Các giới chức tại Hoa Kỳ không ngạc nhiên về phản ứng của Trung Quốc, vốn chẳng khác nào phản ứng của Bắc kinh trước những vụ bán vũ khí cho Đài Loan trước đây. Theo các giới chức thì chuyện này không ảnh hưởng đến cuộc đối thoại với Trung Quốc về các vấn đề khác, kể cả chương trình vũ khí hạt nhân của Bắc Triều Tiên.
Sau thời gian cứu xét lâu dài, kế hoạch bán cho Đài Loan số vũ khí trị giá 6 tỉ đôla, gồm có hệ thống chống phi đạn Patriot, máy bay trực thăng, tàu rà mìn và thiết bị thông tin cao cấp đã được Hoa Kỳ chính thức loan báo hôm thứ sáu tuần qua.
Đây là đợt bán vũ khí mới nhất theo một đạo luật được quốc hội Mỹ chấp thuận vào lúc Hoa Kỳ và Trung Quốc bình thường hóa bang giao năm 1979 với cam kết Hoa Kỳ sẽ cung cấp cho Đài Loan các vũ khí nước này cần.
Trung Quốc vốn coi Đài Loan là một phần lãnh thổ của Hoa lục, gọi việc bán vũ khí cho Đài Loan là một sự vi phạm trắng trợn vào vấn đề nội bộ Trung Quốc. Bắc Kinh loan báo cắt đứt các cuộc tiếp xúc quân sự song phương và dọa trừng phạt các công ty sản xuất vũ khí Mỹ nào can dự vào chuyện bán vũ khí cho Đài Loan.
Trong một cuộc họp báo, phát ngôn viên bộ quốc phòng Hoa Kỳ P.J Crowley nói rằng Trung Quốc tỏ ra bất bình đối với lời loan báo của Hoa Kỳ hôm thứ sáu cũng giống như những phản ứng của họ đối với các vụ bán vũ khí trước đây, nhưng ông cho biết các cuộc đối thoại liên quan đến những vấn đề khác trong nghị trình là có lợi cho cả hai phía và nên tiếp tục.
Ông Crowley nói: “Hôm nay chúng ta không làm gì khác hơn những gì chúng ta đã làm năm 2008, mà chúng ta cũng đã làm trước đây trên cơ sở thưòng xuyên dựa vào thẩm định của chúng ta về các nhu cầu của Đài Loan. Chúng ta có cung cấp cho họ những thiết bị mà chúng ta nghĩ rằng có thể góp phần vào việc phòng thủ của Đài Loan. Những gì chúng ta làm ở đây, theo tôi, không phải là một điều bí ẩn đối với Trung Quốc. Trước đây họ đã phản đối những gì chúng ta làm và lần này họ lại phản đối. Chúng ta biết trước điều này. Chúng ta đã thông báo cho họ biết việc làm của chúng ta và chúng ta sẽ tiếp tục xúc tiến vấn đề này trong khi chúng ta tiến hành.”
Ông Crowley nói rằng việc bán vũ khí cho Đài Loan phù hợp với nguyên tắc của Hoa Kỳ về chính sách “Một nước Trung Hoa”, chính thức công nhận chỉ có một chính phủ duy nhất là Bắc Kinh và chuyện bán vũ khí sẽ góp phần vào việc đem lại an ninh và ổn định ở khắp eo biển Đài Loan.
Ông Crowley nói tiếp: “Chúng ta sẽ tiếp tục khẳng định các quyền lợi quốc gia. Chúng ta có lợi ích đáng kể có liên quan đến sự ổn định của khu vực này. Chúng ta có những cam kết lâu dài phải đáp ứng các nhu cầu về phòng vệ cho Đài Loan. Và chúng ta sẽ luôn luôn theo đuổi quyền lợi của chúng ta. Nhưng chúng ta sẽ thực hiện điều đó bằng phương cách mà chúng ta nghĩ sẽ có thể tạo được các quan hệ tích cực và hợp tác với Trung Quốc.”
Thông báo bán vũ khí cho Đài Loan được đưa ra chỉ một ngày sau diễn biến mà các giới chức Hoa Kỳ cho là một cuộc họp tốt đẹp ở London giữa ngoại trưởng Hillary Clinton và bộ trưởng ngoại giao Trung Quốc Dương Khiết Trì, tập trung vào nỗ lực của các cường quốc nhằm kềm chế chương trình hạt nhân của Iran.
Trung Quốc đã chống lại các biện pháp trừng phạt gắt gao hơn đối với Iran và Ngoại trưởng Clinton cảnh báo tại diễn đàn về chính sách ở Paris hôm thứ sáu rằng Bắc Kinh có nguy cơ bị cô lập về ngoại giao và bất ổn về kinh tế nếu không nhất trí với các biện pháp trừng phạt Teheran mạnh mẽ hơn.
Theo bà Clinton việc Hoa Kỳ bán vũ khí cho Đài Loan là thỏa đáng và giúp cho đảo quốc này cảm thấy thoải mái hơn trong việc tiến gần hơn với Trung Quốc trong những giao dịch về thương mại.
Một giới chức cao cấp tại Hoa Kỳ cho biết bà Clinton đã không thông báo cho vị tương nhiệm phía Trung Quốc về chuyện Hoa Kỳ loan báo sắp bán vũ khí cho Đài Loan, nhưng điều đó không có nghĩa là che dấu ông Dương Khiết Trì vì các ý định của Hoa Kỳ lâu nay đã rõ ràng.
Giới chức này cho biết đại sứ quán Hoa Kỳ ở Bắc Kinh đã được thông báo về chuyện bán vũ khí cho Đài Loan hôm thứ sáu, cùng lúc với thông báo chính thức được gửi tới Quốc hội Mỹ.
Hôm thứ Hai, chính quyền của Tổng thống Barack Obama đã bầy tỏ sự thất vọng trước việc Trung Quốc cắt đứt các cuộc tiếp xúc quân sự song phương và dọa sẽ trừng phạt các công ty sản xuất vũ khí Mỹ vì quyết định bán các vũ khí mới cho Đài Loan. Nhưng các giới chức Mỹ cho biết cuộc đối thoại với Bắc Kinh về các vấn đề thiết yếu khác vẫn tiếp tục.