Hôm thứ Sáu 28/6, Tối cao Pháp viện Mỹ mở đường cho các thành phố thực thi lệnh cấm người vô gia cư ngủ ngoài trời ở những nơi công cộng, đảo ngược một phán quyết của tòa phúc thẩm có trụ sở ở California từng xác định rằng những luật như vậy không khác gì hình phạt tàn nhẫn và lạ thường khi không có đủ nơi tá túc cho mọi người.
Đây là phán quyết quan trọng nhất của Tối cao Pháp viện về vấn đề này trong nhiều thập niên và được đưa ra khi ngày càng nhiều người ở Mỹ không có nơi ở lâu dài.
Trong phán quyết với 6 phiếu thuận, 3 phiếu chống mà các thẩm phán bỏ phiếu theo đường lối ý thức hệ, Tối cao Pháp viện xác định rằng lệnh cấm ngủ ngoài trời không vi phạm Tu chính án thứ 8.
Tại California, nơi người vô gia cư chiếm 1/3 tổng số lượng người thuộc diện này của toàn bộ nước Mỹ, Thống đốc Gavin Newsom, người của đảng Dân chủ, nói rằng phán quyết này trao cho các quan chức tiểu bang và địa phương quyền giải tán “các khu lều trại không an toàn” khỏi đường phố trong khi làm như vậy với lòng nhân ái. Ông nói: “Quyết định này xóa bỏ sự mơ hồ về mặt pháp lý đã trói tay các quan chức địa phương trong nhiều năm”.
Ngược lại, giới ủng hộ cho người vô gia cư lại nói rằng việc cho phép các thành phố trừng phạt những người không có nơi nào khác để ngủ rốt cuộc sẽ khiến cuộc khủng hoảng trở nên tồi tệ hơn. Các thành phố đã được phép quản lý các khu lều trại theo phán quyết của Tòa phúc thẩm khu vực số 9 của Hoa Kỳ nhưng không thể cấm hoàn toàn mọi người ngủ ngoài trời.
Vụ kiện về vấn đề này xuất phát từ thị trấn Grants Pass ở vùng nông thôn bang Oregon. Thị trấn này đã kháng cáo một phán quyết bãi bỏ các sắc lệnh địa phương về việc phạt người dân 295 đô la vì ngủ ngoài trời sau khi các căn lều bắt đầu mọc lên như nấm ở các công viên công cộng. Tòa phúc thẩm khu vực số 9, có thẩm quyền đối với 9 bang miền Tây nước Mỹ, từ năm 2018 đã cho rằng những lệnh cấm như vậy vi phạm Tu chính án thứ 8 ở những khu vực không có đủ giường tạm trú.
Luật sư Theane Evangelis, người đại diện cho Grants Pass trước Tối cao Pháp viện, hoan nghênh phán quyết hôm 28/6, nói rằng quyết định của Tòa phúc thẩm Liên bang số 9 đã “trói tay các chính quyền địa phương”.
Phán quyết hôm 28/6 được đưa ra sau khi tình trạng vô gia cư ở Hoa Kỳ tăng mạnh 12% vào năm ngoái lên tới mức cao nhất từng được thống kê, khi giá thuê nhà tăng vọt kèm theo là những khoản trợ giúp thời đại dịch đã giảm đi khiến nhiều người không thể tiếp cận được với nhà ở.
Ước tính hiện có hơn 650.000 người vô gia cư, là con số lớn nhất kể từ khi Mỹ bắt đầu khảo sát theo thời điểm hàng năm vào năm 2007.
Dữ liệu liên bang cho thấy gần một nửa số người không có nhà ở phải ngủ ngoài trời.
Tòa án Liên bang khu vực số 9 có thẩm quyền về 9 bang: Alaska, Arizona, California, Hawaii, Idaho, Montana, Nevada, Oregon và Washington.