Hoa Kỳ đóng vai hòa giải giữa Trung Quốc, Nhật Bản

Ngoại trưởng Hoa Kỳ Hillary Clinton đề nghị họp ba bên với Trung Quốc và Nhật Bản để làm dịu căng thẳng giữa hai nước lớn châu Á.

Đề nghị được đưa ra tại hội nghị Đông Á cấp cao gồm 16 nước châu Á Thái Bình Dương ở Hà Nội.

Bà Clinton nói rằng bà muốn tạo thuận lợi cho cuộc đối thoại để giảm bớt căng thẳng liên quan đến tranh chấp lãnh thổ trong Biển Đông Trung Hoa.

Bắc Kinh phản ứng giận dữ hồi tháng 9 khi Hải quân Nhật cầm giữ một tàu đánh cá Trung Quốc gần hòn đảo hai nước có tranh chấp. Nhiều người nói rằng Bắc Kinh phản ứng bằng cách cắt xuất khẩu đất hiếm sang Nhật.

Tại Hà Nội, bà Clinton cho biết bà đã được Ngoại trưởng Trung Quốc Dương Khiết Trì giải thích Trung Quốc không ngăn đất hiếm xuất sang bất kỳ thị trường nào.

Bà cũng nói với các nhà báo hôm thứ Bảy rằng bà thấy khích lệ khi các giới chức Trung Quốc và Nhật Bản tìm cách giải quyết ôn hòa cho sự bất đồng này:

“Chúng tôi đề nghị với hai bên Hoa Kỳ sẵn sàng tổ chức một cuộc họp ba bên, đưa Bộ trưởng Ngoại giao của Nhật Bản và Trung Quốc ngồi lại với nhau để bàn về nhiều đề tài.”

Đề nghị được đưa ra bên lề hội nghị cấp cao Đông Á, đang họp để bàn về kinh tế, an ninh và chính trị.

Hiện vẫn chưa rõ Trung Quốc và Nhật Bản phản ứng thế nào trước đề nghị đó.

Bà Clinton nói rằng Washington không có chủ quyền trên đảo đang có tranh chấp nhưng nhắc lại lãnh thổ là một phần trong cam kết của Hoa Kỳ bảo vệ Nhật Bản.

Bắc Kinh tỏ ý không hài lòng trước lập trường của Washington và tố giác Tokyo đưa ra những tuyên bố sai lạc, phá hỏng khả năng đàm phán chính thức giữa hai thủ tướng Nhật Bản và Trung Quốc.

Cũng tại Hà Nội hôm thứ Bảy, Ngoại trưởng Hoa Kỳ hoan nghênh Việt Nam ký Công ước Liên Hiệp Quốc Chống Tra Tấn, bà nói rằng đây là kết quả trực tiếp sau khi có đối thoại nhân quyền với Hoa Kỳ, tuy nhiên, bà nói:

“Dù công ước mà chúng ta chứng kiến ký kết hôm nay nhất định là một bước đúng hướng, Hoa Kỳ vẫn còn quan tâm trước sự bắt giữ và kết tội những người chống đối ôn hòa, trước những vụ tấn công các nhóm tôn giáo, những vụ ngăn chận tự do Internet, trong đó có các blogger.”

Chỉ vài ngày trước khi bà Clinton đến Việt Nam, nhà chức trách nước này đã phạt tù 3 nhà hoạt động bênh vực quyền của người lao động, có người đến 9 năm; cùng lúc với việc bắt giam một số dân làng Công giáo vì có tranh chấp đất đai.

Bà Clinton nói rằng bà có nêu nhiều trường hợp cụ thể về vi phạm nhân quyền trong các cuộc gặp gỡ lần này với lãnh đạo Việt Nam.

Bà nói rằng tăng trưởng kinh tế của Việt Nam sẽ càng ấn tượng và bền vững hơn nếu có cải thiện nhân quyền và nếu hai phía đồng ý tiếp tục đối thoại, mặc dù có những bất đồng.

Cũng trong ngày thứ Bảy, Việt Nam ký đơn đặt hàng mua 8 máy bay Boeing của Mỹ, nêu bật tình hình trao đổi thương mại ngày càng phát triển giữa hai nước.

Ngoại trưởng Hoa Kỳ Hillary Clinton và Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov dự hội nghị cấp cao Đông Á với tư cách quan sát viên, cả hai đều được mời đến dự hội nghị này với tư cách thành viên kể từ năm tới.

Ngoài hội nghị cấp cao Đông Á, các nước ASEAN cũng họp riêng với nhau ở Hà Nội. Họ thỏa thuận tăng cường liên lạc và trao đổi thương mại với nhau, trong ý định biến nhóm của họ thành một cộng đồng giống như EU trước 2015.