Hệ thống phòng không già cỗi khiến Iran dễ bị Israel tấn công nếu Thủ tướng Benjamin Netanyahu trả đũa trực tiếp cuộc tấn công bằng loạt máy bay không người lái và phi đạn chưa từng có của Iran vào tối ngày 13/4.
Bỏ qua những thiệt hại ngoại giao và những thiệt hại chiến lược lớn hơn vốn có thể là lực cản mạnh nhất đối với bất kỳ cuộc phản công nào, các chuyên gia cho rằng Israel sẽ gặp ít khó khăn khi tấn công các mục tiêu bên trong Iran, nơi có lực lượng không quân lỗi thời và hệ thống phòng không bản địa dựa trên các mẫu cũ của Nga.
Cuộc tấn công cuối tuần của Iran đã chứng minh cả sức mạnh của kho vũ khí trên không và hệ thống phòng thủ đáng gờm của Israel, đảm bảo rằng hàng trăm phi đạn đạn đạo, phi đạn hành trình và máy bay không người lái phóng vào nước này chỉ gây ra thiệt hại tối thiểu.
Ông Zvika Haimovich, cựu giám đốc phòng không Israel, cho biết Iran là một “siêu cường về phi đạn đạn đạo chiến thuật và máy bay không người lái”.
Hệ thống phòng không của nước này lại là một vấn đề khác, được xây dựng chủ yếu dựa trên các hệ thống phi đạn phòng không S-200 và S-300 của Nga hoặc một loạt các loại tương đương được sản xuất trong nước như Bavar-373, Khordad, Raad, Sayyad và Talash cũng như các loại máy bay chiến đấu cũ của Mỹ và Nga, một số có từ thời Vua Mohammed Reza Pahlavi những năm 1970.
Các hệ thống tương tự đã được triển khai ở Syria từ năm 2015, mang lại cho phi công Israel nhiều năm kinh nghiệm trong việc đối phó với chúng.
Ông Haimovich nói: “Lực lượng không quân của chúng tôi và liên minh đã bay trong môi trường này. Họ biết cách đối phó hiệu quả với hệ thống này”. “Tôi sẽ dành cho họ sự tôn trọng, nhưng đó sẽ không phải là thách thức chính trong việc đối phó với Iran.”
Ông Sidharth Kausha, nhà nghiên cứu tại Viện Chiến lược Thống nhất Hoàng gia ở London, cho biết thách thức chính đối với Israel có thể không phải là né tránh phi đạn đối không của Iran, mà là có thể tấn công thành công các căn cứ quân sự ở phía Tây và phía Nam Iran vốn cần phải dùng bom xuyên phá.
Ông Kausha cho biết các máy bay của Israel, chẳng hạn như máy bay phản lực tàng hình F-35, có thể tránh được mạng lưới phòng không của Iran, thường mang theo vũ khí nhỏ hơn. Nhưng để chống lại các mục tiêu bị chôn sâu, có thể cần đến những loại đạn lớn hơn, điều đó có nghĩa là phải dùng máy bay như F-16 - khiến các máy bay này dễ bị ra-đa phát hiện hơn. Để đảm bảo an toàn, các phi công có thể sẽ phóng chúng từ xa hơn.
Ông nói: “Mạng lưới phòng không của Iran chắc chắn không phải là không thể xuyên thủng đối với những máy bay này, nhưng điều này làm tăng nguy cơ tổn thất và khả năng của Iran, ít nhất trên lý thuyết, trong việc đánh chặn một số loại đạn dược bay tới”.
Chiến lược
Liệu Israel có sẵn sàng mạo hiểm tấn công trực tiếp hay không sẽ phụ thuộc một phần vào việc nước này tự tin đến mức nào có thể ngăn chặn các cuộc tấn công tiếp theo của Iran. Iran nói rằng các cuộc tấn công cuối tuần là sự trả đũa cho cuộc tấn công chết người của Israel nhắm vào các tướng lĩnh của họ ở Syria.
Leo thang hơn nữa thì Iran có thể sẽ quay qua dùng vũ khí mạnh hơn từ kho vũ khí mà các nhà phân tích cho rằng bao gồm hơn 3.500 phi đạn và máy bay không người lái với số lượng khoảng vài ngàn.
Hệ thống phòng không nhiều lớp của Israel xây xung quanh các hệ thống Arrow tầm cao được sử dụng thành công vào cuối tuần qua, hệ thống David's Sling tầm trung và Vòm Sắt tầm ngắn đã chống lại hàng nghìn phi đạn bắn từ Gaza và Li Băng.
Nhưng những thứ này không hề rẻ.
Mặc dù các quan chức Israel không đưa ra thông tin chi tiết, nhưng theo tính toán của một số nhà phân tích, cái giá phải trả cho cuộc tấn công của Iran có thể lên tới 80 triệu đến 100 triệu đô la - nhưng Israel và các đồng minh của họ phải trả khoảng 1 tỷ đô la để đẩy lùi.
Những vấn đề mà Ukraine hiện đang gặp phải trong việc đảm bảo vũ khí thay thế đã nhấn mạnh tác động lâu dài đối với các hệ thống phòng không vốn bị tấn công liên tục từ Iran hoặc lực lượng Hezbollah ủy quyền của Iran ở Li Băng, nơi có kho vũ khí hàng nghìn phi đạn của riêng mình.
Hôm 17/4, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã kêu gọi Quốc hội thông qua gói viện trợ nhằm bổ sung cho lực lượng phòng không của Israel.
Chuẩn tướng Doron Gavish, người đứng đầu lực lượng đặc nhiệm phòng không của Israel, cho biết Israel đang nỗ lực hết sức để xây dựng lại kho dự trữ nhằm chuẩn bị cho một cuộc tấn công khác có thể xảy ra từ Iran hoặc các lực lượng ủy nhiệm của nước này.
Nếu người Israel phải đối mặt với Iran một mình trong một cuộc xung đột trong tương lai, họ có thể sử dụng Vòm Sắt và hệ thống David's Sling như những phương án dự phòng tiết kiệm hơn: Bất kỳ phi đạn nào mà Arrow có thể bắn trượt đều có thể bị các hệ thống ở độ cao thấp hơn ngăn chặn.
Ông nói với các phóng viên tại một đơn vị Vòm Sắt ở miền nam Israel: “Không cần đi sâu vào con số, bạn có thể nói lại điều đó, cùng với các đồng minh, chủ yếu là với Hoa Kỳ, nhưng cũng từ các quốc gia khác, chúng tôi cảm thấy rằng chúng tôi có nguồn cung cần thiết”.
Ông Amos Yadlin, tướng không quân đã nghỉ hưu và giám đốc cơ quan tình báo quân sự Israel, dự đoán Israel sẽ không ngồi yên và dựa vào lực lượng phòng thủ của mình để đẩy lùi các cuộc tấn công mà không đáp trả để loại bỏ mối đe dọa.
Ông Yadlin, người điều hành công ty tư vấn chiến lược Mind Israel, nói: “Iran không phải là bên duy nhất biết cách tấn công”. “Israel có những lựa chọn tấn công rất quan trọng. Sẽ không có tình huống Israel chỉ tự vệ trong khi Iran tấn công.”