Các tổ chức Hồi giáo trên thế thế giới ca ngợi việc Taliban chiếm quyền tại Afghanistan, một báo động cho thế giới rằng Afghanistan có thể một lần nữa trở thành nơi trú ẩn an toàn cho những phần tử thánh chiến.
Taliban tuyên bố sẽ không cho phép dùng Afghanistan để mở các cuộc tấn công vào các nước khác.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, vẫn còn đó những liên hệ với al Qaeda cũng như với các tổ chức chủ chiến khác, kể cả ở nước láng giềng Pakistan.
Một trong những thủ lĩnh hàng đầu của Taliban là Sirajuddin Haqqani, người đứng đầu mạng lưới chủ chiến Haqqani. Mỹ đã đưa ông này vào danh sách khủng bố toàn cầu và rao giải thưởng 5 triệu đô la cho ai cung cấp tin dẫn tới việc bắt giữ ông ta.
“Các phần tử thánh chiến vui mừng và phấn khích về việc Taliban trở lại,” ông Asfandyar Mir, một học giả về an ninh Nam Á thuộc Trung tâm An ninh và Hợp tác Quốc tế Đại học Stanford, nhận định.
“Những nhóm thánh chiến chính tại Nam Á, Trung Đông và châu Phi đã để ý … và hệ thống sinh thái al Qaeda xem việc trở lại của Taliban là thắng lợi của chính họ.”
Ngoài các tổ chức có liên hệ đến al Qaeda, tổ chức al-Shabaab ở Somalia, nhóm Hamas, và nhóm Thánh chiến Hồi giáo Palestine cũng gửi thông điệp chúc mừng tới Taliban.
Tổ chức Hồi giáo Houthi ở Yemen, vốn chống Mỹ và các nước phương Tây, tuyên bố diễn biến tại Afghanistan chứng tỏ “sự chiếm đóng” của nước ngoài chắc chắn thất bại.
Phe Taliban ở Pakistan, vốn không thuộc nhóm Taliban tại Afghanistan, cũng lên tiếng thề trung thành.
Các lãnh đạo thế giới nghi ngờ những tuyên bố ôn hòa của Taliban kể từ khi phe này chiếm quyền, dù một số giới chức ngoại giao quen thuộc với các cuộc thương thuyết cho rằng Taliban đang tìm sự công nhận quốc tế và có thể là cả sự trợ giúp phát triển.
Phát ngôn viên của Taliban, Zabihullah Mujahid, hứa tại một cuộc họp báo ở Kabul ngày 17/8 rằng không để cho Afghanistan làm nơi mở bất cứ cuộc tấn công nào vào các nước.
“Tôi muốn đảm bảo với Hoa Kỳ và cộng đồng quốc tế là không ai sẽ bị hại… chúng tôi sẽ không để lãnh thổ của mình được dùng để chống lại bất cứ ai.” “Chúng tôi không muốn có nội thù hay ngoại thù.”
Nhà nước Hồi giáo
Các chuyên gia độc lập của Liên hiệp quốc tháng trước báo cáo cho Hội đồng Bảo an rằng al Qaeda hiện diện tại ít nhất 15 trong số 34 tỉnh của Afghanistan.
Các chuyên gia cũng cho hay Nhà nước Hồi giáo mở rộng sự hiện điện đến một số tỉnh thành, kể cả Kabul, và rằng các tay súng đã thành lập những tổ bí mật.
Nhà nước Hồi giáo chống Taliban. Tuy nhiên một số nhà phân tích và các giới chức cảnh báo rằng tổ chức siêu cực đoan này có thể lợi dụng bất cứ sự xáo trộn nào, hoặc khuyến khích những tay súng Taliban cực đoan đào thoát.
Tổng thư ký Liên hiệp quốc Antonio Guterres kêu gọi Hội đồng Bảo an “dùng mọi phương tiện để dẹp tan đe dọa khủng bố toàn cầu tại Afghanistan.”
Hội đồng Bảo an nhấn mạnh tầm quan trọng chống khủng bố tại Afghanistan để bảo đảm các nước khác không bị đe dọa hay tấn công.
Trong cuộc điện đàm với Tổng thống Mỹ Joe Biden, Thủ tướng Anh Boris Johnson “nhấn mạnh chớ để mất những thắng lợi đạt được tại Afghanistan trong 20 năm qua, tự bảo vệ chúng ta chống lại bất cứ mối đe dọa nào nổi lên từ khủng bố,” một phát ngôn viên phủ Thủ tướng Anh nói.
Hai nguồn tin thông thạo vấn đề cho hay Trung Quốc đã nêu lên những quan ngại về Phong trào Hồi giáo Đông Turkestan chống Trung Quốc (ETIM) trong cuộc gặp với Taliban mới đây.
“Họ nêu lên vấn đề ETIM mỗi khi họ gọi chúng tôi,” một nguồn tin Taliban nói với Reuters và cho biết Taliban trấn an Trung Quốc rằng sẽ không để cho những cuộc tấn công xảy ra.
Chính phủ Mỹ nói ETIM không còn là một tổ chức chính thức mà chỉ còn là một cái nhãn rộng lớn mà Trung Quốc dùng để đàn áp nhiều nhóm sắc tộc Hồi giáo khác nhau, trong đó có người Uyghur, tại vùng Tân Cương. Trung Quốc bác bỏ mọi cáo buộc vi phạm nhân quyền.
Nguy cơ cho Pakistan
Mối nguy cụ thể nhất, theo một số giới chức và nhà phân tích, là đối với nước láng giềng Pakistan.
“Thử thách đầu tiên, dễ dàng để thử những cam kết của họ là TTP,” ông Mir tại đại học Stanford nói, đề cập đến Taliban người Pakistan.
“Đặt căn cứ tại phía đông Afghanistan… TTP đã tăng cường bạo động chống Pakistan và dường như đang chuẩn bị cho một chiến dịch quan trọng.”
TTP nói 780 thành viên của họ, bao gồm nhân vật chỉ huy số hai là Maulvi Faqir Muhammad, đã được phóng thích tại Afghanistan và đã đến căn cứ địa vững chắc của tổ chức này tại miền đông Afghanistan.
Một phát ngôn viên Taliban không trả lời ngay yêu cầu bình luận về việc này.
Thời cao trào, các cuộc tấn công của Taliban Pakistan đã giết chết hàng trăm người, trong đó có cuộc tấn công vào một trường học tại Peshawar vào năm 2014, giết chết hơn 140 người hầu hết là trẻ em.
Các hoạt động của TTP bị gián đoạn mạnh mẽ trong những năm kế tiếp, nhưng gần đây đã bắt đầu tập họp lại và mở các cuốc tấn công vào nhân viên an ninh tại khu vực biên giới.
Ông Greg Riekeles, phụ tá giám đốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chính sách Châu Âu ở Brussels, nói Taliban Afghanistan muốn được quốc tế công nhận và có thể nỗ lực giữ lời hứa không cho phép Afghanistan trở thành căn cứ của những phần tử hiếu chiến.
Tuy nhiên, ông nói sự thành công của Taliban đã làm cho họ trở thành anh hùng của những tổ chức Hồi giáo cực đoan bí mật.
