Đất chật, người đông, lương thực thiếu: trồng rau trên nóc nhà!

Tổ chức New York Sun Works do kỹ sư Ted Caplow sáng lập năm 2004 với mục đích tìm giải pháp cho vấn đề cung cấp lương thực trong tình trạng khí hậu biến đổi, ở những nơi thị tứ đất chật, người đông như thành phố New York trong lúc phải làm sao để duy trì môi trường bền vững.

Dự án đầu tiên do tổ chức này thiết kế có tên là Science Barge, một nhà kính được thiết lập trên xà lan trên sông, trong đó trồng các hoa màu theo phương pháp thủy canh. Giờ đây xà lan này đã biến thành một viện bảo tàng nổi đậu tại Yonkers, sát cạnh thành phố New York. Nhờ sự thành công của dự án đó, tổ chức New York Sun Works tiếp nối với dự án thứ nhì: đem phương pháp này vào các trường học để quảng bá sáng kiến canh tác cho các vùng thị tứ. Bà Laurie Schoeman, giám đốc tổ chức New York Sun Works, cho biết:

"Vì sự thành công của dự án xà lan, chúng tôi quyết định đưa ý niệm và mô hình này vào các trường học ở thành phố New York. Chúng tôi đã bắt đầu cho thiết lập các nông trại ngay trên nóc nhà của vài trường học như là một cách giảng dạy trực tiếp tại học đường, và để có thể sản xuất thực phẩm cho nhà trường, trong lúc vừa giảng giải cho cả học sinh lẫn giáo chức về khoa học, về cách duy trì môi trường bền vững, đồng thời đem thực phẩm đến cho cộng đồng các trường học."

Mô hình này được tổ chức Sun Works thí nghiệm ngay trong thành phố New York vì ở đây có một lợi điểm mà nhiều nơi khác không có, đó là vô số nhà chọc trời có những nóc nhà thênh thang bỏ trống, với một diện tích khoảng 16 triệu 700 ngàn mét vuông. Nếu sử dụng hết khoảng trống đó vào việc canh tác, người ta có thể nuôi ăn một dân số 20 triệu người ở khu vực đông dân của New York. Những nhà kính được thiết lập trên nóc nhà áp dụng phương pháp thủy canh có rất nhiều lợi điểm. Bà Laurie Schoeman giải thích:

"Cái lợi điểm thứ nhất là chúng tôi có thể tận dụng được tất cả mọi chỗ bỏ không ở trong một cộng đồng rất cần đến chúng. Chúng tôi thiết kế một dự án về duy trì tính bền vững cho một môi trường chật chội, đông đúc cư dân như ở quận Manhattan. Các nông trại được thiết lập trên nóc nhà hứng và giữ lại nước mưa để dùng; chúng tôi không phải đưa xe tải chuyên chở thức ăn đến cho nhà trường, chúng tôi có thể cung cấp thực phẩm ngay tại chỗ; chúng tôi có thể giảng giải cho học sinh biết cách trồng trọt ra sao, trong số này có rất nhiều em từ bé chưa hề nhìn thấy một nông trại hay tự tay trồng một cây gì. Chúng tôi tạo cơ hội cho các em trực tiếp học lấy kinh nghiệm thực tiễn làm sao trồng trọt để cung cấp thực phẩm."

Hầu hết hoa mầu trong các nhà kính trên các nóc nhà được trồng bằng phương pháp thủy canh. Đây là phương pháp canh tác dựa vào nước, không cần đến đất. Các chất dinh dưỡng bỏ vào nước nuôi cây được tính toán và kiểm soát cẩn thận. Người ta thường sử dụng côn trùng để trừ sâu rầy thay vì dùng hóa chất, nên rau trái trồng theo phương pháp này sạch, an toàn, tốt lành cho sức khỏe. Thêm vào đó, với giá xăng dầu tăng vọt hiện nay, cung cấp các nông phẩm ngay tại địa phương, và gần hơn nữa, từ mái trường xuống đến nhà ăn của học sinh, hay từ những nhà kính trên nóc các siêu thị xuống ngay quầy hàng bán cho khách quả là điều tuyệt diệu, vừa giữ cho sản phẩm tươi tốt, lại tiết kiệm được tiền chuyên chở. Ở nước Mỹ, có khi các công ty cung cấp phải chuyên chở nông phẩm cả ngàn dặm từ tây sang đông hay từ nam lên bắc, trong những chiếc xe tải lớn có hệ thống làm lạnh tốn rất nhiều nhiên liệu; đôi khi lại còn phải nhập khẩu rau trái từ nước ngoài nữa,vì vào mùa đông các khu vực miền bắc lạnh, không thể trồng trọt được.

