Ông Vladimir Putin coi cuộc chiến ở Ukraine như một bước ngoặt khi Nga cuối cùng cũng đứng lên chống lại phương Tây – nhưng một số người trong giới tinh hoa lo sợ rằng ông đã khiến đất nước bị cạn kiệt sinh mạng và tài nguyên trong một thời gian dài và vô ích.
Khi tổng thống Nga điều quân vào Ukraine vào ngày 24/2 năm ngoái, ông kỳ vọng sẽ giành chiến thắng nhanh chóng, có một chỗ đứng trong lịch sử bên cạnh các Sa Hoàng, và dạy cho Hoa Kỳ một bài học về sự hồi sinh của Nga kể từ khi Liên Xô sụp đổ.
Ông đã sai. Chiến tranh đã giết chết hoặc làm bị thương hàng trăm ngàn người; Nga và người Nga bị phương Tây phỉ báng như những kẻ xâm lược; và quân đội của ông hiện phải đối mặt với một Ukraine kiên cường được hỗ trợ bởi một liên minh quân sự NATO do Hoa Kỳ lãnh đạo đang mở rộng.
Một nguồn tin cấp cao của Nga có hiểu biết về việc ra quyết định cho biết hy vọng đánh bóng danh tiếng của ông Putin đã bị tiêu tan.
Nguồn tin giấu tên nói: “Phía trước sẽ còn khó khăn và tốn kém hơn cho cả Ukraine và Nga”. “Thiệt hại kinh tế ở quy mô này không đáng với một vài vùng đất bị chinh phục.”
Nguồn tin này cho biết ông tin rằng nhiều người trong giới thượng lưu chia sẻ quan điểm của mình, mặc dù nói công khai như vậy sẽ nhanh chóng bị trừng phạt.
Ông Putin nói rằng Moscow đang bị mắc kẹt trong một trận chiến sống còn với một phương Tây kiêu ngạo muốn chia cắt Nga và các nguồn tài nguyên khổng lồ của nước này – luận điệu mà Ukraine và phương Tây bác bỏ.
Theo 5 nguồn tin cấp cao của Nga thân cận với việc ra quyết định, đối với tất cả những làn sóng chấn động địa chính trị mà ông Putin đã gây ra, ông vẫn không có đối thủ đáng gờm về quyền lực. Và với tất cả những bất đồng chính kiến bị đàn áp, người đàn ông 70 tuổi này không cần phải lo sợ về cuộc bầu cử tổng thống sắp diễn ra vào tháng 3 năm 2024.
Tuy nhiên, toàn bộ hậu quả chiến lược và kinh tế của cuộc chiến có thể vang dội trong một thời gian.
“Tôi không tin vào một cuộc tấn công lớn, hoặc khả năng chiến thắng của Nga trước toàn bộ thế giới văn minh”, một nguồn tin cấp cao thứ hai thân cận với Điện Kremlin, người cũng từ chối nêu tên, nói.
Nguồn tin này cho biết Nga đang gặp bất lợi cả về công nghệ quân sự và động cơ, nhưng cuộc chiến sẽ còn tiếp diễn “trong một thời gian rất dài”.
‘Không có thay thế’
Thậm chí một người hoài nghi như một cựu chỉ huy ủng hộ chiến tranh của quân đội thân Nga ở miền đông Ukraine, cũng không thấy kết quả rõ ràng.
Ông Igor Girkin, người đã bị tòa án quốc tế kết tội giúp bắn hạ một máy bay Malaysia ở miền đông Ukraine, nói: “Chúng ta đang ở trong một tình huống hoàn toàn nghịch lý.”
“Chúng ta có một ban lãnh đạo hoàn toàn không có khả năng được hình thành trực tiếp bởi một tổng thống không thể thay đổi và đối với ông ta không có giải pháp nào khác. Nhưng một sự thay đổi tổng thống sẽ dẫn đến một thảm họa nhanh chóng.”
Đối với ông Girkin, điều đó có nghĩa là thất bại quân sự, nội chiến và sự khuất phục của Nga.
Nỗi thất vọng của ông tập trung vào tính bí mật, thông tin kém và cơ cấu chỉ huy không hiệu quả đã dẫn đến một loạt thất bại quân sự nhục nhã dưới tay nước láng giềng nhỏ bé hơn nhiều của Nga.
Nhưng bên ngoài chiến trường, Nga phải trả giá cho một cuộc chiến tranh kéo dài và rộng lớn bất ngờ trong khi hứng chịu những chế tài nặng nề nhất của phương Tây.
