Một loạt các kế hoạch độc đáo, do tư nhân tài trợ, để khai thác mặt trăng, bao gồm cả việc làm nơi chứa tro cốt của con người, đã thu hút sự chú ý trong những năm gần đây khi NASA nỗ lực làm cho vệ tinh tự nhiên của Trái đất trở nên dễ tiếp cận hơn.
Những lo ngại về những lỗ hổng có thể xảy ra trong sự giám sát của Hoa Kỳ và các câu hỏi pháp lý về việc sử dụng hợp lý mặt trăng đã tăng vọt lên hàng đầu.
Các tàu đổ bộ do các công ty tư nhân và các cường quốc không gian mới nổi chế tạo dự kiến trong vài năm tới sẽ gia nhập cùng với Hoa Kỳ và các dấu tích khác của các chương trình lên mặt trăng trong quá khứ. Các sáng kiến khác có thể bao gồm việc sử dụng mặt trăng làm nơi chứa hài cốt của con người, quảng cáo đồ uống thể thao và thậm chí có thể là một cây thánh giá cao hai tầng được làm từ đất của mặt trăng.
Bà Leslie Tennen, một luật sư về luật không gian quốc tế, nói: “Chúng ta chỉ mới bắt đầu thăm dò mặt trăng và… chúng ta cần phải cẩn thận để không làm ô nhiễm nó – không chỉ bằng ô nhiễm sinh học và hóa học mà còn bằng rác thải”.
Trong số hàng hóa trên chuyến bay tư nhân lên mặt trăng gần đây của công ty Astrobotic của Mỹ -nhưng cuối cùng đã không đến được bề mặt mặt trăng - có hàng chục bình đựng tro người và một lon nước uống thể thao Pocari Sweat của Nhật Bản. Không rõ mục đích chính xác của lon nước này là gì.
Theo luật pháp Hoa Kỳ, những vật dụng đó và bất cứ thứ gì khác có thể lên mặt trăng, miễn là Cục Hàng không Liên bang Hoa Kỳ và các cơ quan khác chứng nhận việc phóng rốc-két ra khỏi Trái đất không “gây nguy hiểm cho sức khỏe và an toàn cộng đồng... an ninh quốc gia Hoa Kỳ... hoặc nghĩa vụ quốc tế của Hoa Kỳ.”
Vấn đề sẽ được chú ý nhiều hơn khi Cơ quan Quản trị Hàng không và Không gian Quốc gia dựa nhiều vào các công ty tư nhân để cắt giảm chi phí cho các chuyến đi lên mặt trăng. Hiện tại, không có luật hoặc tiêu chuẩn nào của Hoa Kỳ nêu rõ những gì được chấp nhận trên bề mặt thiên thể. NASA hình dung các căn cứ mặt trăng dài hạn và hy vọng sẽ thúc đẩy một thị trường thương mại cạnh tranh.
Các luật sư chuyên môn về luật không gian lo ngại rằng việc thiếu các quy định có thể khiến các công ty Hoa Kỳ chống lại các quốc gia khác hoạt động trên bề mặt Mặt Trăng hoặc gây ra tranh chấp quốc tế về việc nỗ lực của tư nhân có thể bị coi là chiếm đoạt đất đai hoặc tuyên bố chủ quyền.
Việc thiếu các hướng dẫn đã khiến một số người phải chú ý đến các khả năng.
Ông Justin Park, một doanh nhân có trụ sở tại Washington, D.C., muốn xây dựng một cây thánh giá Cơ đốc giáo trên mặt trăng có thể lớn bằng một tòa nhà hai tầng và được làm bằng đất mặt trăng cứng, một công việc ước tính trị giá 1 tỷ đô la mà ông đã thảo luận với các nhà lập pháp Hoa Kỳ và các tổ chức Công giáo.
“Không ai sở hữu mặt trăng,” ông Park nói. “Bạn không muốn dẫm đạp lên truyền thống, nhưng bạn không thể kìm hãm phần còn lại của thế giới.” Ông nói, những quy định quá hạn chế đối với các hoạt động trên mặt trăng sẽ “phá hủy một ngành công nghiệp trước khi nó cất cánh”.
‘Thử thách tôn giáo’
Công ty Celestis có trụ sở tại Texas, nơi phóng hài cốt người sau khi hỏa táng vào không gian và đã sắp xếp tro cốt trên tàu đổ bộ Peregrine của Astrobotic, thu hút sự phẫn nộ từ Xứ Navajo, vốn coi mặt trăng là thiêng liêng và coi sứ mệnh tưởng niệm của công ty là phạm thánh.
Giám đốc điều hành Celestis Charles Schafer cho biết việc tưởng niệm người chết trong không gian là điều không thể tránh khỏi khi ngày càng có nhiều người du hành trong vũ trụ.
Ông Schafer nói: “Chúng tôi không đưa ra quyết định về sứ mệnh không gian dựa trên thử thách tôn giáo. “Tôi có một bức ảnh chụp 20.000 tu sĩ Phật giáo đang ăn mừng việc phóng của chúng tôi. Vậy tôn giáo nào có tiếng nói quyết định?”
Các quan chức NASA giám sát chương trình giúp tài trợ cho sứ mệnh của Astrobotic cho biết họ không kiểm soát được những gì các công ty đặt trên tàu đổ bộ của họ và các tiêu chuẩn về tải trọng có thể được tạo ra trong tương lai.
Ông Chris Culbert, người đứng đầu chương trình Dịch vụ Tải trọng Mặt trăng Thương mại của NASA, cho biết: “Bạn sẽ thấy điều đó phát triển khá nhiều theo thời gian”. “Nhưng tôi nghĩ bước đầu tiên là hạ cánh thành công – đó là điều chúng tôi quan tâm nhất trong những bước đi đầu tiên này”.
Theo hai quan chức Mỹ yêu cầu giấu tên, một số quan chức tại NASA và các cơ quan hàng không từ các quốc gia khác đã coi tro và đồ uống thể thao là chướng ngại vật và rác thải có thể tạo tiền lệ tiêu cực.
Các luật sư cho biết, với việc một tàu đổ bộ mặt trăng tư nhân khác của Hoa Kỳ sẽ được phóng vào tháng tới, việc thiếu các quy định về mặt trăng có nguy cơ khiến Washington xung đột với Hiệp ước Ngoài Không gian năm 1967 được phê chuẩn rộng rãi. Hiệp ước đó quy định các quốc gia phải cho phép và giám sát hoạt động của các tổ chức phi chính phủ.
Điều đó làm tăng nguy cơ cho ngành công nghiệp không gian, chính quyền Biden và các nhà lập pháp, những người đã đấu tranh trong nhiều tháng về cách qui định các hoạt động không gian thương mại mới, trong đó các nhóm trong ngành phản đối cái mà họ gọi là các quy định hạn chế đổi mới.
Các luật sư nói, rất ít quốc gia đã áp dụng các tiêu chuẩn về hành vi trên mặt trăng và các quy tắc vẫn chưa rõ ràng trong luật pháp quốc tế.
Một số người cảm thấy có quá ít việc được thực hiện trên phạm vi quốc tế để hướng dẫn hành vi trên mặt trăng.
“Chúng ta đã muộn rồi và chúng ta đang rất cần phải bắt đầu, thảo luận về mặt trăng tại mức độ quốc tế,” bà Martha Mejía-Kaiser, một luật sư không gian người Mexico gốc Đức và là thành viên Hội đồng Quản trị của Viện Quốc tế về Luật Không gian, nói.
Diễn đàn