Mặc dù có công việc công nghệ lương cao, cô Li Daijing không ngần ngại khi một người họ hàng của cô nhờ cô sang Mexico City coi sóc một tiệm ăn. Cô đã thu dọn đồ đạc và rời Trung Quốc đến thủ đô Mexico vào năm ngoái, với ước mơ về một cuộc phiêu lưu mới.
Người phụ nữ 30 tuổi đến từ Thành Đô, thủ phủ của tỉnh Tứ Xuyên, hy vọng một ngày nào đó có thể bắt đầu kinh doanh trực tuyến nhập khẩu đồ nội thất từ quê hương của mình.
“Tôi muốn nhiều hơn thế nữa”, cô Li nói. “Tôi muốn trở thành một người phụ nữ mạnh mẽ. Tôi muốn độc lập”.
Cô Li nằm trong làn sóng di dân Trung Quốc mới rời khỏi đất nước của họ để tìm kiếm cơ hội, nhiều tự do hơn hoặc triển vọng tài chính tốt hơn vào thời điểm nền kinh tế Trung Quốc chậm lại, tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên vẫn ở mức cao và mối quan hệ của nước này với Hoa Kỳ và các đồng minh đã trở nên tồi tệ.
Trong khi tuần tra biên giới Hoa Kỳ đã bắt giữ hàng chục nghìn người Trung Quốc tại biên giới Hoa Kỳ-Mexico trong năm qua, hàng nghìn người Trung Quốc đang coi Mexico là điểm đến cuối cùng của họ. Nhiều người hy vọng sẽ tự khởi nghiệp kinh doanh, tận dụng lợi thế về vị trí địa lý của Mexico gần Hoa Kỳ.
Năm ngoái, chính phủ Mexico đã cấp 5.070 visa cư trú tạm thời cho những di dân Trung Quốc, gấp đôi so với năm trước — đưa Trung Quốc trở thành quốc gia thứ ba, sau Hoa Kỳ và Colombia, về nguồn gốc của những di dân được Mexico cấp phép.
Một cộng đồng di dân ăn sâu bám rễ đã nuôi dưỡng mạng lưới gia đình và doanh nghiệp vững mạnh trong nhiều thập niên khiến Mexico trở nên hấp dẫn đối với những người Trung Quốc mới đến; cũng như sự hiện diện ngày càng tăng của các công ty đa quốc gia Trung Quốc tại Mexico, những công ty đã thành lập cửa hàng để gần các thị trường ở Châu Mỹ.
“Nhiều người Trung Quốc bắt đầu đến đây từ hai năm trước — và những người này cần phải ăn uống”, ông Duan Fan, chủ sở hữu của “Nueve y media”, một nhà hàng ở khu phố Roma Sur thời thượng của Thành phố Mexico, phục vụ các món ăn cay của Tứ Xuyên, quê hương của ông, cho biết.
“Tôi đã mở một nhà hàng Trung Quốc để mọi người có thể đến đây và ăn như ở nhà”, ông cho biết.
Ông Duan, 27 tuổi, đến Mexico vào năm 2017 để làm việc với một người chú sở hữu một doanh nghiệp bán buôn ở Tepito, gần trung tâm lịch sử của thủ đô, và sau đó cha mẹ ông cũng đến đây.
Không giống như những thế hệ người Trung Quốc trước đây đến miền bắc Mexico từ tỉnh Quảng Đông ở miền nam Trung Quốc, những người mới đến có nhiều khả năng đến từ khắp Trung Quốc.
Dữ liệu từ cuộc điều tra dân số mới nhất năm 2020 của Viện Thống kê và Địa lý Quốc gia Mexico cho thấy những di dân Trung Quốc chủ yếu tập trung ở Thành phố Mexico. Một thập niên trước, cuộc điều tra dân số đã ghi nhận sự tập trung lớn nhất của người Trung Quốc ở tiểu bang cực bắc Baja California, trên biên giới Hoa Kỳ-Mexico đối diện với tiểu bang California của Mỹ.
Sự xuất hiện của các công ty đa quốc gia Trung Quốc đang dẫn đến làn sóng “những người từ miền đông Trung Quốc, có trình độ học vấn cao hơn và có nền tảng toàn cầu rộng hơn”, ông Andrei Guerrero, điều phối viên học thuật của Trung tâm Nghiên cứu Trung Quốc-Baja California, nói.
Tại một khu phố trung lưu của Thành phố Mexico, Viaducto-Piedad, gần Phố Tàu lịch sử của thành phố, một cộng đồng người Hoa mới đã phát triển từ cuối những năm 1990. Những di dân Trung Quốc không chỉ mở các doanh nghiệp mà còn tạo ra không gian cộng đồng cho các sự kiện tôn giáo và hoạt động giải trí của trẻ em.
Viaducto-Piedad được chính người Hoa công nhận là “Phố Tàu” thực sự của Thành phố Mexico, bà Monica Cinco, một chuyên gia về di cư của người Hoa và là tổng giám đốc của Quỹ EDUCA Mexico, nói.
