Một năm sau khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea của Ukraine, người dân ở đây đang thích nghi với quốc tịch mới, điều kiện chính trị mới và thực tế kinh tế mới.
Hải quân Nga và các lực lượng đặc biệt đã phong tỏa và đánh vào các cơ sở của Ukraine ở Crimea một năm trước, đưa ra cho binh sĩ ở bên trong một lựa chọn: hoặc tham gia cùng với chúng tôi, hoặc ra đi.
Với một chính quyền bất lực ở Kyiv, hầu hết những người phục vụ cho đồng bào của mình đã chọn quân đội Nga, cựu giới chức Ukraine Alexander, người không muốn sử dụng tên họ của mình vì tính nhạy cảm của sự đổi hướng, nhưng vẫn nói rằng không hối hận khi ông xem Nga là quê hương của mình. Alexander cho biết:
“Điều khó khăn nhất là cha tôi bị bỏ lại ở Ukraine. Tôi biết rằng tôi sẽ không được phép đến đó”. Thế nhưng cha ông vẫn có thể đến Crimea và khi là một sĩ quan quân đội Nga, Alexander hiện nay kiếm được nhiều tiền hơn khi ông mặc quân phục Ukraine.
Anh Andrei, 33 tuổi, đã từ chối từ bỏ quốc tịch Ukraine của mình.
Nhưng anh sống với em trai, một cựu sĩ quan quân đội Ukraine khác đã chọn theo Nga để nuôi hai đứa con của mình. Andrei cho biết:
“Nó ảnh hưởng quan hệ của chúng tôi. Có nhiều căng thẳng hơn. Có khi chúng tôi phải tạm gác lại câu chuyện, có khi chúng tôi phải im lặng. Và bản thân tôi thấy khó chịu với một số thứ, đặc biệt là khi nó mặc quân phục Nga”.
Bầu khí sợ hãi
Các thành viên của cộng đồng thiểu số Tatar ở Crimea là những người chống đối công khai nhiều nhất đối với động thái Nga sáp nhập bán đảo Hắc Hải của Ukraine, và bây giờ họ đang sợ hãi. Một năm sau, những người Tatar cho biết vẫn có một bầu khí sợ hãi vì các nhà hoạt động và thân nhân của họ đã bị đe dọa, bắt cóc và thậm chí bị giết chết.
Ông Rifat Ametov đã chôn cất anh trai Reshat trong cùng ngày mà Nga ký luật sáp nhập Crimea.
Reshat, một nhà phê bình Tatar về động thái của Nga đối với Crimea, đã bị bắt cóc, bị tra tấn và bị giết chết. Không ai chịu trách nhiệm và các giới chức, theo ông Ametov, đã dừng việc điều tra. Ông Ametov cho biết:
“Chúng tôi có các tài liệu video. Một số đầu mối về những người đó (những kẻ giết người) đến từ đâu. Tuy nhiên, họ nói rằng những người này không rõ ràng, rằng họ không thể tìm thấy những người đó. Làm thế nào mà bạn có thể tin tưởng nhà cầm quyền như vậy?”.
Ông Abdureshit Azhepparov cho biết con trai Islyam của ông là một sinh viên và vận động viên giỏi, không giống như ông, không hề hoạt động và không hứng thú gì với chính trị.
Chàng trai 19 tuổi đã bị bắt cóc vào tháng Chín. Cùng với nguời anh họ 23 tuổi, anh đã bị một người đàn ông trong đồng phục đen đẩy vào một chiếc xe, theo lời các nhân chứng. Kể từ đó, không ai trông thấy họ và cũng không ai bị bắt vì vụ bắt cóc họ.
Ông Dzhepparov cho rằng lực lượng an ninh Nga có dính líu vào. Theo ông, nguyên nhân là vì công việc của ông là cựu phó cơ quan Mejlis của người Tatar Crimea, một tổ chức đại diện giải quyết các mối quan tâm của cộng đồng.
Ông cho rằng vụ bắt cóc “đã được chuẩn bị từ lâu. Họ đã chuẩn bị kỹ càng. Đây không phải là công việc của hai hay ba người đàn ông”.
Kể từ khi Nga chiếm Crimea, các giới chức đã cấm đoán một số lãnh đạo Tatar và áp lực buộc cơ quan Mejlis phải đóng cửa văn phòng, khiến cho khó hoạt động. Nhà hoạt động Zair Smedlya cho biết:
“Trong năm qua, chúng tôi thấy nhiều vụ giết người, bắt cóc các nhà hoạt động, lùng sục các học viện và nhà thờ Hồi giáo, thậm chí nhà riêng của các nhà hoạt động, nhiều vụ bắt và giam giữ bất hợp pháp. Tất cả những điều này được làm đối với người Tatar Crimea, cũng như với toàn bộ cư dân, đã gây ra nỗi sợ hãi”.
