Hôm thứ Năm, Hội Y sĩ Không biên giới cho hay 33 người vẫn còn mất tích nhiều ngày sau vụ không kích của Hoa Kỳ vào bệnh viện của hội y tế quốc tế tại Kunduz, Afghanistan, làm 22 người khác thiệt mạng.
Tổ chức y tế này, với tên gọi tắt theo mẫu tự đầu tiếng Pháp là MSF, cho biết 9 trong số những người chưa được kiểm kê là các bệnh nhân, và 24 người là nhân viên. Tổ chức nói có thêm xác người được phát hiện bên trong bệnh viện, nhưng Hội đang chờ để vào lại được cơ sở sau khi kết thúc các hoạt động ở Kunduz.
Ông Guilhem Molinie, đại diện hội nói với các phóng viên ở Kabul: “Chúng tôi vẫn còn ở trong tình trạng kinh hoàng. Chúng tôi mất nhiều đồng nghiệp và vào lúc này, rõ ràng chúng tôi không muốn bất cứ ai trong ban nhân viên phải chấp nhận rủi ro. Chúng tôi không kiểm soát bệnh viện.
MSF đã chấm dứt các hoạt động ở Kunduz sau vụ oanh kích hôm thứ Bảy tuần trước và đã yêu cầu mở cuộc điều tra độc lập về vụ tấn công theo Công ước Geneva. Hội này nói những cuộc điều tra đang do Hoa Kỳ, Afghanistan và NATO tiến hành là không đầy đủ và đã gợi ý là vụ tấn công đi đến mức tội ác chiến tranh. Những người thiệt mạng trong vụ tấn công gồm 10 bệnh nhân và 12 nhân viên của hội MSF.
Tổng thống Obama tạ lỗi
Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama hôm qua đã xin lỗi chủ tịch hội, bác sĩ Joanne Liu, về vụ tấn công do Hoa Kỳ thực hiện sau khi lực lượng Afghanistan yêu cầu trợ giúp tiêu diệt các chiến binh Taliban từ bên trong khuôn viên bệnh viện.
Phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc Josh Earnest nói ông Obama đã gọi điện thoại cho bà Liu để “xin lỗi và gửi lời chia buồn.”
Ông Earnest nói, “Trong trường hợp này, đã có sự sai lầm và đó là một sai lầm mà Hoa Kỳ thừa nhận. Ông nói tổng thống Obama “rất nóng lòng tìm hiểu rõ chính xác điều gì đã xảy ra.”
Trong một thông cáo công bố chiều thứ tư, bà Liu xác nhận đã tiếp điện thoại của ông Obama, nhưng đã lập lại lời yêu cầu trước đó đòi một ủy ban độc lập “thiết lập những gì đã xảy ra ở Kunduz, xảy ra như thế nào và vì sao.”
Công ước Geneve là một tập hợp các hiệp ước và thủ tục quốc tế chi phối việc tiến hành các cuộc xung đột vũ trang và nhắm mục đích bảo vệ dân chúng không tham gia vào các cuộc giao tranh và những người không còn làm việc đó.
Vài giờ trước khi nói chuyện với Tổng thống Obama, bà Liu cho hay tổ chức MSF không thể dựa vào những cuộc điều tra nội bộ đang được Hoa Kỳ, Afghanistan và NATO xúc tiến.
Tuy nhiên, phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc Earnest bác bỏ khái niệm vụ tấn công là một tội ác chiến tranh, và nói rằng, “không ai đưa ra bằng chứng nào cho thấy đó là bất cứ điều gì ngoài một lỗi lầm khủng khiếp và bi thảm.
Phát ngôn viên Earnest cho hay Tổng thống Obama cũng gọi điện cho Tổng thống Ashraf Ghani để chia buồn về sự tổn thất các sinh mạng vô tội trong vụ này, và để ca ngợi lực lượng Afghanistan về sự can đảm của họ trong cuộc chiến để giành lại quyền kiểm soát thành phố miền bắc của Afghanistan trong những vụ đụng độ với các phần tử nổi dậy Taliban.
Cuộc điều tra của Hoa Kỳ
Trong khi đó, các giới chức Hoa Kỳ đang điều tra liệu quân đội có vượt quá quyền hạn sự dụng vũ lực tại Afghanistan khi tiến hành vụ không kích.
Tư lệnh tối cao của Hoa Kỳ ở Afghanistan, Tướng John Campbell nói Hoa Kỳ nhận lãnh trách nhiệm tiến hành cuộc không kích sau khi lực lượng Afghanistan yêu cầu tấn công các phần tử nổi loại Taliban mà họ cho là đã nổ súng từ bên trong cơ sở y tế. Song vấn đề vẫn là liệu Hoa Kỳ có nên đồng ý với vụ tấn công đó hay không.
Khi ông Obama kết thúc các hoạt động tác chiến trên bộ của Mỹ tại Afghanistan hồi năm ngoái, ông đã nói lực lượng còn lại là 9.800 binh sĩ Mỹ ở lại đó nên tập trung vào công tác huấn luyện và cố vấn cho quân đội Afghanistan. Ông hạn chế việc sử dụng vũ lực vào ba tình huống: bảo vệ quân đội Hoa Kỳ và đồng minh, hỗ trợ các phi vụ nhắm vào tàn dư của các phần tử nổi dậy al-Qaida ở Afghanistan, và yểm trợ cho quân đội Afghanistan đang đối mặt với thương vong ồ ạt trong các tình huống nguy hiểm.
Chưa rõ liệu vụ oanh tác của Hoa Kỳ vào bệnh viện có hội đủ bất kỳ tiêu chuẩn nào trong số đó hay không.
Tướng Campbell nói với một ủy ban quốc hội hôm thứ ba rằng bệnh viện đã bị “oanh kích lầm” và Hoa Kỳ “không bao giờ cố ý tấn công một cơ sở y tế được bảo vệ.”
Ông nói ông đã ra lệnh huấn luyện lại lực lượng Mỹ ở Afghanistan về cách sử dụng vũ lực.
Ông nói, “Để phòng tránh mọi sự cố như thế này trong tương lai. Tôi đã chỉ thị cho toàn bộ lực lượng huấn luyện sâu rộng để có thể duyệt lại tất cả các thẩm quyền hoạt động và các quy định về giao tranh.”
Trong một thông cáo, Bộ trưởng Quốc phòng Ash Carter nói, “Quân đội Hoa Kỳ dành sự quan tâm lớn nhất trong các hoạt động để ngăn tránh sự tổn thất sinh mạng vô tội, và khi chúng tôi phạm lỗi lầm, thì chúng tôi nhận tội. Đó chính xác là điều chúng tôi đang làm ngay lúc này. Chúng tôi sẽ làm tất cả moi thứ có thể được để tìm hiểu về vụ việc bi thảm này, học hỏi từ đó, và buộc mọi người phải nhận lãnh trách nhiệm nếu cần.”
Từ nhiều ngày, lực lượng Afghanistan đã tìm cách chiếm lại toàn quyền kiểm soát Kunduz ở khu vực phía bắc sau khi các phần tử nổi dậy Taliban chiếm được thành phố này trong một thời gian ngắn vào tuần trước.