“Khi tôi hỏi họ tại sao, họ sẽ nói với tôi rằng vì chúng tôi sống ở đây. Chúng tôi có các cửa hàng phục vụ nhu cầu tiêu dùng của người Hoa, các cửa hàng làm đẹp và nhà hàng chỉ dành cho người Hoa”, bà nói. “Họ sống ở đó, có một cộng đồng và một số trường công lập trong khu vực có số lượng người Hoa đáng kể”.
Tại trung tâm thành phố Mexico, các doanh nhân Trung Quốc không chỉ mở các cửa hàng bán buôn mới mà còn tiếp quản hàng chục tòa nhà. Đôi khi, họ trở thành nguồn gây căng thẳng với các doanh nghiệp và cư dân địa phương, những người cho rằng sự mở rộng của các doanh nghiệp do Trung Quốc sở hữu đang đẩy họ ra xa.
Tại một siêu thị nhỏ ở khu phố trung tâm nhộn nhịp bán các sản phẩm Trung Quốc như nấm mèo khô và cánh vịt cay đóng gói chân không, ông Dong Shengli, 33 tuổi, cho biết ông đã chuyển đến Thành phố Mexico từ Bắc Kinh cách đây vài tháng để giúp quản lý cửa hàng cho một số người bạn.
Ông Dong — người sau đó đã tìm được việc làm tại một công ty bán buôn nhập khẩu giày thể thao và quần áo hàng hiệu nhái — cho biết ông đã từng làm việc tại Ủy ban Năng lượng Quốc gia Trung Quốc, nhưng đã được bạn bè thuyết phục đến đây.
Ông có kế hoạch khám phá các khả năng kinh doanh ở Mexico, nhưng “vợ và bố mẹ tôi đang ở Trung Quốc, mẹ tôi đã lớn tuổi, bà ấy cần tôi”.
Những người khác đang rời khỏi Trung Quốc để tìm kiếm sự tự do lớn hơn. Đó là trường hợp của ông Tan, 50 tuổi, người chỉ cho biết họ của mình vì lo lắng cho sự an toàn của gia đình còn ở Trung Quốc. Ông đến Mexico năm nay từ tỉnh Quảng Đông phía nam và kiếm được một công việc trong vài tháng tại Sam’s Club. Tại Trung Quốc, ông kiếm sống bằng nhiều công việc khác nhau, bao gồm cả làm việc tại một nhà máy hóa chất và viết bài cho tạp chí trong thời gian đại dịch.
Nhưng ông cảm thấy khó chịu với bầu không khí mà ông mô tả là áp bức ở Trung Quốc.
“Không chỉ là sự áp bức tại nơi làm việc, mà còn là tâm lý”, ông nói. “Tôi có thể cảm nhận được sự thoái trào chính trị, sự thoái lui của tự do và dân chủ. Những tác động của điều đó thực sự khiến mọi người cảm thấy bị bóp méo và ốm yếu. Vì vậy, cuộc sống rất đau khổ”.
Điều thu hút sự chú ý của ông ở Thành phố Mexico là các cuộc biểu tình thường xuyên diễn ra trên các đại lộ chính của thành phố — ông nói rằng đó là bằng chứng cho thấy quyền tự do ngôn luận mà ông mong muốn.
Tại nhà hàng nơi cô vẫn đang giúp việc ở khu phố Juárez thời thượng, cô Li cho biết Mexico nổi bật như một vùng đất đầy cơ hội cho cô và những người Trung Quốc khác không có người thân ở Hoa Kỳ để bảo lãnh họ định cư Mỹ. Cô nói cô rời Trung Quốc một phần vì văn hóa cạnh tranh nơi làm việc và giá nhà cao.
“Ở Trung Quốc, mọi người đều tiết kiệm tiền để mua nhà, nhưng thực sự rất tốn kém để mua nhà”, cô nói.
Tự tin với nụ cười khiến mọi người vui vẻ, cô Li cho biết cô hy vọng kỹ năng làm nhân viên tiếp thị bán hàng cho công ty công nghệ khổng lồ Trung Quốc Tencent Games sẽ giúp cô tiến xa hơn ở Mexico.
Cô nói cô chưa gặp nhiều phụ nữ Trung Quốc như mình ở Thành phố Mexico: người mới đến, trẻ và độc thân.
Hầu hết đã kết hôn và chuyển đến Mexico để đoàn tụ với chồng.
“Đến đây là phải đối mặt với điều gì đó chưa biết”, cô nói.
Cô Li không biết khi nào cô có thể thực hiện các kế hoạch kinh doanh đầy tham vọng của mình, nhưng cô có ý tưởng: Ví dụ, cô tưởng tượng rằng ở tỉnh Hà Nam, cô có thể mua được ghế, bàn và đồ nội thất khác với giá tốt. Trong khi đó, cô đang bán đồ nội thất do một người bạn Trung Quốc nhập khẩu vào Mexico trên nền tảng thương mại điện tử Mercado Libre.
“Tôi chưa kết hôn, tôi không có bạn trai, chỉ có một mình tôi”, cô nói, “vì vậy tôi sẽ làm việc chăm chỉ và đấu tranh”.
Diễn đàn