Phán quyết của tòa án trọng tài quốc tế, bác bỏ yêu sách chủ quyền của Trung Quốc trên hầu hết Biển Đông, và mối quan hệ căng thẳng giữa Trung Quốc và Philippines sẽ không được đưa vào chương trình nghị sự của hội nghị thượng đỉnh các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) năm nay, một giới chức cấp cao Philippines cho biết hôm thứ Năm.
Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte tháng trước đã lặp lại rằng ông muốn tránh đối đầu với Trung Quốc, và thấy không cần thiết buộc Bắc Kinh phải tuân thủ phán quyết của tòa án trọng tài hồi tháng Bảy, giao phần thắng cho Philippines.
Trong thời gian dẫn tới hội nghị thượng đỉnh ASEAN vào tháng Tư năm nay do Philippines chủ trì, Thứ trưởng Ngoại giao Philippines Enrique Manalo nói với các nhà báo:
“Phán quyết của tòa án trọng tài La Haye sẽ không được đưa vào chương trình nghị sự bởi vì phán quyết này đã là một phần của luật pháp quốc tế, vì thế không thể mang phán quyết đó ra thảo luận”.
Phán quyết đưa ra vào tháng 7 năm 2016 bác bỏ yêu sách chủ quyền của Trung Quốc trên hầu hết Biển Đông. Bắc Kinh tuyên bố phán quyết của toà quốc tế là “vô hiệu”, nhưng kêu gọi các quốc gia liên quan trong cuộc tranh chấp hãy bắt đầu đàm phán để giải quyết vấn đề một cách hoà bình.
Ông Manalo nói điều mà 10 nước thành viên ASEAN sẽ tập trung bàn bạc là hoàn tất thoả thuận khung cho một bộ Quy tắc Ứng xử trên biển, nhằm giảm thiểu căng thẳng trong các vùng biển đang trong vòng tranh chấp. Ông nói :
“Chúng tôi hy vọng sẽ có một tình huống khả quan trong thời gian chúng tôi nắm chiếc ghế chủ tịch ASEAN. Chúng tôi sẽ thảo luận với Trung Quốc theo hướng sẽ nêu lên những lợi ích của chúng ta, và trông đợi phía Trung Quốc cũng nêu lên những lợi ích của họ”.
Kể từ năm 2010, Trung Quốc và ASEAN đã thảo luận về một bộ quy tắc ứng xử nhằm tránh xung đột nổ ra trên Biển Đông.
Tại hội nghị thượng đỉnh ASEAN năm ngoái, đồng minh thân cận nhất của Trung Quốc trong ASEAN, là Campuchia, đã chặn không để lọt vào tuyên bố chung của ASEAN bất kỳ lời lẽ nào đề cập tới phán quyết của tòa án trọng tài, bác bỏ tuyên bố chủ quyền của Bắc Kinh.
Vài tháng trước, ông Duterte đã lật ngược chính sách đối ngoại của Philippines khi có những động thái xích lại gần với Trung Quốc và khởi sự chỉ trích Hoa Kỳ, đồng minh lâu năm của nước này.
