Tổng thống đắc cử Mỹ Joe Biden hôm 23/11 đã đề cử quan chức kỳ cựu trong chính quyền Barack Obama vào các vị trí an ninh quốc gia hàng đầu, báo hiệu sự chuyển hướng rõ rệt ra khỏi chính sách ‘Nước Mỹ trên hết’ của chính quyền Donald Trump.
Sáu lựa chọn, bao gồm cả cựu Ngoại trưởng John Kerry, đánh dấu sự trở lại cách tiếp cận truyền thống hơn trong quan hệ của Mỹ với phần còn lại của thế giới và thể hiện lời hứa của ông Biden trong thời gian vận động là Nội các của ông phản ánh sự đa dạng của nước Mỹ.
Ông Biden đề cử cố vấn lâu năm của ông là ông Antony Blinken làm ngoại trưởng, luật sư Alejandro Mayorkas làm bộ trưởng an ninh nội địa, bà Linda Thomas-Greenfield làm đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc, cựu phó giám đốc CIA Avril Haines làm giám đốc tình báo quốc gia, người phụ nữ đầu tiên giữ chức vụ này.
Tổng thống tân nhiệm cũng sẽ bổ nhiệm ông Jake Sullivan làm cố vấn an ninh quốc gia và ông John Kerry làm đặc phái viên về biến đổi khí hậu. Những vị trí này không cần được Thượng viện phê chuẩn.
Các lựa chọn nhân sự này phản ánh trọng tâm của Biden trong việc xây dựng một nội các: Đại sứ tại Liên Hiệp Quốc Thomas-Greenfield là một phụ nữ da đen trong khi Mayorkas, luật sư gốc Cuba, sẽ là người gốc Latinh đầu tiên lãnh đạo Bộ An ninh Nội địa.
Thomas-Greenfield trước đây từng đảm nhiệm các vị trí cấp cao trong Bộ Ngoại giao và Mayorkas là Thứ trưởng Bộ An ninh Nội địa dưới thời Tổng thống Obama.
Họ ‘là những nhà lãnh đạo dày dạn kinh nghiệm, đã từng được thử thách trong khủng hoảng và sẵn sàng bắt tay vào việc ngay trong ngày đầu tiên’, ban chuyển giao quyền lực của ông Biden cho biết trong một thông cáo báo chí. “Các quan chức này sẽ bắt đầu làm việc ngay lập tức để xây dựng lại các định chế của chúng ta, đổi mới và định hình lại vai trò lãnh đạo của Mỹ để giữ cho người Mỹ an toàn ở trong và ngoài nước, đồng thời giải quyết những thách thức định hình thời đại chúng ta - từ bệnh truyền nhiễm, đến khủng bố, phổ biến hạt nhân, đe dọa an ninh mạng và biến đổi khí hậu.”
Với thông báo về đề cử nhân sự này, ông Biden đã tiến lên phía trước trong việc hình thành nội các ngay cả khi ông Trump chưa chịu thừa nhận thất bại trong cuộc bầu cử ngày 3/11 vào theo đuổi một loạt vụ kiện ở một số bang trọng yếu và tìm cách trở quá trình chuyển giao quyền lực.
Tầm quan trọng của quá trình chuyển đổi suôn sẻ trong năm nay là rất cao bởi vì ông Biden sẽ nhậm chức trong bối cảnh đại dịch tồi tệ nhất trong hơn một thế kỷ qua. Điều này đòi hỏi phản ứng toàn diện của chính phủ để chống dịch.
“Nếu được phê chuẩn, đây là nhiệm vụ mà tôi sẽ thực hiện bằng cả trái tim,” ông Blinken, người sẽ tiếp quản cơ quan chính phủ lâu đời nhất của nước Mỹ và đứng thứ tư trong hàng ngũ kế vị tổng thống, cho biết.
Bà Thomas-Greenfield - nhà ngoại giao trọn đời có thâm niên hơn 30 năm làm đại sứ tại Liberia, tổng giám đốc dịch vụ đối ngoại và trợ lý ngoại trưởng phụ trách về châu Phi trước khi sớm bị cho ra rìa trong nhiệm kỳ của ông Trump - đã tưởng nhớ đến mẹ trong lời chấp nhận đề cử.
“Mẹ tôi đã dạy tôi cách lãnh đạo bằng sức mạnh của lòng tốt và lòng trắc ẩn để biến thế giới thành tốt đẹp hơn,” bà viết trên Tweeter. “Tôi đã mang theo bài học đó trong suốt sự nghiệp của mình- và nếu được phê chuẩn, tôi sẽ làm đúng như thế trong vai trò Đại sứ tại Liên Hợp Quốc.”
Người được biết đến nhiều nhất các đề cử này là ông Kerry, người đã đưa biến đổi khí hậu trở thành một trong những ưu tiên hàng đầu của mình khi còn giữ chức ngoại trưởng dưới thời ông Obama. Trong thời gian đó, ông cũng đàm phán thỏa thuận hạt nhân Iran và hiệp định khí hậu Paris. Tổng thống Trump đã rút khỏi cả hai thỏa thuận này, điều mà ông cho là ‘thất bại của chính sách ngoại giao Mỹ’ trong lời chỉ trích trực diện nhằm vào ông Kerry, người mà ôngTrump gọi là ngoại trưởng tồi tệ nhất trong lịch sử Hoa Kỳ.