Buộc phải thực hiện một bước không được lòng dân là động viên vào mùa thu năm ngoái 300.000 thanh niên năng động kinh tế, ông Putin trong quá trình này đã khiến hàng trăm nghìn người khác phải chạy trốn khỏi nước Nga.
Moscow đã mất một phần lớn thị trường khí đốt châu Âu mà Liên Xô và ông Putin đã bỏ ra hàng chục năm để giành được. Sản lượng dầu của Nga tăng vào năm 2022 nhưng Moscow đã tuyên bố cắt giảm sản lượng trong tháng 3, rất có thể là để đáp trả việc phương Tây áp giá trần các sản phẩm tinh chế của nước này.
Các công ty và nhà đầu tư phương Tây đã tìm cách rút lui, khiến Nga phải ve vãn đối thủ một thời Trung Quốc với tư cách là nhà đầu tư và người mua dầu của Nga.
Nền kinh tế trị giá 2,1 ngàn tỷ đô la của Nga - khoảng 1/12 quy mô của Hoa Kỳ - được Quỹ Tiền tệ Quốc tế dự báo sẽ tăng trưởng 0,3% trong năm nay, thấp hơn nhiều so với tốc độ tăng trưởng của Trung Quốc và Ấn Độ.
Thặng dư tài khoản vãng lai đã giảm và thâm hụt ngân sách ngày càng lớn, bất chấp những khoản rút tiền khổng lồ từ quỹ dự phòng.
Ông Samuel Charap, một chuyên gia về Nga tại RAND Corporation, người từng phục vụ trong Bộ Ngoại giao, nói: “Cuộc chiến này là hoạt động có hậu quả lớn nhất mà ông Putin từng thực hiện và chắc chắn đối với Nga, đó là canh bạc có hậu quả lớn nhất kể từ khi Liên Xô sụp đổ”.
Nhưng nếu các nhà lãnh đạo doanh nghiệp của Nga - bao gồm nhiều đồng nghiệp KGB trước đây của ông Putin - phản đối diễn biến của các sự kiện, thì họ đang làm điều đó một cách riêng tư.
Trò chơi kéo dài
Phần lớn sẽ phụ thuộc vào chiến trường, nơi tiền tuyến kéo dài 850 km. Không bên nào có ưu thế trên không. Cả hai đều chịu tổn thất lớn.
Phương Tây đang cung cấp cho Ukraine vũ khí tiên tiến hơn - và tầm xa hơn sau khi cung cấp súng, đạn pháo, phi đạn và thông tin tình báo trị giá hàng chục tỷ đô la. Nhưng khả năng chịu đựng của phương Tây đối với chi phí đó có thể không phải là vô tận.
Giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương Hoa Kỳ (CIA) William Burns, cựu đại sứ tại Moscow, người đã nhận thông điệp từ Tổng thống Joe Biden gửi cho Nga, nói.
“Đối với tôi, có vẻ như sáu tháng tới, và đó là đánh giá của chúng tôi tại CIA, sẽ rất quan trọng,” ông Burns nói với Trường Ngoại vụ Georgetown vào ngày 2/2 vừa qua.
Ông nói rằng thực tế của chiến trường sẽ chọc thủng “sự kiêu ngạo của ông Putin”, bằng cách cho ông ta thấy rằng quân đội của ông ta không thể tiến lên mà chỉ bị mất lãnh thổ đã chiếm được.
Một số người trong giới thượng lưu Nga hy vọng sự khác biệt - và nói rằng phương Tây, chứ không phải Nga, sẽ thua.
“Tổng thống tin rằng ông ấy có thể giành chiến thắng ở Ukraine,” một nguồn tin cấp cao của Nga cho biết. “Ông ấy, tất nhiên, không thể thua cuộc chiến. Chiến thắng sẽ thuộc về chúng tôi.”
Cả Điện Kremlin và phương Tây đều không chỉ rõ chiến thắng hay thất bại ở Ukraine sẽ dẫn đến điều gì, mặc dù Moscow vẫn còn lâu mới kiểm soát được bốn tỉnh của Ukraine mà họ đã đơn phương tuyên bố là một phần của Nga. Ukraine tuyên bố sẽ đòi lại từng tấc đất lãnh thổ của mình.
Và điều đó đưa ra ít lý do để tin rằng chiến tranh sẽ sớm kết thúc.
Một nhà ngoại giao cấp cao của phương Tây nói: “Ông Putin sẽ nắm quyền cho đến khi kết thúc, trừ khi ông ấy qua đời hoặc có một cuộc đảo chính - và điều đó dường như không có khả năng xảy ra ngay bây giờ”.
“Ông Putin không thể thắng cuộc chiến, nhưng ông ấy biết mình không thể thua.”
Diễn đàn