Những nhà lãnh đạo tề tựu tại một hội nghị thượng đỉnh quốc tế lớn ở Peru đang kêu gọi Mỹ và những quốc gia khác đừng từ bỏ những thỏa thuận thương mại toàn cầu.
Vào lúc mà cử tri ở Mỹ và Châu Âu đang bầu chọn những chính trị gia bày tỏ sự ngờ vực sâu sắc rằng những thỏa thuận này rồi sẽ làm lợi cho người dân của mình, những nhà lãnh đạo tại hội nghị thượng đỉnh Hợp tác Kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương đang kêu gọi các nước chớ thoái lui khỏi thương mại tự do hơn.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, người có cuộc hội đàm song phương với Tổng thống Mỹ Barack Obama hôm thứ Bảy, kêu gọi các nước chấp nhận sự cởi mở về kinh tế.
"Chúng ta phải dốc sức xây dựng một cộng đồng với một tương lai chung," ông Tập nói tại hội nghị ở thủ đô Lima của Peru. "Và điều đó nên khiến chúng ta xích lại gần nhau hơn thay vì xa cách."
Nhắc đến việc ông Donald Trump mới đắc cử tổng thống Mỹ hồi gần đây, ông Tập cho biết Bắc Kinh và Washington đang ở tại "thời điểm bản lề" trong mối quan hệ của hai nước.
"Tôi hy vọng hai bên sẽ cùng nhau làm việc để tập trung vào hợp tác, quản lý những khác biệt của chúng ta, và bảo đảm có sự chuyển tiếp suôn sẻ trong mối quan hệ và rằng nó sẽ tiếp tục phát triển trong tương lai," ông Tập nói.
Ông Obama phát biểu tương tự như vậy. Ông ca ngợi mối quan hệ đối tác hữu hiệu của hai nước về những thách thức toàn cầu từ tăng trưởng, ngăn chặn Iran thủ đắc vũ khí hạt nhân, cho tới phản đối những hành động khiêu khích hạt nhân của Bắc Triều Tiên, đến những nỗ lực nhằm chấm dứt dịch bệnh Ebola.
"Đặc biệt, Hoa Kỳ và Trung Quốc đã đóng một vai trò then chốt trong việc thúc giục thế giới hành động về biến đổi khí hậu," ông Obama nói thêm. "Bây giờ chúng ta đối mặt với công tác bảo đảm rằng hai nền kinh tế của chúng ta chuyển tiếp để trở nên bền vững hơn."
Trung Quốc muốn các nước trong khu vực chấp thuận một hiệp định thương mại kinh tế, được gọi là FTAAP (Khu vực Thương mại Tự do Châu Á-Thái Bình Dương). Kế hoạch này được nhiều người coi là đối thủ cạnh tranh với Quan hệ Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) mà Mỹ hậu thuẫn, giờ phải được 12 quốc gia đàm phán thỏa thuận này phê chuẩn.
Nhưng với việc Tổng thống Mỹ đắc cử Donald Trump đã tuyên bố sẽ hủy bỏ TPP, khả năng thỏa thuận này đi vào hiệu lực thực sự khó thành hiện thực.
Trung Quốc đưa phái đoàn lớn nhất từ trước tới giờ của họ tới dự hội nghị thượng đỉnh APEC. Nhiều đại biểu xem đây là dấu hiệu cho thấy Trung Quốc đang muốn đi đầu về thương mại tự do nếu Mỹ quay sang hướng bảo hộ thương mại.
Thủ tướng New Zealand John Key kêu gọi thực hiện những thay đổi nhỏ đối với TPP để xoa dịu ông Trump, hoặc thiết lập một thỏa thuận thương mại mới mà không có Mỹ tham gia.
"Thậm chí nếu Mỹ không muốn tham gia vào thương mại tự do, Tổng thống Trump cần hiểu rằng những nước khác vẫn muốn," ông Key nói.
Tổng thống Enrique Peña Nieto của Mexico thì bênh vực hiệp định thương mại NAFTA mà nước ông đạt được với Mỹ vào năm 1992, nói rằng nó đã làm lợi cho người lao động ở cả hai phía biên giới. Tuy nhiên, ông cho biết chính quyền Mexico sẵn lòng thảo luận về hiệp định này để "hiện đại hóa" nó.
Tổng thống Obama tiếp tục trấn an những nhà lãnh đạo trong chặng cuối của chuyến công du nước ngoài cuối cùng của mình trên cương vị tổng thống.
"Chúng tôi sẽ có một chương trình nghị sự bận rộn tại APEC, nhưng đây luôn là dịp rất hữu ích để chúng tôi hội họp và cân nhắc làm thế nào chúng tôi có thể bảo đảm rằng chúng tôi đang tạo ra thêm nhiều việc làm, nhiều cơ hội và nhiều sự thịnh vượng hơn cho tất cả các quốc gia của chúng tôi," ông Obama nói với báo giới ở Lima hôm thứ Bảy.
Ông Obama đã đưa sự chú trọng đối với khu vực Châu Á và Thái Bình Dương, được gọi là sự tái cân bằng về Châu Á-Thái Bình Dương, vào làm nền tảng chính sách đối ngoại của mình. Nhưng điều này có thể thay đổi đáng kể sau khi ông li nhiệm trong chín tuần nữa.
Tổng thống và những đồng minh ủng hộ thương mại tự do của ông trong những năm qua đã ra sức vận động để khởi động TPP. Nhưng trong quá trình vận động tranh cử, ông Trump nói rằng ông sẽ giải tiếp với Châu Á, chỉ trích một số đồng minh của Mỹ, và gọi TPP là "sự cưỡng hiếp" lợi ích của Mỹ.
Chủ tịch Việt Nam Trần Đại Quang bế mạc hội nghị vào ngày thứ Bảy và gửi lời mời các nước tham dự hội nghị năm sau được tổ chức tại Việt Nam.
