Vào năm 1990, ông Karl Soderbergh vừa mới tốt nghiệp trường luật và đang làm việc cho một tổ chức chuyên về luật nhân quyền.
“Tôi được vinh dự giúp tổ chức chuyến đi đến Washington của ông. Vì tổ chức chuyến đi, tôi có mặt tại sân vận động Robert F. Kennedy tại Washington khi ông đến. Lẽ dĩ nhiên lúc đó tôi là một thanh niên trẻ tuổi, vừa mới tốt nghiệp trường luật. Và đây là kỷ niệm sẽ lưu lại suốt đời tôi,” ông nói.
Ông Soderbergh, hiện sống tại Stockholm, có mặt tại Pretoria để dự một hội nghị về luật pháp khi ông Mandela qua đời. Trên đường ra phi trường để trở về Thụy Điển vào ngày thứ Sáu, ông quyết định dừng chân tại Union Buildings ở Pretoria, trụ sở chính phủ Nam Phi để ký vào sổ tang.
Gặp được biểu tượng chống apartheid cách đây 24 năm là một mốc quan trọng trong cuộc đời. Ông Soderbergh nhớ lại:
“Tôi nghĩ điều làm tôi xúc động lúc đó và còn mãi đến bây giờ là ông rất ân cần khi gặp dân chúng. Chúng tôi chỉ là mấy người trong hàng dài nhữngngười chờ đợi. Ông ngừng lại và bỏ thì giờ đến cùng với mỗi người chúng tôi. Và đó là điều tôi trân trọng biết bao. Bởi vì rõ ràng là ông đã gặp hàng ngàn người trong cuộc đời…Tôi không thể nhớ được tôi đã nói gì, chỉ ấp úng nói vài lời hâm mộ và ông mỉm cười. Đó là một kỷ niệm vẫn còn đọng trong tôi, một kỷ niệm rất đặc biệt.”
Kể từ thứ Năm, đài phát thanh 702 tại Nam Phi nhận được hàng trăm cú điện thoại không chỉ của những người nổi tiếng biết ông Mandela, mà còn của những người dân Nam Phi bình thường. Đối với nhiều người, tiếp xúc với nhân vật lịch sử này là một trong những dấu son trong cuộc đời của họ.
Người ta biết ông Mandela hay bắt tay những người bảo vệ an ninh cho ông và đi về phía người dân để chào họ. Sinh trưởng ở vùng quê, lên thành phố Johannesburg lao động chân tay, trải qua nhiều năm trong tù và trở thành một chính trị gia nổi tiếng khắp thế giới—chính lai lịch này đã cho phép ông tiếp xúc với đủ hạng người.
Anh Desmond Jingisa, 34 tuổi cư ngụ tại thủ đô Pretoria, lớn lên trong một gia đình tôn kính ông Mandela. Cha anh là một giáo viên, một nhà hoạt động, và đã kể cho con về Tổng thống da đen đầu tiên của Nam Phi. Họ cảm thấy như có mối liên kết đặc biệt với ông Mandela vì cùng thuộc sắc tộc Xhosa.
Anh Jingisa được 10 tuổi khi ông Mandela được thả khỏi trại giam. Anh nhớ mình đã xem và nói chuyện với cha mẹ về việc này.
“Tôi được vinh hạnh gặp ông vào năm 1993 khi ông vẫn còn đang vận động cho Nghị hội Quốc gia châu Phi ANC. Ông nói với mọi người là họ cần có chứng minh nhân dân, cần đi bỏ phiếu, cần ghi danh đi bầu. Mọi người cần bỏ phiếu cho ANC. Lần đầu tiên ở Nam Phi. Mọi người đều phấn khởi, tôi là một trong những đứa trẻ đó.”
Dù ông không được nói chuyện với ông Mandela nhưng ngày đó vẫn gắn liền với cuộc đời của Jingisa.
“Lúc đó tôi 14 tuổi, chưa được đi bỏ phiếu. Điều duy nhất tôi nhớ là: chúng tôi là trẻ con và chúng tôi muốn chạm vào ông, nhưng tiếc là tôi không có được vinh hạnh này. Tuy tôi chưa bao giờ thực sự được giao tiếp với ông mặt đối mặt nhưng tôi đã gặp được ông. Ít nhất đó là một trong những kỷ niệm yêu dấu nhất mà tôi có.”
Một số hình ảnh lúc sinh thời của ông Nelson Mandela
Anh Simon Delmont, 23 tuổi, sinh viên luật năm thứ tư, gặp ông Mandela khi anh học tiểu học tại Johannesburg. Anh học cùng trường với cháu Tổng thống. Ông Mandela thăm trường khoảng 3 lần khi anh học tại đây, và ông Mandela đứng chụp hình với anh Delmont.
“Ông ôm tôi. Bức ảnh đó tôi còn nhỏ xíu. Tôi thực sự không nhớ gì nhiều. Tôi nhớ ông có mặt tại đó và tôi rất háo hức. Đó là khoảng thời gian thật đẹp,” anh Delmont nhớ lại.
Ông Mandela cũng tham dự những buổi họp của Hội Phụ huynh học sinh và giáo viên ở trường.
“Cha mẹ tôi đến dự buổi họp và thình lình ông bước vào và ông ngồi suốt buổi họp. Ông chia sẻ quan điểm của ông về việc trường học như thế nào và mọi việc nên được quản lý ra sao…,” anh Delmont nói.
Những cuộc nói chuyện của ông Mandela với học sinh là những bài học về cuộc sống. Anh Delmont kể lại:
“Những cuộc nói chuyện này làm tôi nhìn mọi người đều bình đẳng. Và tôi không phán xét người nào dựa trên học vấn, chủng tộc, giới tính, khuynh hướng tình dục…Ông giảng giải theo cách mà tất cả chúng tôi đều hiểu được. Ông nói chuyện với chúng tôi như nói với từng cá nhân và theo cách những người trẻ như chúng tôi có thể hiểu được.”
Người Nam Phi ở khắp mọi nơi đang dành ngày Chủ Nhật để cầu nguyện cho ông Mandela và an ủi gia đình ông. Một đám đông khổng lồ dự trù sẽ tham dự buổi lễ tưởng niệm đầu tiên vào ngày thứ Ba tại Sân vận động Đệ nhất Ngân hàng Quốc gia FNB ở Soweto.
