Trong khi sự tức giận đang gia tăng trên khắp Trung Đông vì các cuộc tấn công của Israel ở Gaza, Trung Quốc và Nga đang tìm ra lý tưởng chung với các nước trong khu vực để ủng hộ người Palestine.
Đối với Moscow và Bắc Kinh, việc Israel bắn phá Gaza sau các cuộc tấn công của Hamas khiến 1.400 người Israel thiệt mạng là cơ hội để đánh bóng uy tín của họ với tư cách là các nhà vô địch trong thế giới đang phát triển, trái ngược với Hoa Kỳ, quốc gia luôn ủng hộ đồng minh Israel.
Trung Quốc liên tục kêu gọi kiềm chế và ngừng bắn nhưng cũng gay gắt chỉ trích Israel.
Truyền thông nhà nước Trung Quốc đưa tin: “Các hành động của Israel đã vượt quá phạm vi tự vệ”, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị cho biết trong tuần này, đồng thời kêu gọi nước này ngừng “trừng phạt tập thể” đối với cư dân Gaza.
Nga bày tỏ sự thông cảm với người Palestine trong khi đổ lỗi cho Mỹ. “Tôi nghĩ rằng nhiều người sẽ đồng ý với tôi rằng đây là một ví dụ sinh động về sự thất bại trong chính sách của Mỹ ở Trung Đông”, Tổng thống Nga Vladimir Putin nói trong tuần này.
Cả ông Putin và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đều tìm cách tăng cường mối quan hệ với khu vực phía Nam bán cầu, nhìn thấy các cơ hội kinh tế và có thể là một cách để đối trọng với ảnh hưởng ngoại giao của Mỹ và các đồng minh.
Điều đó đã được thể hiện trong tuần này khi Trung Quốc tổ chức hội nghị thượng đỉnh về Sáng kiến Vành đai và Con đường đặc trưng của ông Tập Cận Bình, vốn đã cho vay hàng trăm tỷ đô la cho các dự án cơ sở hạ tầng trên khắp Trung Đông, Châu Phi, Châu Mỹ Latin và Châu Á.
Trung Quốc cho biết ông Putin đã tham dự và gặp ông Tập trong cuộc hội đàm kéo dài ba giờ, trong đó có “trao đổi quan điểm sâu sắc về tình hình Palestine-Israel”.
Ông Jon Alterman, giám đốc Chương trình Trung Đông tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế ở Washington, nói: “Nếu Hoa Kỳ có thể tập hợp thế giới một cách hiệu quả thì điều đó thật tệ cho họ (Trung Quốc, Nga). Nếu Hoa Kỳ và các đồng minh ngày càng bị cô lập, họ sẽ thấy điều đó là tốt cho họ.”
Hỗ trợ cho Palestine
Mặc dù chiến lược của Nga và Trung Quốc ở Trung Đông không hoàn toàn giống nhau nhưng chúng có nhiều điểm chung.
Nga chỉ trích gay gắt Mỹ nhưng Trung Quốc hầu như tránh chỉ trích nước này, trái ngược với thời kỳ đầu trong cuộc chiến Ukraine, khi sự ủng hộ của Trung Quốc đối với Nga đã gây chú ý đối với lập trường ngoại giao của nước này.
Trung Quốc báo hiệu ảnh hưởng ngày càng tăng của mình ở Trung Đông trong năm nay khi công bố một thỏa thuận bất ngờ về việc khôi phục quan hệ giữa Ả Rập Xê-Út và Iran.
Nga cũng đang cải thiện mối quan hệ với Iran, trong đó có việc cung cấp máy bay không người lái của Iran và mục đích chung là ủng hộ Tổng thống Syria Bashar al-Assad.
Cả Trung Quốc và Nga đều có lịch sử ủng hộ người Palestine - và chỉ trích điều mà họ nói là việc Hoa Kỳ gạt họ ra ngoài lề.
Ông Jean-Loup Samaan, nhà nghiên cứu cao cấp tại Viện Trung Đông thuộc Đại học Quốc gia Singapore, nói: “Rõ ràng có sự quan tâm chung trong việc nhấn mạnh vai trò tiêu cực của Mỹ trong cuộc xung đột”.
“Và điều đó phù hợp với câu chuyện rộng hơn của họ về sự cần thiết phải xây dựng một trật tự thế giới thay thế Mỹ.”
Truyền thông nhà nước Nga cho biết họ đang gửi viện trợ nhân đạo tới Gaza và Trung Quốc đã cử đặc phái viên Trung Đông tới khu vực này để gặp đại diện đặc biệt của Nga. Nga hôm 19/10 cho biết họ đang phối hợp chính sách Trung Đông với Trung Quốc.
Trong khi các phương tiện truyền thông Trung Quốc đưa tin về các cuộc tấn công của Hamas vào ngày 7/10, thì kể từ đó, các tin tức đã đưa ra những hình ảnh về sự đau khổ của người Palestine, trích dẫn các nguồn tin người Palestine nói rằng Israel phải chịu trách nhiệm.
Bà Carice Witte, giám đốc của SIGNAL Group, cơ quan nghiên cứu quan hệ Trung Quốc-Israel có trụ sở tại Tel Aviv, nói: “Truyền thông ở Trung Quốc không nói về sự thật gây sốc cho thế giới hôm 7/10. Thay vào đó, chỉ nói về việc Israel ném bom Gaza mà không giải thích rằng mục tiêu chỉ là cơ sở hạ tầng của Hamas”.
Tìm kiếm đồng minh
Cuộc chiến của Nga ở Ukraine mang lại cho nước này thêm động lực để liên kết với chính nghĩa của người Palestine.
Hoa Kỳ đã cố gắng, nhưng với thành công hạn chế, để thuyết phục miền Nam toàn cầu tập hợp lại phía sau Ukraine. Việc miêu tả Hoa Kỳ là người điều khiển cuộc xung đột Nga-Ukraine làm giảm bớt nỗ lực đó.
Ông Alterman nhận thấy động lực tương tự đối với Trung Quốc, quốc gia coi Mỹ là đối thủ địa chính trị chính của mình.
Ông Alterman nói: “Trung Quốc đang cố gắng chơi quân bài phía nam toàn cầu, bất chấp mối quan hệ chặt chẽ của nước này với Israel. Hơn cả việc thực sự ủng hộ Hamas, nước này đang âm thầm giúp xây dựng sự phản kháng trước những nỗ lực của Mỹ nhằm xây dựng sự hỗ trợ quốc tế cho Israel”.
Bà Ma Xiaolin, chuyên gia về Trung Đông và giáo sư tại Đại học Nghiên cứu Quốc tế Chiết Giang, cho biết Trung Quốc đang có thái độ ngang bằng giữa người Palestine và Israel nhưng nếu bị thúc ép, họ sẽ đứng về phía các đối tác Ả Rập.
“Nếu Israel, với sự hỗ trợ của Hoa Kỳ, mở rộng quy mô và phạm vi của cuộc chiến và gây ra nhiều thương vong hơn, Trung Quốc chắc chắn sẽ nghiêng cán cân theo hướng có lợi cho người Palestine”, bà Ma nói.
Diễn đàn