Trong khi các nước đồng minh quan trọng nghĩ rằng kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ đã dứt khoát nên họ gửi lời chúc mừng đến ông Joe Biden còn một số nước, trong đó có Nga và Việt Nam, thể hiện thái độ chần chừ vì ‘họ muốn nội bộ Mỹ tự rắc rối, tranh cãi với nhau’, một nhà quan sát nhận định và khuyến nghị chính phủ Việt Nam không nên chần chừ quá lâu.
Sau khi ứng cử viên Dân chủ Joe Biden được các hãng thông tấn loan tin vượt qua cột mốc 270 phiếu đại cử tri để đắc cử Tổng thống thứ 46 của Mỹ, lãnh đạo các nước đồng minh thân cận của Mỹ như Canada, Anh, Pháp, Đức, Nhật, Hàn, Úc, Israel, Ả Rập Xê-út, Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ, EU, và NATO nhanh chóng gửi lời chúc mừng.
Riêng Thủ tướng Anh Boris Johnson, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Thủ tướng Đức Angela Merkel, Thủ tướng Nhật Yoshihide Suga, Tổng thống Hàn Quốc đều có cuộc điện đàm với Tổng thống tân cử Mỹ Joe Biden để trao đổi phương hướng hợp tác.
Trung Quốc sau thời gian chần chừ, mãi đến ngày 13/11, phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Uông Văn Bân đã gửi lời chúc mừng đến ông Joe Biden và bà Kamala Harris và nói ‘tôn trọng sự lựa chọn của người dân Mỹ’.
Riêng Nga và Việt Nam đến nay vẫn chưa gửi lời chúc mừng đến ông Biden. Tổng thống Mexico Andres Manuel Lopez Obrador cũng chưa chúc mừng với lý do là ông đợi cho đến khi kết thúc các thách thức pháp lý do ban vận động tranh cử của Tổng thống Donald Trump đưa ra.
‘Khỏi mang tiếng can thiệp’
Trao đổi với VOA, ông Tạ Văn Tài, nguyên là giáo sư Đại học Harvard, cho rằng do Nga và Trung Quốc ‘từng mang tiếng là can thiệp vào bầu cử Mỹ nên họ cứ từ từ, coi kết quả như thế nào đã’.
“Họ không dại gì chúc mừng sớm để mang tiếng can thiệp,” ông nói.
Và cho dù Moscow hay Bắc Kinh có chúc mừng ông Biden muộn đi nữa thì điều này ‘cũng không ảnh hưởng gì’, ông Tài cho biết, vì ‘đằng nào Mỹ cũng phải cộng tác với Nga và Trung Quốc trên những vấn đề có cùng lợi ích để làm giảm căng thẳng’.
Còn về thái độ của các nước đồng minh, Giáo sư Tài giải thích: “Các nước đồng minh không hề can thiệp vào bầu cử Mỹ trong quá khứ nên bây giờ họ thấy kết quả đã rõ ràng rồi, tuy rằng vẫn còn đang đếm phiếu, nhưng ông Trump không thể nào nhặt những phiếu còn lại để qua khỏi ông Biden nên họ đã chúc mừng ông Biden.”
Về thái độ của Bình Nhưỡng, ông Tài nhận định là ‘nham hiểm’ và ‘lâu nay họ không làm gì mau mắn đối với Mỹ, ngay cả việc thương lượng vũ khí hạt nhân cũng đã nhượng bộ ông Trump được cái gì đâu.’
Dự đoán về chính sách đối ngoại trong bốn năm sắp tới của chính quyền ông Joe Biden, Giáo sư Tài cho rằng ‘Mỹ sẽ trở lại các mối quan hệ đồng minh truyền thống vì đó là cả định chế’.
Đối với Tổng thống Nga Vladimir Putin, ông Tài cho rằng ông Biden ‘sẽ không có chuyện hoan hô ông Putin như ông Trump’ nhưng ông Biden ‘sẽ vừa thân thiện với Putin vừa cứng rắn nếu cần.’
‘Việt Nam không nên chậm quá’
Vị cựu giáo sư Đại học Harvard này nhắc lại việc hồi năm 2016 Hà Nội đã mau chóng chúc mừng ông Trump và Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc là một trong những nhà lãnh đạo nước ngoài đầu tiên tiếp xúc với ông Tổng thống Trump, chỉ sau Thủ tướng Nhật Shinzo Abe.
“Sự mau mắn như vậy có lợi cho nền ngoại giao Việt Nam vì Việt Nam cần sự hỗ trợ của Mỹ,” ông nói.
Về tình hình hiện nay, Giáo sư Tài cho rằng Việt Nam ‘dè dặt vì kết quả chưa dứt khoát’.
“Nhưng tôi nghĩ không nên để chậm quá, tại vì nếu trì hoãn nhiều quá thì có vẻ như là Việt Nam thiếu thiện chí với chính phủ của ông Biden,” ông lưu ý.
Vẫn theo Giáo sư Tài, dù sao đi nữa nước Mỹ dưới thời Tổng thống nào ‘đều hỗ trợ Việt Nam’ vì ‘đó là chính sách lưỡng đảng của Mỹ’ và ông dự đoán rằng chính phủ của Đảng Dân chủ cũng sẽ giúp Việt Nam đối phó Trung Quốc.
“Về chiến lược đối phó Trung Quốc ở Biển Đông, hay vấn đề bao vây Trung Quốc không cho họ lấn lướt về kinh tế, thương mại, (chính quyền Biden) vẫn sẽ thực thi chính sách có lợi cho Việt Nam,” ông cho biết. (12:00)
Giáo sư Tài nhận định Washington dưới thời ông Biden ‘có thể sẽ đàm phán để tái gia nhập TPP’. TPP là Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương được đàm phán dưới thời Tổng thống Barack Obama để đối phó với sức ảnh hưởng kinh tế, thương mại ngày càng lớn của Trung Quốc trong khu vực. Ngay sau khi lên nắm quyền, Tổng thống Donald Trump đã rút Mỹ ra khỏi hiệp ước này.
Về hồ sơ nhân quyền của Việt Nam, Giáo sư Tài dự đoán chính quyền của ông Biden sẽ gây sức ép buộc Hà Nội phải tôn trọng nhân quyền, chứ ‘không phải làm lơ luôn như dưới thời của ông Donald Trump’.
