Hỏi đáp Y học: Viêm màng não

Chuyên gia phụ trách giải đáp thắc mắc y học kỳ này là Bác sĩ Hồ Văn Hiền, chuyên khoa nhi và y khoa tổng quát, có phòng mạch và đang làm việc cho các bệnh viện ở Bắc Virginia.

Thính giả Nguyễn Thị Nho Kỳ ở Việt Nam, có câu hỏi như sau:

"Bên Việt Nam em đi trị hết tất cả các bệnh viện rồi, bác sĩ nói em bị về thần kinh. Ở bệnh viện sau cùng thì bác sĩ nói em bị viêm màng não. Chụp MRI và tất cả các xét nghiệm cho thấy em không bị gì hết. Nhưng bác sĩ phải dùng từ viêm là vì trong người em không có virus, bác sĩ nói không biết bệnh gì hết. Bây giờ cho uống thuốc kháng viêm là 12 viên/ngày. Trong thời gian em uống kháng viêm thì mặt em bị to lên, tay chân phù to, cảm giác mặt thành hình vuông. Nhưng nếu em ngưng thuốc kháng viêm thì mắt em đỏ rực một bên con mắt trái. Vào tháng Tư năm rồi, tự dưng mắt em bị mù một bên mắt phải. Sau đó em đi chữa bác sĩ mắt thì sáng lên từ từ. Qua hai tháng sau thì lại mù thêm mắt trái. Em đi khám bệnh viện Chợ Rẫy thì mắt sáng lên từ từ nhưng chỉ được 40% thôi. Khoảng tháng 2/2012, tai trái em lại điếc. Khi em đi khám ở bệnh viện Tai Mũi Họng thì bệnh viện cũng không chữa được. Đến tháng Ba, em nhức đầu và bị méo mặt, nói chung là bị liệt dây thần kinh. Em muốn hỏi bs là bệnh của em như vậy thì chữa làm sao và bệnh của em có chữa được không?"

Chúng tôi đã chuyển thắc mắc cho bác sĩ Hồ văn Hiền, và sau đây là phần giải đáp của bác sĩ Hiền:

Lắng nghe giải đáp của bác sĩ

Sarcoidosis

Bà Nguyễn Thị Nho Kỳ, 48 tuổi, ở Sài Gòn, Việt Nam, hỏi về ‘viêm màng não, dẫn đến yếu mắt, tai điếc, mặt bị méo qua một bên.’

Tôi không thể định bệnh, nghĩa là nói vị thính giả ở đây bị bệnh gì, chỉ căn cứ trên vài triệu chứng và thuốc được bác sĩ dùng do bệnh nhân kể lại. Đây là một trường hợp khó và sau đây tôi sẽ cho một số tin tức về bệnh tên là sarcoidosis, là một bệnh có lúc có thể thể hiện bằng những triệu chứng do thính giả mô tả.

Sarcoidosis là một chứng bệnh sinh ra những u mô hạt nhỏ (granuloma) trong nhiều mô, nhiều bộ phận khác nhau của cơ thể; thường là ở phổi, gan, hạch lympho (lymphatic nodes), mắt, tuyến nước miếng (salivary glands), và hệ thần kinh; ở bệnh mãn tính, da và xương cũng có những granuloma này.[Sarcoidosis: sarco= thịt, flesh; sarcoid= giống như thịt, ở đây mô tả bệnh nhân có những cục u giống như bằng thịt, trong nhiều bộ phận khác nhau]

Bệnh này khá hiếm, ở Mỹ, người da đen bị nhiều nhất, chừng 10 lần hơn người da trắng (trong 100.000 người, có 8 người mắc bệnh này) ; người gốc châu Á bị nhiều hơn người da trắng, nhưng các nghiên cứu ở Hồng Kông cũng cho thấy bệnh hiếm, ít khi gặp.

Đàn bà bị bệnh nhiều hơn đàn ông; thường lứa tuổi 20-40 tuổi.

Bệnh sinh ra do cơ chế chưa được hiểu rõ; có lẽ do cơ chế tự miễn nhiễm (auto-immune mechanism); cơ thể người bệnh sinh ra những kháng thể chống lại một virus, một antigen (kháng sinh) nào đó, nhưng những kháng thể này trở ngược lại chống những bộ phận lành mạnh của cơ thể.

Triệu chứng:

1. Phổi và các hạch lympho là những nơi thường bị tấn công nhất.Triệu chứng đầu tiên thường gặp là bệnh nhân ho dai dẳng, mệt mỏi, khó thở, thở hụt hơi (shortness of breath) do viêm phổi (interstitial inflammatory lung disease).

