Chính quyền Việt Nam hôm 30/9 công bố họ sẽ trả tự do cho 3.765 người, nhưng không gồm những nhà hoạt động chính trị hay các quan chức cấp cao trong chính quyền bị án tù trong các vụ đại án tham nhũng, trong đợt đặc xá mới nhất ngay sau chuyến công du Mỹ của Chủ tịch nước Tô Lâm.
Báo Tin Tức của TTXVN cho biết rằng Văn phòng Chủ tịch nước công bố Quyết định đặc xác năm 2024 do ông Tô Lâm ký ban hành ngày 29/9 trong một buổi họp báo có sự phối hợp với Bộ Công an, Bộ Ngoại giao và Tòa án Nhân dân tối cao hôm 30/9.
Ông Lâm, người kiêm nhiệm cả chức Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam, vừa kết thúc chuyến công du tới Mỹ và Cuba nhưng hiện đang ở Mông Cổ trong chuyến thăm cấp nhà nước. Trước chuyến thăm Mỹ, chính quyền Việt Nam đã thả tự do trước thời hạn cho hai nhà hoạt động Trần Huỳnh Duy Thức và Hoàng Thị Minh Hồng.
Theo Tin Tức, đợt đặc xá năm nay được thực hiện nhân dịp kỷ niệm 79 năm Quốc khánh, vốn được Việt Nam kỷ niệm vào ngày 2/9, để tha trước thời hạn cho hàng nghìn phạm nhân đang chấp hành án phạt tù và những người đang được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù.
Tờ báo do Đảng Cộng sản kiểm soát nói rằng đợt đặc xá năm nay “một lần nữa tiếp tục khẳng định chính sách khoan hồng của Đảng, Nhà nước và truyền thống nhân đạo của dân tộc Việt Nam đối với những người phạm tội, khuyến khích họ hối cải, rèn luyện trở thành người có ích cho xã hội.”
Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đỗ Hùng Việt được Tin Tức trích lời nói tại buổi họp báo hôm 30/9 rằng có 20 phạm nhân mang quốc tịch nước ngoài – gồm 2 công dân Mỹ và 9 người mang quốc tịch Trung Quốc, trong số những nước khác – được đặc xá lần này. Những người nước ngoài này đã bị kết án tù ở Việt Nam với các tội danh liên quan đến giết người, buôn lậu, tổ chức đánh bạc, tổ chức cho người ở lại Việt Nam phi pháp.
Trong khi đó, vẫn theo Tin Tức, Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Ngọc Lâm cho biết tại buổi họp báo rằng có 561 người dân tộc thiểu số được đặc xá năm nay. Vị thiếu tướng này nói rằng trong số những người được thả trước thời hạn, có 403 người phạm các tội về trật tự quản lý kinh tế, 275 người phạm các tội về chức vụ, 205 người phạm các tội về ma túy, 64 người phạm tội giết người, trong số nhiều tội phạm khác.
Không có bất kỳ nhà hoạt động chính trị nào được thả tự do trong đợt đặc xá này. Việt Nam đã công bố 9 đợt đặc xá vào các dịp 2/9, một sự kiện mà chính quyền nói là trọng đại, với tổng số hơn 92.000 người đã được thả trước thời hạn, theo Lao Động. Các nhà hoạt động vì tự do và dân chủ, mà các tổ chức nhân quyền quốc tế gọi là tù nhân lương tâm, cũng không được bao gồm trong những đợt đặc xá trước đây.
Đưa tin hồi đầu tháng trước về đợt đặc xá năm nay, Đài tiếng nói VOV cho biết rằng những phạm nhân bị kết án tù về tội phản bội Tổ quốc, hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân, gián điệp, xâm phạm an ninh lãnh thổ hay bạo loạn, không được đề nghị xét tha trước thời hạn.
Nhiều nhà hoạt động và bất đồng chính kiến ở Việt Nam bị kết án tù theo các điều luật như "tuyên truyền chống nhà nước", "âm mưu lật đổ chính quyền" hay "lợi dụng quyền tự do dân chủ", mà các tổ chức quốc tế đã chỉ trích là mơ hồ.
Ngoài ra, theo Tin Tức, Thứ trưởng Công an Nguyễn Ngọc Lâm hôm 30/9 cho biết rằng ông Đinh La Thăng và ông Chu Ngọc Anh không nằm trong danh sách những người được đặc xá đợt này.
Ông Thăng, cựu bí thư Thành ủy TPHCM, bị kết án tổng cộng 30 năm tù vì tội “cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” trong vụ án xảy ra tại tập đoàn dầu khí Việt Nam, trong khi ông Anh, cựu thủ tịch UBND TP Hà Nội, bị kết án 3 năm tù về tội “vi phạm quy định về quản lý sử dụng tài sản nhà nước gây thất thóat lãng phí” trong vụ thổi phồng giá kít xét nghiệm Việt Á. Những vụ án này được xét xử khi cuộc chiến chống tham nhũng của Việt Nam mở rộng từ các bộ ngành trong chính quyền tới các tập đoàn kinh doanh lớn trong nước.
Vào tháng 8, chính quyền Việt Nam cho viết có khoảng 643 người nước ngoài đang thụ án tại Việt Nam. Trong khi đó, tổ chức Theo dõi Nhân quyền HRW nói rằng có hơn 160 tù nhân chính trị đang vị giam giữ tại quốc gia Đông Nam Á.
Dự kiến, những người được đặc xá năm nay sẽ được thả tự do vào ngày 1/10.