Hoa Kỳ có kế hoạch tổ chức các cuộc diễn tập bàn tròn và mở rộng các lĩnh vực hợp tác quốc phòng khác với Hàn Quốc, nhưng không xem xét các cuộc tập trận hạt nhân chung với Seoul, theo một quan chức cấp cao của chính quyền Hoa Kỳ.
Thông báo của Mỹ được đưa ra sau khi Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol cho biết trong một cuộc phỏng vấn hôm 2/1 rằng Hoa Kỳ và Hàn Quốc đang đàm phán nhằm trao cho Seoul một vai trò lớn hơn trong hoạt động của các lực lượng hạt nhân Hoa Kỳ.
Ông Yoon nói với tờ báo bảo thủ Chosun Ilbo rằng các cuộc thảo luận tập trung vào việc lập kế hoạch và tập trận chung với các lực lượng hạt nhân của Hoa Kỳ - một quá trình mà ông hình dung sẽ có tác dụng tương tự như “chia sẻ hạt nhân”.
Khi được hỏi vào cuối ngày 2/1 là liệu ông có đang thảo luận về các cuộc tập trận hạt nhân chung với Hàn Quốc hay không, Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden trả lời: “Không” nhưng không nói rõ chi tiết.
Trong một tuyên bố gửi qua email vào cuối ngày 3/1 cho VOA, một quan chức cấp cao của Hoa Kỳ tìm cách nói rõ rằng Hoa Kỳ và Hàn Quốc đang “làm việc cùng nhau để tăng cường khả năng răn đe mở rộng, bao gồm cả thông qua các cuộc tập trận bàn tròn mà qua đó sẽ khám phá phản ứng chung của chúng tôi đối với một loạt các kịch bản, bao gồm cả việc sử dụng hạt nhân của Triều Tiên.”
Triều Tiên - còn được gọi là Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên - năm ngoái đã phóng một số lượng phi đạn đạn đạo kỷ lục và hôm 1/1 năm nay tuyên bố sẽ “tăng theo cấp số nhân” việc sản xuất đầu đạn hạt nhân.
Các hành động và tuyên bố gần đây của Triều Tiên đã gây ra “mối lo ngại ngày càng tăng”, quan chức Mỹ nói thêm.
Cả văn phòng Tổng thống Hoa Kỳ và Hàn Quốc sau đó đều phủ nhận bất kỳ mâu thuẫn nào giữa các bình luận của ông Biden và ông Yoon, lưu ý rằng vì Hàn Quốc không phải là quốc gia có vũ khí hạt nhân nên về mặt kỹ thuật, họ không thể tham gia “các cuộc tập trận hạt nhân chung”.
Mặc dù tình huống này có thể phát sinh một phần do ngữ nghĩa, nhưng nhiều nhà phân tích cho rằng nó phản ánh những căng thẳng trong hậu trường giữa hai đồng minh về cách tốt nhất để Hàn Quốc tham gia chống lại mối đe dọa từ Triều Tiên.
Ông Yoon, một người bảo thủ, trước đây đã thúc đẩy Washington và Seoul tham gia vào một thỏa thuận kiểu NATO, trong đó người Hàn Quốc sẽ được huấn luyện để sử dụng vũ khí hạt nhân của Mỹ trong một cuộc xung đột. Hiện tại, có vẻ như Hàn Quốc có thể phải hài lòng với sự hợp tác nhiều hơn trong các lĩnh vực khác.
Sau cuộc gặp vào tháng 11 năm ngoái giữa ông Biden và ông Yoon ở Campuchia, cả hai nhà lãnh đạo đã giao nhiệm vụ cho các nhóm của họ đưa ra một kế hoạch “để có đáp ứng phối hợp hiệu quả đối với một loạt các tình huống, bao gồm cả việc sử dụng hạt nhân của Triều Tiên”, một phát ngôn viên của Hội đồng An ninh Quốc gia Tòa Bạch Ốc (NSC) cho biết trong một tuyên bố gửi qua email cho VOA.
“Như Tổng thống đã nói, chúng tôi không thảo luận về các cuộc tập trận hạt nhân chung”, quan chức NSC nói thêm.
Trong một tuyên bố với các phóng viên, bà Kim Eun-hye phát ngôn viên của Tổng thống Hàn Quốc đã bảo vệ nhận xét của ông Yoon. “Hàn Quốc và Mỹ đang thảo luận về việc chia sẻ thông tin, lập kế hoạch chung và các kế hoạch thực hiện chung sau đó liên quan đến các tài sản hạt nhân của Mỹ, để đối phó với mối đe dọa hạt nhân của Triều Tiên”, bà nói.
Hoa Kỳ đã không triển khai vũ khí hạt nhân ở Hàn Quốc kể từ đầu những năm 1990, khi nước này rút vũ khí hạt nhân chiến thuật khỏi bán đảo như một phần của thỏa thuận giải trừ quân bị với Liên Xô. Thay vào đó, Hàn Quốc được bảo vệ bởi “chiếc ô hạt nhân” của Mỹ, theo đó Washington thề sẽ sử dụng mọi khả năng của mình, bao gồm cả vũ khí hạt nhân, để bảo vệ đồng minh.