Tuy nhiên đây là một đường lối tương đối mới, chưa được áp dụng rộng rãi. Bà Schoeman nói về một số những trở ngại của phương pháp này:

"Thử thách lớn nhất là làm sao tìm được những người có kỹ năng để duy trì và điều hành các nông trại này. Chúng tôi áp dụng phương pháp thuỷ canh. Hiện chưa có nhiều người biết công việc này. Chúng tôi đã huấn luyện cho một số người để họ biết trồng trọt và làm sao điều hành, duy trì những nông trại nhà kính này. Chúng tôi đã có một toán người làm được công việc đó. Nhưng chúng tôi phải tìm thêm người và gia tăng thêm khả năng, và đây là một cơ hội để cung cấp thêm việc làm "xanh". Ngoài ra còn vấn đề tài trợ cho dự án; làm việc với trường học cũng cần phải tuân thủ một số những luật lệ nào đó và phải có giấy phép hoạt động nữa. Đã vậy còn có vấn đề an toàn. Khi lập một nông trại ngay trên mái nhà, phải xét xem kiến trúc có đủ vững hay không. Lại còn phải tính xem trồng loại cây gì trong suốt năm. Nhà kính là phương tiện để trồng quanh năm, vì thế chúng tôi phải thay đổi, mùa đông trồng rau có nhiều lá và mùa hè trồng các loại rau và trái khác. Đó là những gì phải tính toán."

Ý niệm trồng rau trái trong nhà kính trên nóc nhà đã bắt đầu được một số các doanh nhân có tinh thần khai phá bỏ vốn làm ăn. Theo tờ the New York Times số ra ngày 19 tháng 5 năm nay, công ty Gotham Greens, trụ sở tại New York, đã thiết lập một nhà kính rộng chừng 1400 mét vuông để trồng rau trái trên nóc một tòa nhà tại quận Brooklyn, trong thành phố New York, cung cấp rau, trái cây và các loại rau thơm tươi cho các tiệm thực phẩm, các chợ nông gia và các nhà hàng ăn ở địa phương. Công ty này hy vọng sẽ sản xuất chừng 30 ngàn tấn rau trái một năm.

Công ty BrightFarms chuyên cố vấn về việc thiết lập các nhà kính trồng rau trái cũng đã đích thân tiến vào ngành kinh doanh này bằng cách ký hợp đồng với các hệ thống siêu thị và thiết lập các nhà kính sản xuất nông phẩm để bán thẳng cho họ. Ông Paul Lightfoot, Tổng giám đốc công ty BrightFarms, tiên liệu rằng mỗi nông trại nhà kính như vậy sẽ có thể thu nhập từ 1 triệu đến 1 triệu 500 ngàn đô la mỗi năm, từ việc bán sản phẩm cho các siêu thị với giá bằng hay thấp hơn giá sản phẩm mà các nông trại theo lối canh tác cổ truyền cung cấp.

Tổng giám đốc công ty BrightFarms dự kiến những nông trại nhà kính của công ty của ông sẽ đem về số thu nhập là 100 triệu đô la vào năm 2015 và 1 tỉ đô la vào cuối năm 2020.

So phương pháp thủy canh trong nhà kính đặt trên nóc các tòa nhà lớn với phương pháp canh tác tại các nông trại cổ truyền, nhà đầu tư phải bỏ vốn nhiều hơn, chừng 2 triệu đô la cho một nhà kính rộng khoảng 400 mét vuông. Nhưng mỗi vụ mùa lại thu hoạch nhiều hơn từ 6 đến 10 lần. Và phương pháp thủy canh không đòi phải có đất, không cần phân bón và nhất là nó tiết kiệm được tiền chuyên chở sản phẩm là môt phí khoản rất nặng.

Một khi các nông trại kiểu này được thiết lập xong và đi vào nền nếp, chúng không đòi hỏi nhiều lao động để chăm sóc như phương pháp canh tác cổ truyền.

Đã vậy các nông phẩm sản xuất bằng phương pháp này sạch sẽ, không có hóa chất, và tươi tốt.

Khi được hỏi về sự hưởng ứng đối với dự án của tổ chức New York Sun Works, Bà Laurie Schoeman trả lời:

"Chúng tôi rất ngạc nhiên vì nhận được rất nhiều chú ý cho những gì chúng tôi làm. Chúng tôi phải bỏ rất nhiều công sức cho dự án này. Ngay bây giờ mới là năm thứ nhất chúng tôi hoạt động và đã đem được dự án này vào 2 truờng học. Các dự án khoa học này được đặt tại cộng đồng phía bắc thành phố New York và chúng tôi đang làm việc với các trường học khác để xem làm sao đưa dự án này vào. Chúng tôi đang thảo luận với chừng 42 trường nữa ở khắp thành phố New York, và đây là một phong trào để đưa việc giảng dạy khoa học thực nghiệm vào lớp học, đem các thực phẩm lành mạnh, tươi tốt vào nhà ăn của trường học, tăng cường giáo dục qua hệ thống học đường. Hiện nay là khoảng thời gian đầy hào hứng cho chúng tôi làm công việc về nông nghiệp tại thành phố New York, về làm sao gìn giữ môi trường bền vững, và chúng tôi hy vọng những gì chúng tôi làm ở đây sẽ giúp tạo một khuôn mẫu cho cả thế giới."

Nếu muốn tìm hiểu về phương pháp trồng rau trái trong nhà kính trên các nóc nhà theo phương pháp thủy canh, quí vị có thể liên lạc bằng Anh ngữ qua địa chỉ e-mail: info@nysunworks.org.