Tháng trước, ông Blunk và vị thẩm phán đồng sự You Bunleng đã bị các công tố viên và quan sát viên của tòa án quốc tế chỉ trích và cáo buộc rằng 2 thành viên trong đoàn bồi thẩm đã đóng một vụ án chống lại các sĩ quan quân đội sau một cuộc điều tra kéo dài 20 tháng mà không thẩm vấn các nghi can hoặc đến thăm các địa điểm được cho là đã xảy ra những hành vi tàn ác.
Ông Blunk nói với đài VOA rằng vụ này, được gọi là “Vụ số 3” chưa bị bãi.
Ông Blunk cho biết: “Các vị thẩm phán cùng tham gia cuộc điều tra cũng tập trung vào vấn đề liệu các nghi can có nằm trong số những người chịu trách nhiệm nhiều nhất về các tội ác của Khmer Đỏ hay không. Bởi vì tòa án chỉ có quyền tài phán đối voới những người chịu trách nhiệm nhiều nhất mà thôi.”
Ông Blunk thừa nhận rằng các thẩm phán điều tra đã tạm thời kết thúc cuộc điều tra Vụ số 3, nhưng nói rằng chưa đi đến quyết định chung cuộc về việc liệu có xúc tiến hay không. Trưởng ban công tố đã đệ trình kháng cáo yêu cầu điều tra thêm, kể cả việc thẩm vấn các nghi can, nhưng chưa công bố một phán quyết.
Ông Blunk nói: “Theo các quy định của tòa, có nhiều bước phải tiến hành trước khi các thẩm phán điều tra có thể đưa ra quyết định chung cuộc, gọi là lệnh kết thúc. Nay, trong vụ số 3 này, mới có một trong nhiều bước đó đã được xúc tiến.”
Ông Blunk phát biểu chỉ vài tuần lễ trước phiên tòa dự trù xử ông Khieu Samphan, 79 tuổi, quốc trưởng trên danh nghĩa của Campuchia trong thời gian Khmer Đỏ cầm quyền từ 1975 đến 1979; ông Nuon Chea, người được mô tả là lý thuyết gia trưởng của Khmer Đỏ; và cựu ngoại trưởng Ieng Sary cùng với vợ là Ieng Thirith. Lãnh tụ Khmer Đỏ là Pol Pot thì đã qua đời vào năm 1998.
Các sử gia nói rằng có tới 2 triệu người Campuchia đã chết vì bị hành quyết, bỏ đói và vì các hành vi ngược đãi khác dưới thời Khmer Đỏ.
Ông Blunk nói vụ xử Khieu Samphan và đồng bọn, được gọi là Vụ số 2, có thể phải mất 2 năm.
Ông Blunk nói: “Đây sẽ là một trong các phiên tòa lớn nhất và phức tạp nhất trong lịch sử công lý quốc tế, nếu không nói là lớn nhất và phức tạp nhất. Các thẩm phán điều tra đã đã nhận hơn 2.000 nhân chứng trong Vụ số 2. Phiên tòa tiền thẩm còn vừa nhận thêm 1.700 nhân chứng nữa. Vậy là có sự tham gia ở quy mô lớn của các nạn nhân.”
Thẩm phán Blunk cũng cho biết văn phòng của ông đang “điều tra ráo riết” Vụ số 4, tập trung vào 3 nghi can quan trọng khác. Ông nói tình trạng của vụ này cũng sẽ được quyết định phần lớn qua việc liệu các nghi can có được xét là nằm trong những người chịu trách nhiệm nhiều nhất về các tội ác của Khmer Đỏ hay không.
Những người chỉ trích nói rằng sứ mạng công lý của họ trở nên rắc rối hơn vì sự kiện là những nghi can trong các vụ số 3 và số 4 không được nhận diện, khiến các nguyên đơn dân sự không thể xin khai chứng trong vụ án.
Phiên tòa xử 5 bị can chính là diễn biến quan trọng đối với tòa án được Liên Hiệp Quốc hỗ trợ, tòa án đã được thiết lập để chứng tỏ công lý vô tư và khích lệ việc hàn gắn dân tộc tại quốc gia Đông Nam Á này.
Thẩm phán xử Khmer Đỏ bênh vực tòa án
Thẩm phán điều tra Siegfried Blunk (phải)
Một vị thẩm phán điều tra quốc tế phụ trách việc truy tố các nghi can tội ác chiến tranh ở Campuchia bênh vực phiên tòa trước sự chỉ trích của những ngưòi cho rằng tòa án đã thất bại khi theo đuổi một vụ có tính cách nhạy cảm về chính trị chống lại 2 cựu sĩ quan cấp cao của Khmer Đỏ. Thẩm phán Siegfried Blunk đã nói chuyện với ban Khmer của đài VOA trong một cuộc phỏng vấn đặc biệt hôm qua trước khi khai mạc một phiên tòa dự trù xử 4 người sống sót cao niên nhất của phong trào cộng sản cứng rắn hồi thập niên 1970. Thông tín viên VOA Lou Lorscheider ghi nhận chi tiết trong bài tường thuật sau đây.