Các giới chức Nga và Crimea bác bỏ bất kỳ vụ đàn áp chính thức nào và vẫn nói rằng cuộc sống dưới quyền của Nga là tốt hơn đối với người Tatar Crimea.
Làm kinh doanh
Thay đổi chủ quyền đã ảnh hưởng đến kinh tế, một phần bởi vì các lệnh trừng phạt quốc tế áp đặt lên Nga vì việc sáp nhập và vai trò của Nga trong xung đột ly khai ở miền đông Ukraine.
Các lệnh trừng phạt của phương Tây đã biến Crimea thành niền kinh tế chỉ sử dụng tiền mặt. Các máy rút tiền tự động không làm việc, thẻ tín dụng không được chấp nhận, hệ thống ngân hàng bị giới hạn. Có những hạn chế đối với các nhóm khách du lịch ngoại quốc và việc đầu tư.
Crimea từ lâu là một địa điểm nghỉ mát nổi tiếng đối với cả người Ukraine và người Nga. Nhưng kể từ năm ngoái, rất ít người Ukraine đến đây. Con số khách du lịch đã giảm xuống một nửa.
Chủ tour du lịch Alexander Yurchenko đã tăng mức giá lên để duy trì nguồn thu nhập, nhưng anh phàn nàn về những kiểm soát biên giới nghiêm ngặt và sự quan liêu. Anh Yurchenko nói:
“Giống như người Trung Quốc nói với kẻ thù của họ là “tôi ước anh sống trong thời đại của thay đổi”. Bất kỳ thay đổi này khi một người đã 45, 50 hay 60 tuổi và anh ta đã làm cùng một công việc trong 15 năm qua, khi anh ta đã sắp xếp mọi thứ trật tự, đặc biệt là về việc trả thuế và tất cả những vấn đề liên quan đến điều này, rồi mọi thứ thay đổi một lần nữa, điều đó mang đến rất nhiều những phản ứng tiêu cực”.
Mặt khác, nền kinh tế suy thoái của Nga làm cho ít người Nga có khả năng chi trả cho việc du lịch nước ngoài, nên lại có nhiều chuyến du lịch đến Crimea hơn.
Bà Anastasia Fedoseeva, giám đốc quản lý của khách sạn Yard cho biết tỷ lệ sử dụng phòng đã hồi phục trong năm nay. Bà nói:
“Vấn đề chính là tìm các đối tác và các liên lạc mới bởi vì những người điều hành tour (ở Ukraine) không thể làm việc với chúng tôi nữa. Cũng vậy, chúng tôi có nhũng vấn đề với hệ thống ngân hàng trong khi nó đang được điều chỉnh”.
Thế nhưng bà cho biết: “Tôi cho rằng trong mùa tới, chúng tôi sẽ không còn bất kỳ vấn đề nào như vậy nữa”.
Các công ty khác cũng đang thích nghi.
Ông Oleg Krinitsyn đang tìm kiếm các nhà cung cấp người Nga cho cửa hàng phô-mai của ông, vì các kiện hàng từ lục địa Ukraine bây giờ phải mất hàng tuần thay vì chỉ vài ngày. Ông Krinitsyn nói:
“Chúng tôi không định phát triển doanh nghiệp hơn nữa trong nay mai vì chúng tôi không biết mọi thứ sẽ thế nào hay những cơn gió chính trị sẽ thổi về hướng nào. Nhưng dù sao, mọi thứ cũng sẽ đi vào nề nếp một ngày nào đó. Và sau đó chúng tôi sẽ quyết định ở lại hay phát triển hơn nữa, hoặc đóng cửa doanh nghiệp và đi khỏi (Crimea)”.
Đang chờ xem
Nhiều người ở Crimea đang theo dõi xem điều gì sẽ xảy ra tiếp theo.
Anh Andrei, người đã giữ lại quốc tịch Ukraine của mình, cho biết gia đình anh và chủ của anh đã hối anh đổi sang hộ chiếu Nga để anh được hoàn toàn hợp pháp và được tiếp cận với các dịch vụ xã hội.
Mặc dù anh cho rằng Nga có phần chắc không từ bỏ bán đảo này trong nay mai, nhưng anh Andrei không dự định đổi hộ chiếu và anh không dự định rời khỏi Crimea bao lâu anh còn có được công việc. Anh nói:
“Tôi đang theo dõi tin tức và tôi có thể thấy những gì đang diễn ra ở Kyiv. Không có Crimea thì hiện nay họ cũng đã có đủ thứ để lo rồi. Dù thế nào đi nữa thì niềm hy vọng vẫn tồn tại và tôi những bạn bè mà tôi vẫn giữ liên lạc cũng có niềm hy vọng lớn là Crimea sẽ trở về với Ukraine”.