Tiếng ì ầm của pháo tăng và súng cối bắn qua lại diễn ra từng đợt, làm kinh động những đám quạ. Trong nhiều tiếng đồng hồ có thể có sự im ắng ở trung tâm Donetsk này và sự tĩnh lặng sẽ lại bị phá tan trong khi các vụ đụng độ giữa các phần tử đòi ly khai được Nga hậu thuẫn và lực lượng chính phủ Ukraine tiếp tục chủ yếu quanh phi trường đã bị tan nát trong thành phố và ở ngôi làng Pesky bị tranh giành gay gắt.
Nhưng những tiếng ầm ì có thể phát ra từ gần như bất cứ nơi nào quanh Donetsk và tất cả đều chứng minh sự sụp đổ của thoả thuận ngưng bắn đã đạt được cách đây hai tháng giữa các bên lâm chiến đang giao tranh ở đông bộ Ukraine. Cuộc hưu chiến đạt được ở thủ đô Minsk của Belarus đã bị vi phạm gần 3.000 lần kể từ khi được ký vào ngày 5 tháng 9, theo Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu OSCE, phụ trách theo dõi việc tôn trọng thoả thuận.
Thoả thuận ngưng bắn gần như chết hẳn
Đại diện Ukraine ở OSCE, ông Ihor Prokopchuk, nói rằng cuộc ngưng bắn gần như chết hẳn. Những người khác lập luận rằng nó đã bắt đầu chết ngay từ lúc nó được ký. Kyiv đổ lỗi cho các phần tử đòi ly khai về những vụ vi phạm, nhấn mạnh rằng các binh sĩ của họ chỉ đáp lại những vụ tấn công do kẻ thù tiến hành. Bị OSCE tố cáo là đưa các đoàn công voa chở vũ khí nặng vào miền đông đang có tranh chấp, Moscow nói rằng Kyiv là bên vi phạm ngưng bắn.
Hội đồng Phòng vệ và An ninh Quốc gia Ukraine hôm thứ Tư báo cáo rằng các đoàn xe Nga tiếp tục vượt qua biên giới vào Ukraine. Và trong bản cập nhật việc điều quân, hội đồng nói: “Nga đã tái bố trí chiến đấu cơ thường đặt căn cứ ở Perm đến phi cảng ở Millerovo trong vùng Rostov.” Hội đồng cũng nói Nga đã chuyển các hệ thống radar gần biên giới với Ukraine có khả năng theo dõi không phận trên tỉnh Luhansk, một trong hai phân khu bị tranh chấp của vùng Donbas.
Nhiều cấp chỉ huy và chiến binh thuộc phe nổi loạn không che giấu sự khinh miệt cuộc ngưng bắn mà họ không hề đồng ý ngay từ đầu. Trong một cuộc phỏng vấn với nhật báo Novaya Gazeta của Nga, tư lệnh tiểu đoàn Prizrak (có nghĩa là Ma) bị khiếp sợ, Aleksey Mozgovoy, nói ông “không hề coi trọng thoả thuận Minsk.”
Alan, một chiến binh Ossetia, đã chiến đấu cạnh quân đội Nga trong cuộc chiến tranh năm 2008 với Gruzia, nói với đài VOA: “Chưa hề có một cuộc ngưng bắn.” Ông mỉm cười rồi nói tiếp: “Ukraine đã phá vỡ cuộc hưu chiến qua việc không nghiêm túc về những cuộc trao đổi tù nhân. Họ đã gửi trả về cho chúng tôi những tay lừa đảo và những kẻ say sưa chưa hề là những chiến sĩ ly khai.”
Ông nhấn mạnh rằng ông là một “tình nguyện viên” và không phải do điện Kremli gửi đến Ukraine. Nhưng ông khoe một vũ khí tự động chưa hề được sử dụng trong quân đội Ukraine – đa số vũ khí mà các chiến binh đòi ly khai sử dụng đều là cướp được ở các cửa hàng vũ khí Ukraine.