“Mỹ sẽ sớm có một chính phủ coi khủng hoảng khí hậu là mối đe dọa an ninh quốc gia cấp bách,” ông Kerry nói. “Tôi tự hào được làm việc cùng với tổng thống đắc cử, các đồng minh của chúng ta và các nhà lãnh đạo trẻ của phong trào khí hậu để đối phó với cuộc khủng hoảng này với tư cách là đặc phái viên khí hậu của tổng thống.”
Ông Sullivan 43 tuổi sẽ là một trong những cố vấn an ninh quốc gia trẻ nhất trong lịch sử Mỹ. Ông từng là trợ lý hàng đầu của cựu Ngoại trưởng Hillary Clinton trước khi trở thành cố vấn an ninh quốc gia của Phó Tổng thống Joe Biden. Ông nói rằng tổng thống đắc cử đã ‘dạy cho tôi phải làm gì để bảo vệ an ninh quốc gia của chúng ta ở các cấp cao nhất của chính quyền’.
“Giờ đây, ông ấy đề nghị tôi làm cố vấn an ninh quốc gia của ông,” Sullivan nói. “Nếu được phục vụ, tôi sẽ làm mọi thứ trong khả năng để giữ đất nước chúng ta an toàn.”
Mayorkas nói rằng ông thấy khiêm nhường với đề cử của ông Biden dành cho ông. “Khi tôi còn rất trẻ, nước Mỹ đã cho gia đình tôi và tôi nơi trú ẩn,” ông nói. “Giờ đây, tôi được đề cử làm Bộ trưởng An ninh Nội địa và giám sát việc bảo vệ tất cả người dân Mỹ và những người chạy trốn khỏi sự đàn áp để tìm kiếm cuộc sống tốt đẹp hơn cho bản thân và người thân của họ”.
Ông Blinken, 58 tuổi, từng là thứ trưởng ngoại giao và phó cố vấn an ninh quốc gia trong chính quyền Obama và có quan hệ gần gũi với ông Biden. Nếu được xác nhận, ông sẽ là người dẫn đầu trong nỗ lực của chính quyền sắp tới nhằm điều chỉnh lại mối quan hệ của Hoa Kỳ với phần còn lại của thế giới sau 4 năm Tổng thống Donald Trump hoài nghi về các mối quan hệ đồng minh lâu năm.
Blinken gần đây đã tham gia một cuộc họp về an ninh quốc gia với ông Biden và Phó Tổng thống đắc cử Kamala Harris và hồi tuần trước đã lên tiếng về các vấn đề chính sách đối ngoại nổi bật ở Ai Cập và Ethiopia.
Ông Blinken sẽ kế thừa một đội ngũ nhân sự chuyên nghiệp bị suy giảm và mất niềm tin sâu sắc ở Bộ Ngoại giao. Hai ngoại trưởng của ông Trump là Rex Tillerson và Mike Pompeo đã phản kháng yếu ớt trước những nỗ lực của chính quyền Trump nhằm cắt giảm cơ quan này, vốn chỉ bị ngăn chặn khi có sự can thiệp của Quốc hội.
Mặc dù cơ quan này đã thoát được việc bị cắt ngân sách trầm trọng với hơn 30% trong ba năm liên tiếp, nhưng nó đã chứng kiến đông đảo viên chức cấp cao cũng như cấp trung đang lên rời bỏ nhiệm sở. Nhiều nhà ngoại giao đã chọn vềhưu hoặc rời bỏ công việc ngoại giao khi họ không có triển vọng thăng tiến trong một chính quyền mà họ cho rằng không coi trọng chuyên môn của họ.
Blinken phục vụ trong Hội đồng An ninh Quốc gia dưới chính quyền Clinton trước khi trở thành giám đốc nhân sự cho Ủy ban Đối ngoại Thượng viện khi ông Biden là chủ tịch ủy ban. Trong những năm đầu của chính quyền Obama, ông Blinken trở lại NSC và khi đó là cố vấn an ninh quốc gia cho ông Biden trước khi ông chuyển đến Bộ Ngoại giao để làm thứ trưởng cho ông Kerry.
Tốt nghiệp Đại học Harvard và Trường Luật Columbia, Blinken đã liên kết với nhiều cựu quan chức an ninh quốc gia cao cấp, những người đã kêu gọi tập trung trở lại vào ngành ngoại giao Mỹ và nhấn mạnh trở lại là sẽ can dự toàn cầu.
“Nền dân chủ đang thoái trào trên khắp thế giới và thật không may nó cũng đang thoái trào ở trong nước vì tổng thống tấn công vào các định chế, các giá trị và nhân sự của dân chủ mỗi ngày,” ông Blinken từng phát biểu với AP hồi tháng 9. “Bạn bè của chúng ta biết Joe Biden hiểu họ là ai. Đối thủ của chúng ta cũng vậy. Sự khác biệt đó sẽ được cảm nhận vào ngày đầu tiên.”