2. Hạch lympho sưng, như ở nách, háng, hoặc tình cờ chụp hình phổi, thấy hạch trong phổi lớn lên ở vùng hai cuống phổi (hilar adenopathy; có thể làm bs nghi khả năng bị lao phổi, ung thư hạch lympho lồng ngực, nhưng không phải, không khẳng định được vì bs tìm không thấy vi trùng lao, soi cuống phổi (bronchoscopy) sinh thiết không thấy tế bào ung thư).

3. Triệu chứng có thể rất đa dạng vì các granuloma này có thể xuất hiện bất kỳ bộ phận nào trong một số ít trường hợp:

a. -làm gan lớn
b. -làm đau tim (suy tim, loạn nhịp tim), viêm màng bao tim (pericarditis)
c. -nổi cục trên da
d. -đau xương (bone pain), đau khớp xương
e. -viêm mắt (uveitis: viêm uvea, làm mắt đỏ, giảm thị lực, mắt mờ hoặc mù)
f. - sarcoidosis thần kinh (neurosarcoidosis)
(1) viêm màng não mãn tính (chronic inflammation of the meninges)
(2) viêm những dây thần kinh (neuritis), ví dụ:

o Làm liệt dây thần kinh sọ số 7, làm liệt một bên mặt (facial paralysis), làm cho mặt bị méo qua một bên (về phía bên còn bình thường);
o Optic neuritis: viêm dây thần kinh thị giác (thần kinh sọ số 2, optic nerve), mắt mờ hoặc mù;
o Viêm dây thần kinh sọ số 8 làm điếc tai.

Định bệnh chính xác căn cứ trên việc loại bỏ các bệnh khác cùng triệu chứng tương tự, và sinh thiết (thử thịt, biopsy) của các mô bệnh như hạch, phổi, da.

Trị liệu:

Môt số trường hợp nhẹ, không có triệu chứng (tìm ra do tình cờ, vd chụp hình phổi vì lý do khác, kiểm tra sức khoẻ), hoặc ít triệu chứng không cần chữa, bác sĩ chỉ theo dõi. Người bệnh nên sống vệ sinh, ăn uống quân bình đầy đủ, làm việc, ngủ, nghỉ ngơi đúng mức.

Bệnh có thể tự nó thuyên giảm hoặc hết bệnh trong vài năm mà không cần chữa.
Những bệnh nặng cần chữa, thường dùng corticoid (như prednisone). Loại thuốc này có nhiều biến chứng như: giảm sức đề kháng, sẵn có thể bùng phát nhiều lên, dễ nhiễm trùng, nhất là bệnh lao nếu có, giữ nước, lên cân, loãng xương, yếu xương. Cần đi khám bác sĩ theo dõi thường xuyên và điều chỉnh liều lượng thích hợp. Chừng 10-15% các trường hợp, bệnh thành kinh niên (mãn tính), có thể trở nặng, ít trường hợp tử vong vì bệnh phổi, tim, não bộ. BS có thể dùng hydroxychloroquine ((thường dùng trị bệnh sốt rét), thuốc áp chế hệ miễn nhiễm (immunosuppressant) như methotrexate nếu không thuyên giảm.

Xin nhắc lại, ở đây chỉ là một số thông tin về bệnh sarcoidosis, là một trong những bệnh bác sĩ cần nghĩ đến lúc bệnh nhân có những triệu chứng vừa kể. Đây không có mục đích gán cho vị thính giả một định bệnh nào cả, và thính giả cần theo dõi kỹ với bác sĩ của mình, và theo đúng hướng dẫn của bác sĩ.

Chúc bệnh nhân may mắn.
Bác sĩ Hồ văn Hiền
(Hien V. Ho, MD, FAAP)

----------------------------------------

Cảm ơn bác sĩ Hồ Văn Hiền. Chúng tôi cũng xin cảm ơn thính giả đã tham gia chương trình Hỏi Đáp Y Học này.

Quý vị có thể nghe lại các bài giải đáp trên mạng Internet ở địa chỉ voatiengviet.com, bấm vào mục Hỏi Đáp Y Học trong phần chuyên mục. Các bài giải đáp y học khác cũng được lưu trữ trong phần này.

Chúng tôi vẫn dành đường dây điện thoại miễn phí để tiếp nhận các thắc mắc khác của quý thính giả về sức khỏe và y học thường thức. Số điện thoại miễn phí dành cho mục Hỏi Đáp Y học là 202-205-7890, ngày giờ nhận câu hỏi là thứ ba và thứ năm mỗi tuần, từ 8 giờ 30 đến 9 giờ 30 tối, giờ Việt Nam. Quý vị cũng có thể gửi câu hỏi cho chúng tôi qua điện thư ở địa chỉ Vietnamese@voanews.com.