Tranh chấp kéo dài vì những vụ vị phạm thoả thuận Minsk
Các giới chức Sở An ninh Ukraine bác bỏ lời khẳng định rằng họ không tuân thủ điều khoản trao đổi tù nhân trong thỏa thuận. Ông Vasyl Vovk, một giới chức nói rằng các cuộc trao đổi tù nhân là có diễn ra, nhưng vẫn còn 333 binh sĩ chính phủ Ukraine, 41 thành viên của các tiểu đoàn tình nguyện, và hai nhà báo bị phe ly khai bắt giữ. Ông thừa nhận rằng đã có khoảng một ngàn binh sĩ Ukraine được phe nổi dậy trả tự do.
Các thành viên của tiểu đoàn Dobas tham gia vào lễ tuyên thệ gần Kyiv, 23/6/2014.
Các bản báo cáo về việc vi phạm thoả thuận Minsk tiếp tục hàng ngày ở khắp vùng Donbas. Toán kiểm tra của OSCE hôm thứ Tư báo cáo rằng trong vòng 24 giờ qua ở thị trấn Debaltseve, cách Donetsk khoảng 54 kilomet về hướng đông bắc, các sĩ quan Ukraine nói rằng các phần tử đòi ly khai đã vi phạm thoả thuận ngưng bắn 82 lần. Các sĩ quan quân đội Nga, một phần của cơ chế kiểm soát, phản bác rằng quân đội Ukraine đã vi phạm tới 74 lần trong cùng thời gian ở thị trấn.
Các lời tuyên bố bất nhất đó gây thích thú cho chiến binh Ossetia Alan. Ông nói vụ xung đột sẽ không kết thúc cho đến khi cả hai phân khu ở Donbas đều thuộc về cái mà ông gọi là “Nước Nga Mới” và gia nhập Liên bang Nga. Và ông nhận chủ quyền thêm nhiều phần đất của Ukraine hơn là chỉ vùng Donbas.
Lãnh thổ mở rộng
Việc nhận chủ quyền nhiều phần đất hơn được nhắc lại giữa các chiến binh đòi ly khai và những người lãnh đạo họ. Trong cuộc phỏng vấn với báo Novaya Gazeta, chỉ huy tiểu đoàn Ma Alexey Mozgovoy nói các phần tử ly khai sẽ không ngừng lại ở Donetsk và Luhansk, nhưng một khi họ đã chiếm được các thị trấn này, họ sẽ đẩy xa hơn và nắm tất cả tám tỉnh ở đông nam Ukraine, trong đó có Mariupol, Kharkiv, Dnipropetrovsk và Zaporizhia. Ông nói thành phố cảng Odessa phải là một phần của “Nước Nga Mới.”
Được báo là có rất ít bằng chứng cho thấy dân chúng ở Mariupol hay Odessa muốn rời khỏi Ukraine, chỉ huy Mozgovoy bác bỏ lời khẳng định, nói rằng dân chúng không nên sợ chiến tranh. Ông nói, “Tôi biết tình hình. Một số ngôi nhà sẽ bị phá huỷ, thế thì sao?”
Các giới chức Ukraine cho rằng không thể thương lượng được với quân nổi dậy và nói đây là một phần vì sao thủ tướng Ukraine Arseniy Yatsenyuk hôm thứ Tư bác bỏ một lời kêu gọi của Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đòi Kyiv trực tiếp thương nghị với các phần tử đòi ly khai.
Tại một cuộc họp của chính phủ ở Kyiv, ông Yatsenyuk nói các cuộc thương nghị trực tiếp sẽ hợp thức hoá các phần tử nổi dậy mà ông nhấn mạnh là tay sai của Moscow, theo hãng tin Reuters. Ông nói, “Nếu Nga muốn hoà bình, thì hãy tuân thủ thoả thuận Minsk.”
Ông Alan nói ông sẽ không bao giờ tuân thủ thoả thuận Minsk, và các chiến hữu của ông cũng vậy. “Đây là đất của Nga, quê cha đất tổ của Nga, và NATO và người Mỹ sẽ không đẩy chúng ta ra.”