Một cách mới để chống bệnh sốt rét là nhắm diệt trừ muỗi làm lây lan căn bệnh chết người này. Thông tín viên VOA Steve Baragona tường thuật rằng các nhà khoa học đã tạo ra được một giống muỗi mà chỉ sinh sản toàn muỗi đực.
Muỗi cái là những con có thể chích, và chúng sinh sản nhiều muỗi hơn. Các nhà nghiên cứu nói rằng kỹ thuật của họ có thể diệt sạch quần thể muỗi trong vài tháng mà không cần dùng tới thuốc diệt côn trùng.
Kẻ giết người nhiều nhất thế giới
"Muỗi vẫn được cho là loại vật độc hại nhất thế giới," ông Peter Hotez, khoa trưởng Khoa Y Nhiệt đới Quốc gia tại Trường Y Đại học Baylor, nói. "Nhiều người chết vì bệnh truyền nhiễm do muỗi hơn hầu hết những loại bệnh tật khác."
Phun thuốc diệt côn trùng là một trong những cách hiệu quả nhất để kiểm soát chúng. Nhưng phun thuốc có nhược điểm là có thể giết chết ong và những loài côn trùng có lợi khác, và gây tổn hại cho môi trường. Và rồi muỗi sẽ phát triển khả năng kháng thuốc.
Vì vậy, nhà nghiên cứu Nikolai Windbichler và các đồng nghiệp tại trường Imperial College London đang thử một phương cách khác. "Chúng tôi đã tìm thấy gót chân Achilles của những con muỗi này," ông nói.
Muỗi có khoảng 400 bản sao một loại gen đặc biệt trên nhiễm sắc thể X. Đó là nhiễm sắc thể mang những tính trạng hình thành muỗi cái.
Phá gen
Một sinh vật được gọi là mốc nhờn sản xuất một loại protein có thể cắt gen ở một nơi cụ thể.
Nhóm nghiên cứu của trường Imperial College London đưa protein của loại mốc nhờn này vào muỗi sử dụng kỹ thuật di truyền.
Nó được thiết kế để hoạt động khi muỗi sản xuất ra tinh trùng. Lúc đó protein này cắt nhiễm sắc thể X ở 400 chỗ. "Bạn có thể tưởng tượng việc này chẳng tốt chút nào cho nhiễm sắc thể," ông Windbichler nói. "Nó bị phá hủy và không thể truyền lại được vào thế hệ kế tiếp."
Vậy là chỉ còn lại con đực. Và những con đực cũng sẽ chỉ sinh ra con đực. Cuối cùng cả quần thể đi tới chỗ tiêu vong.
Cần thử nghiệm thêm
Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature Communications
Các nhà nghiên cứu vẫn cần nhiều thử nghiệm thêm nữa để đảm bảo phương pháp này an toàn và hiệu quả. Nhưng ông Windbichler nói phương pháp này hơn hẳn phun thuốc diệt côn trùng. ông Windbichler giải thích:
"Nếu bạn so sánh những gì chúng tôi đang làm với thuốc diệt côn trùng nhắm vào bất kỳ loài côn trùng nào thì sẽ thấy phương pháp của chúng tôi rất cụ thể. Có thể có hàng trăm loài muỗi trong môi trường nhưng phương pháp của chúng tôi thực sự sẽ chỉ nhắm vào một loài."
Ông Peter Hotez của Trường Y Baylor, không tham gia vào cuộc nghiên cứu, gọi đây là một phát hiện thú vị và đầy hứng khởi. Tuy nhiên, ông nói nghiên cứu "vẫn còn trong giai đoạn rất sớm."
Trong khi đó, theo ông, sẽ phải cần nhiều hơn là những con muỗi đặc chủng để đánh bại bệnh sốt rét.
Sẽ là cần những loại thuốc và vắc-xin mới, cùng với màn ngủ và dọn quang khu vực sinh sản của muỗi bằng cách xưa nay vẫn làm là rút nước tù đọng.
Muỗi cái là những con có thể chích, và chúng sinh sản nhiều muỗi hơn. Các nhà nghiên cứu nói rằng kỹ thuật của họ có thể diệt sạch quần thể muỗi trong vài tháng mà không cần dùng tới thuốc diệt côn trùng.
Kẻ giết người nhiều nhất thế giới
"Muỗi vẫn được cho là loại vật độc hại nhất thế giới," ông Peter Hotez, khoa trưởng Khoa Y Nhiệt đới Quốc gia tại Trường Y Đại học Baylor, nói. "Nhiều người chết vì bệnh truyền nhiễm do muỗi hơn hầu hết những loại bệnh tật khác."
Phun thuốc diệt côn trùng là một trong những cách hiệu quả nhất để kiểm soát chúng. Nhưng phun thuốc có nhược điểm là có thể giết chết ong và những loài côn trùng có lợi khác, và gây tổn hại cho môi trường. Và rồi muỗi sẽ phát triển khả năng kháng thuốc.
Vì vậy, nhà nghiên cứu Nikolai Windbichler và các đồng nghiệp tại trường Imperial College London đang thử một phương cách khác. "Chúng tôi đã tìm thấy gót chân Achilles của những con muỗi này," ông nói.
Muỗi có khoảng 400 bản sao một loại gen đặc biệt trên nhiễm sắc thể X. Đó là nhiễm sắc thể mang những tính trạng hình thành muỗi cái.
Phá gen
Một sinh vật được gọi là mốc nhờn sản xuất một loại protein có thể cắt gen ở một nơi cụ thể.
Nhóm nghiên cứu của trường Imperial College London đưa protein của loại mốc nhờn này vào muỗi sử dụng kỹ thuật di truyền.
Nó được thiết kế để hoạt động khi muỗi sản xuất ra tinh trùng. Lúc đó protein này cắt nhiễm sắc thể X ở 400 chỗ. "Bạn có thể tưởng tượng việc này chẳng tốt chút nào cho nhiễm sắc thể," ông Windbichler nói. "Nó bị phá hủy và không thể truyền lại được vào thế hệ kế tiếp."
Vậy là chỉ còn lại con đực. Và những con đực cũng sẽ chỉ sinh ra con đực. Cuối cùng cả quần thể đi tới chỗ tiêu vong.
Cần thử nghiệm thêm
Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature Communications
Các nhà nghiên cứu vẫn cần nhiều thử nghiệm thêm nữa để đảm bảo phương pháp này an toàn và hiệu quả. Nhưng ông Windbichler nói phương pháp này hơn hẳn phun thuốc diệt côn trùng. ông Windbichler giải thích:
"Nếu bạn so sánh những gì chúng tôi đang làm với thuốc diệt côn trùng nhắm vào bất kỳ loài côn trùng nào thì sẽ thấy phương pháp của chúng tôi rất cụ thể. Có thể có hàng trăm loài muỗi trong môi trường nhưng phương pháp của chúng tôi thực sự sẽ chỉ nhắm vào một loài."
Ông Peter Hotez của Trường Y Baylor, không tham gia vào cuộc nghiên cứu, gọi đây là một phát hiện thú vị và đầy hứng khởi. Tuy nhiên, ông nói nghiên cứu "vẫn còn trong giai đoạn rất sớm."
Trong khi đó, theo ông, sẽ phải cần nhiều hơn là những con muỗi đặc chủng để đánh bại bệnh sốt rét.
Sẽ là cần những loại thuốc và vắc-xin mới, cùng với màn ngủ và dọn quang khu vực sinh sản của muỗi bằng cách xưa nay vẫn làm là rút nước tù đọng.
