Hoa Kỳ và Trung Quốc đã nối lại cuộc đàm phán bán chính thức về vũ khí hạt nhân hồi tháng 3, lần đầu tiên sau 5 năm. Trong đó, các đại diện của Bắc Kinh nói với những người đồng cấp Mỹ rằng họ sẽ đi đến đe dọa hạt nhân đối với Đài Loan, theo hai đại biểu Mỹ tham dự cuộc đàm phán.
Các đại diện của Trung Quốc đưa ra những lời trấn an trên sau khi những người đối thoại phía Mỹ nêu lên mối lo ngại rằng Trung Quốc có thể sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân nếu nước này phải đối mặt với thất bại trong cuộc xung đột ở Đài Loan.
Học giả David Santoro, người tổ chức các cuộc đàm phán Kênh 2 (Track Two) của Mỹ, cho biết: “Họ nói với phía Mỹ rằng họ hoàn toàn tin tưởng rằng họ có thể giành chiến thắng trong một cuộc chiến thông thường ở Đài Loan mà không cần sử dụng vũ khí hạt nhân”.
Những người tham gia vào các cuộc đàm phán Kênh 2 thường là các cựu quan chức và học giả, những người có thể phát biểu với đủ thẩm quyền về quan điểm của chính phủ họ, ngay cả khi họ không trực tiếp tham gia vào việc hoạch định quan điểm đó. Các cuộc đàm phán giữa chính phủ với chính phủ được gọi là Kênh 1.
Phái đoàn của Washington gồm một vài đại biểu, có cả các cựu quan chức và học giả tham gia các cuộc thảo luận kéo dài 2 ngày, diễn ra tại phòng họp của một khách sạn ở Thượng Hải.
Bắc Kinh cử một phái đoàn gồm các học giả và nhà phân tích, trong đó có một số cựu sĩ quan Giải phóng quân Nhân dân.
Một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Mỹ trả lời câu hỏi của Reuters rằng các cuộc đàm phán Kênh 2 có thể “có lợi”. Người phát ngôn nói bộ này không tham gia vào cuộc họp hồi tháng 3 mặc dù họ biết về điều đó.
Người phát ngôn nói rằng những cuộc thảo luận như vậy không thể thay thế các cuộc đàm phán chính thức, theo đó “yêu cầu những người tham gia phát biểu một cách có thẩm quyền về các vấn đề thường gói gọn trong các ban bệ riêng rẽ trong chính phủ (Trung Quốc).
Các thành viên của phái đoàn Trung Quốc và Bộ Quốc phòng Bắc Kinh không trả lời khi có đề nghị đưa ra bình luận.
Các cuộc thảo luận không chính thức giữa hai cường quốc có vũ khí hạt nhân diễn ra trong bối cảnh Mỹ và Trung Quốc bất đồng về các vấn đề kinh tế và địa chính trị lớn, trong đó các nhà lãnh đạo ở Washington và Bắc Kinh cáo buộc nhau là giao tiếp mà không tin nhau.
Hai nước đã nhanh chóng nối lại các cuộc đàm phán Kênh 1 (Track One) về vũ khí hạt nhân vào tháng 11/2023 nhưng các cuộc đàm phán đó đã bị đình trệ kể từ đó, khi một quan chức hàng đầu của Mỹ công khai bày tỏ sự thất vọng trước phản ứng của Trung Quốc.
Lầu Năm Góc ước tính kho vũ khí hạt nhân của Bắc Kinh đã tăng hơn 20% từ năm 2021 đến năm 2023, họ nói vào tháng 10/2023 rằng Trung Quốc “cũng sẽ xem xét việc sử dụng hạt nhân để khôi phục khả năng răn đe nếu thất bại quân sự thông thường ở Đài Loan” đe dọa sự cai trị của Đảng Cộng sản Trung Quốc.
Cuộc đàm phán Kênh 2 này là một phần của cuộc đối thoại dài 2 thập niên về vũ khí hạt nhân và tình thế, nhưng đối thoại đã bị đình trệ sau khi chính quyền Trump không cấp tiền cho hoạt động này nữa vào năm 2019.
Sau đại dịch COVID-19, các cuộc thảo luận bán chính thức đã được nối lại về các vấn đề an ninh và năng lượng rộng hơn, nhưng chỉ có cuộc họp ở Thượng Hải đề cập chi tiết về vũ khí hạt nhân và tình thế liên quan.
Ông Santoro, người điều hành tổ chức nghiên cứu Diễn đàn Thái Bình Dương có trụ sở tại Hawaii, mô tả “sự thất vọng” của cả hai bên trong các cuộc thảo luận gần đây nhất nhưng cho biết hai phái đoàn đã thấy có lý do để tiếp tục đàm phán. Ông nói thêm rằng nhiều cuộc thảo luận đã được lên kế hoạch sẽ diễn ra vào năm 2025.