về bản chất thì mù mờ, không hiểu người, hiểu ta, tự đánh rơi cái quốc thể, cái tư thế cầm quyền, không những không bảo vệ dân, còn đàn áp dân, coi dân là thù.
Lại có chuyện lớn hơn một chút. Ông thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tuần trước, tại cuộc họp báo quốc tế giữa Hà Nội, nhân danh chủ tịch luân lưu khối ASEAN – Đông Nam Á, dõng dạc báo tin ông đã yêu cầu chính phủ Miến Điện thực hiện hoà hợp dân tộc và để cho mọi chính đảng tham gia bầu cử quốc hội Miến Điện sắp đến. Chuyện có thật đấy. Không ai bịa ra đâu. Nghe nói các tướng quân phiệt Miến đã nhún vai, cười khẩy rằng: xin vâng, nhưng xin mời ngài thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và các bạn Việt Nam làm gương đi trước đã, chúng tôi sẽ noi gương.
Một Nhà nước thiếu sòng phẳng, nói một đằng làm một nẻo, ‘khôn nhà dại chợ’ hay là 'dại nhà khôn chợ', dạy người ta về bầu cử dân chủ, về hòa hợp dân tộc nhưng vẫn giữ nguyên độc quyền đảng trị trong nước mình, còn tự mình đối lập với nông dân, kỳ thị trí thức, khinh miệt tuổi trẻ, kềm kẹp chặt cả 17 ngàn nhà báo đủ loại, đó là Nhà nước loại gì vậy?
Thế là Nhà nước hòa hợp dân tộc ư? là Nhà nước mong muốn thực hiện bầu cử dân chủ cho mọi đảng chính trị tham gia bầu cử ư. Để thay mặt cho cả chục nước Đông Nam Á và nhân danh chủ tịch luân lưu chỉ vẽ, dạy khôn cho nước Miến Điện quân phiệt tư ? Một Nhà nước làm ngược rồi nói xuôi, là nhà nước kiểu gì, xoay như chong chóng, luôn nói là Nhà nước của dân, do dân, vì dân, mà luôn thực hiện Nhà nước của đảng, do đảng, vì đảng.
Lại xin trở về với một chuyện rất nhỏ. Giữa Hà Nội 36 phố phường. Dịp chào mừng ngày 30 tháng 4, bỗng người dân thấy giăng qua đường biểu ngữ lớn nền đỏ chữ vàng: «Chào mừng kỷ niệm lần thứ 35 Ngày Giải phóng Thủ đô 30-4!». Thật ra đến tháng 10 mới có ngày giải phóng thủ đô. Hàng vạn, hàng vạn người đi qua, có người thấy lạ, ngứa mắt, dừng lại, mỉm cười, rồi lắc đầu, nhún vai, lại thản nhiên đi! Mackênô đã là một cách sống chung với cái Nhà nước không giống ai này.
Phải đến xế chiều mới có mấy công nhân đến bắc thang hạ cái biểu ngữ «vui vẻ đùa cợt » trên đây và thay 2 chữ «Thủ đô» bằng 2 chữ «Miền Nam». Ai bảo Nhà nước này chỉ có dùi cui và còng số 8, ông Nhà nước này cũng hay đùa dai ra phết đấy.
Lại mới đây, cũng giữa Hà Nội 36 phố phường, trên đường Trường Thi, từ Cửa Nam qua Trường Thi đến Tràng Tiền là đến ngay Nhà Hát Lớn, nghĩa là con đường đông người qua lại bậc nhất thủ đô, có một biểu ngữ cực lớn 4 hàng chữ ghj rõ «Nhiệt liệt Chào mừng ngày 30-4 và ngày Quốc tế Lao động 1-5 », có người nói vì nó căng lên quá cao, từ ngày 28-4 nên đến chiều 1-5 mới hạ xuống. Các bạn thanh niên kháo nhau đi xem, đua nhau chụp ảnh. Có gì lạ? Xin thưa: vì nó 'bị treo ngược' hay 'được treo ngược', không một ai đoán ra.
Công nhân sở Văn hóa thông tin Thủ đô không có ai mù chữ. Mà cứ để ngược vậy mấy ngày liền. Vì họ treo xong thì đi nghỉ lao động. Phải có xe mang thang điện mới với tới.
Điều rất thú vị là biểu ngữ có ký tên cẩn thận, là của Hội Nhà Báo Việt Nam, vừa kỷ niệm 60 năm ngày thành lập 21-4-1950. Có thể là một số nhà báo tinh ranh, - hay tinh anh? - cảm thấy khó chịu vì bị mất tự do cầm bút theo lương tâm và trí tuệ của mình, nên nghĩ ra một sáng kiến nhằm giải tỏa nỗi lòng mình chăng?
Cũng nên ghi vào sổ Guiness Thăng Long, và giữ bức ảnh độc đáo cho Bảo tàng Hà Nội Tự Do sau này.
Chuyện rất nhỏ, mà ý nghĩa không nhỏ chút nào. Đó là bộ mặt Nhà nước. Là sự quan tâm hay thờ ơ, hay cách phê phán của công dân thủ đô đối với thủ đô, đối với đất nước và đối với nhà nước toàn trị đang cai trị mình.
Cũng có thể có mấy ai đó trong bộ máy Nhà nước ngán ngẩm về cái Nhà nước ấu trĩ, Nhà nước hay nhầm lẫn, Nhà nước nói một đàng làm một nẻo, như vài biểu hiện kể trên, muốn phơi bầy cái cảnh «lộn tùng phèo» của một Nhà nước không giống ai, nên nghĩ ra một cách thâm thúy, là treo ngược một biểu ngữ to đùng, giữa phố náo nhiệt nhất, để biểu dương một cách tượng hình một Nhà nước chuyên làm ngược, nói ngược, leo lẻo nói là của Dân, do Dân và vì Dân mà thật ra trong việc làm chỉ hoàn toàn là của đảng, do đảng và vì đảng, vì nền độc quyền đảng trị cực kỳ lạc lõng.
* Blog của nhà báo Bùi Tín là blog cá nhân. Các bài viết trên blog được đăng tải với sự đồng ý của Ðài VOA nhưng không phản ánh quan điểm hay lập trường của Chính phủ Hoa Kỳ.
