Trung Quốc sẽ đặt mình vào vị trí lãnh đạo thương mại tự do mới tại hội nghị thượng đỉnh châu Á-Thái Bình Dương cuối tuần này giữa lúc hiệp ước thương mại vòng Đai Thái Bình Dương bị lu mờ dưới thời Tổng thống tân cử Donald Trump.
Tận dụng bối cảnh hiệp ước Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) bị bất động vì ông Trump, Chủ tịch Tập Cận Bình của Trung Quốc dự kiến quảng bá một viễn ảnh khác đối với thương mại khu vực tại hội nghị Hợp tác Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương được tổ chức tại Peru trong tuần này.
Trong chiến dịch tranh cử, ông Trump gọi TPP được Tổng thống Barack Obama ủng hộ là “một tai họa.” Tuần trước, Tổng thống Obama đã từ bỏ nỗ lực đạt được sự chấp thuận của Quốc hội trước khi ông Trump nhậm chức và nói rằng số phận của TPP tùy thuộc vào Tổng thống tân cử và các nhà lập pháp Cộng hòa.
Hiệp ước Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực RCEP do Trung Quốc dẫn đầu là một hiệp ước đối thủ của TPP, không có sự tham dự của Hoa Kỳ. Giờ đây, RCEP đang dẫn đầu các thỏa thuận thương mại tự do trong vùng.
Hiệp ước RCEP và TPP được xem như là song hành nếu không nói là cạnh tranh với nhau, để tiến tới Khu vực Thương mại Tự do châu Á-Thái Bình Dương (FTAAP).
Hiện nay RCEP được xem như là con đường chính tiến tới tương lai FTAAP, giúp Trung Quốc, nước có nền kinh tế lớn nhất trong số 16 quốc gia của hiệp ước, đóng vai trò đầu tàu trong tương lai thương mại của châu Á-Thái Bình Dương.
Tổng thống Obama cho rằng TPP sẽ cho phép Hoa Kỳ chứ không phải Trung Quốc định ra những qui luật thương mại trong khu vực.
Những nỗ lực của Trung Quốc nhằm thúc đẩy hiệp ước thương mại trùng hợp với những sáng kiến quyền lực mềm khác nhằm củng cố ảnh hưởng kinh tế của Trung Quốc, ví dụ như Một Vòng đai toàn cầu, kế hoạch hạ tầng cơ sở Một Con đường, và Ngân hàng Đầu tư Hạ tầng cơ sở châu Á do Bắc Kinh lãnh đạo.
Trong một chỉ dấu cho thấy sự bất bình với Hoa Kỳ trong số những thành viên TPP khác, Tổng thống Peru nói là các nước vòng đai Thái Bình Dương có thể thỏa thuận thành lập một hiệp ước thương mại mới để thay thế TPP, trong đó có Trung Quốc và Nga, nhưng không có Hoa Kỳ.
Các chuyên gia cho rằng ngoài việc giáng một đòn nặng vào ảnh hưởng của Hoa Kỳ, TPP thất bại có thể có nghĩa là hàng hóa của Mỹ không được hưởng thuế quan thấp và tiếp cận các nước RCEP, bao gồm Nhật Bản, Trung Quốc và Ấn Độ. Thỏa thuận RCEP có thể đạt được sớm nhất vào năm tới.