Trong cuộc phỏng vấn hôm 2/1, ông Yoon cho rằng những ý tưởng như vậy đã lỗi thời. “Cái mà chúng tôi gọi là ‘răn đe mở rộng’ có nghĩa là Hoa Kỳ sẽ lo liệu mọi thứ, vì vậy Hàn Quốc không nên lo lắng về điều đó”, ông Yoon nói. “Nhưng bây giờ, thật khó để thuyết phục người dân của chúng tôi chỉ với ý tưởng này.”
Khi là ứng cử viên tổng thống vào năm 2021, ông Yoon nói ông sẽ yêu cầu Hoa Kỳ triển khai lại vũ khí hạt nhân chiến thuật hoặc đồng ý chia sẻ hạt nhân. Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã nhanh chóng bác bỏ đề xuất này.
Nhiều nhà phân tích nghi ngờ việc Hoa Kỳ sẽ tham gia một thỏa thuận chia sẻ hạt nhân với Hàn Quốc, lưu ý rằng điều đó sẽ đi ngược lại các mục tiêu không phổ biến vũ khí hạt nhân toàn cầu đã nêu của Washington cũng như sự ủng hộ của nước này đối với việc phi hạt nhân hóa hoàn toàn Bán đảo Triều Tiên.
“Mối quan tâm và mong muốn của Hàn Quốc là có thể hiểu được, nhưng Mỹ sẽ không thể cùng thảo luận về các kế hoạch hạt nhân ở mức độ mà Seoul muốn. Đó vẫn là một khoảng cách quá xa”, bà Duyeon Kim, chuyên gia về Triều Tiên tại Trung tâm An ninh Mỹ Mới có trụ sở tại Seoul nói.
Theo bà Kim, nếu Hàn Quốc tham gia các cuộc tập trận bàn tròn, họ có thể tìm hiểu thêm về cách Mỹ cân nhắc các lựa chọn của mình trong các tình huống khủng hoảng khác nhau.
“Vì kế hoạch hạt nhân chung sẽ không xảy ra và Seoul muốn có tiếng nói, nên các nhà lãnh đạo Hàn Quốc như Tổng thống thay vào đó có thể đơn phương nói với Tổng thống Mỹ mục tiêu của Triều Tiên mà họ muốn ông/bà xem xét trong kế hoạch hạt nhân của họ mà không mong đợi phản hồi,” bà Kim nói.
“Có thể hình dung rằng các máy bay chiến đấu của Hàn Quốc một ngày nào đó có thể thực hành hộ tống các máy bay ném bom của Mỹ như một cách để thực hiện ‘chia sẻ hạt nhân’ do NATO thực hiện, nhưng thật khó để tưởng tượng Mỹ sẽ làm được nhiều hơn thế”, bà nói thêm.
Ông Ankit Panda, một thành viên cao cấp trong Chương trình Chính sách Hạt nhân tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế ở Washington, cũng nghi ngờ việc Hoa Kỳ sẵn sàng đưa Hàn Quốc vào kế hoạch hạt nhân.
“Cuối cùng, quyết định liên quan đến việc có nên đưa vũ khí hạt nhân vào một tình huống khủng hoảng cụ thể hay không sẽ phụ thuộc vào Tổng thống Hoa Kỳ,” ông Panda nói với VOA.
Vấn đề trở nên cấp bách hơn khi Triều Tiên trở nên hiếu chiến hơn và mở rộng kho vũ khí hạt nhân.
Triều Tiên được cho là đã có đủ vật liệu phân hạch để chế tạo khoảng 50 quả bom hạt nhân và ngày càng có nhiều loại vũ khí tầm ngắn và tầm xa có khả năng phóng chúng. Nếu Bình Nhưỡng có thể phá hủy một thành phố lớn của Mỹ, một số người Hàn Quốc lo ngại, thì Washington có thể miễn cưỡng đáp trả một cuộc tấn công của Triều Tiên vào Hàn Quốc.
Nhiều người Hàn Quốc cũng lo lắng trước cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump, người thường xuyên đặt câu hỏi về giá trị của liên minh Mỹ-Hàn và thậm chí còn đe dọa rút quân đội Mỹ khỏi Hàn Quốc.
Do đó, ngày càng có nhiều người nổi tiếng của Hàn Quốc kêu gọi nước này sở hữu khả năng răn đe hạt nhân của riêng mình.
Theo một cuộc thăm dò được tổ chức Hankook Research có trụ sở tại Seoul công bố hôm 2/1 thì 67% người Hàn Quốc ủng hộ việc nước này sở hữu vũ khí hạt nhân, bao gồm 70% người bảo thủ và 54% người theo chủ nghĩa tự do.