Trung Quốc và Nhật Bản đã đạt được thỏa thuận về việc xả nước thải từ nhà máy điện hạt nhân Fukushima vốn đã ngừng hoạt động, hai chính phủ cho biết hôm 20/9, mở đường cho việc tái khởi động xuất khẩu hải sản từ Nhật Bản sang Trung Quốc.
Bắc Kinh đã cấm mua hải sản có nguồn gốc từ Nhật Bản cách đây khoảng một năm với lý do nguy cơ ô nhiễm phóng xạ sau khi Tokyo Electric Power bắt đầu xả nước đã qua xử lý từ nhà máy điện hạt nhân Fukushima vào Thái Bình Dương.
Theo thỏa thuận, Nhật Bản sẽ thiết lập một thỏa thuận giám sát quốc tế dài hạn và cho phép các bên liên quan tiến hành lấy mẫu và giám sát độc lập.
"Chúng tôi đã truyền đạt rằng chúng tôi sẵn sàng tiến hành giám sát bổ sung đối với nước đã qua xử lý", Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida nói với các phóng viên. "Đổi lại, Trung Quốc cho biết họ sẽ bắt đầu xem xét lại các hạn chế nhập khẩu đối với các sản phẩm hải sản của Nhật Bản và sẽ tăng đều đặn nhập khẩu các sản phẩm đáp ứng các tiêu chuẩn của Trung Quốc".
Ông nói thêm rằng các tiêu chí của Trung Quốc mà các sản phẩm của Nhật Bản phải đáp ứng không dành riêng cho từng quốc gia và áp dụng cho tất cả các mặt hàng nhập khẩu.
Trước lệnh cấm, Trung Quốc là thị trường lớn nhất đối với xuất khẩu hải sản của Nhật Bản. Xuất khẩu các sản phẩm nông, lâm nghiệp và thủy sản của Nhật Bản trong nửa đầu năm 2024 đã giảm lần đầu tiên kể từ năm 2020, do lệnh cấm của Trung Quốc.
Tuy nhiên, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh cho biết thỏa thuận này không có nghĩa là sẽ ngay lập tức nối lại hoạt động nhập khẩu và Bắc Kinh vẫn phản đối việc xả nước từ nhà máy Fukushima.
"Chúng tôi sẽ tiến hành tham vấn kỹ thuật với phía Nhật Bản và dần dần nối lại hoạt động nhập khẩu các sản phẩm thủy sản của Nhật Bản", bà Mao cho biết tại một cuộc họp báo thường kỳ ở Bắc Kinh.
Nhật Bản vẫn khẳng định rằng việc xả nước là an toàn, và lưu ý rằng Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) cũng đã kết luận rằng tác động của việc này đối với con người và môi trường là "không đáng kể".
Quan chức Bộ Ngoại giao Nhật Bản Hiroyuki Namazu cho biết tại một cuộc họp báo sau thông báo của Thủ tướng Kishida rằng lập trường của Nhật Bản rằng lệnh cấm phải được dỡ bỏ ngay lập tức vẫn không thay đổi.
Ông Namazu nói thêm rằng không có mốc thời gian rõ ràng về thời điểm các hạn chế nhập khẩu của Bắc Kinh có thể được dỡ bỏ hoặc những bước nào có thể được thực hiện để điều đó xảy ra.
IAEA hoan nghênh thỏa thuận này.
"Tôi muốn khen ngợi chính phủ Nhật Bản vì đã tiếp tục hợp tác với IAEA, và chính phủ Trung Quốc vì đã tổ chức các cuộc tham vấn mang tính xây dựng với cơ quan này để hỗ trợ cho quá trình song phương này, mà đã đi đến kết luận tích cực vào hôm nay", Tổng giám đốc Rafael Grossi cho biết trong một tuyên bố.
Vào tháng 8 năm ngoái, Nhật Bản đã bắt đầu bơm hơn một triệu tấn nước phóng xạ đã qua xử lý từ nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi, nơi đã bị hư hại trong trận động đất và sóng thần năm 2011. Quá trình này sẽ mất hàng thập kỷ để hoàn thành.