Phiên tòa xử các cựu thủ lãnh Khmer Đỏ có lẽ sẽ được hoãn tới năm 2012

Các nguồn tin tòa án và các quan sát viên ở Campuchia cho biết phiên tòa xử 4 cựu thủ lãnh Khmer Đỏ có phần chắc sẽ không diễn ra trong năm nay. Nhận định này được đưa ra sau khi tòa án thừa nhận cần phải tiến hành các cuộc trắc nghiệm tâm lý một trong các bị cáo để xác định xem bà này có đủ năng lực để ra tòa hay không. Từ Phnom Penh, thông tín viên Robert Carmichael của đài chúng VOA gởi về bài tường thuật sau đây.

Tòa án xử Khmer Đỏ ở Campuchia vốn không xa lạ gì với những vụ trì hoãn, nhưng những sự kiện hồi gần đây cho thấy có lẽ lại có thêm một sự đình hoãn trong quá trình xét xử 4 cựu thủ lãnh Khmer Đỏ còn sống.

Cuối năm ngoái, các giới chức tòa án dự báo các phiên xử của Vụ Aùn Thứ Nhì sẽ bắt đầu từ giữa năm 2011. Nhưng việc xác nhận mới đây là cựu Bộ trưởng Xã hội Ieng Thirith cần được giám định tâm lý cho thấy phiên tòa có phần chắc sẽ diễn ra sau tháng giêng năm 2012.

Ông Lars Olsen, phát ngôn viên tòa án, cho biết rằng tuần tới tòa sẽ thảo luận về những báo cáo y khoa về năng lực thể chất của 3 bị cáo. Nhưng vị bác sĩ thực hiện các cuộc kiểm tra sức khỏe cũng đề nghị tiến hành một cuộc thẩm định tâm lý cho bà Ieng Thirith.

Ông Olsen cho biết: "Đây chính là điều mà Hội đồng Xét xử sẽ xúc tiến trong nay mai. Họ sẽ chỉ định các chuyên gia tâm lý quốc tế và quốc nội để thực hiện thêm một cuộc thẩm định để xem bà Ieng Thirith có đủ năng lực để ra tòa hay không."

Tất cả những việc đó đòi hỏi nhiều thời giờ. Có lẽ sẽ mất nhiều tháng để bản báo cáo tâm lý được đúc kết và thảo luận rồi trình lên để tòa án quyết định. Vì tòa án muốn xử chung các bị cáo nên phiên xử không thể bắt đầu cho tới khi nào bà Ieng Thirith được xác định là có hay không có đủ năng lực tâm thần để ra tòa.

Bà Anne Heindel là một nhà tư vấn pháp luật của DC-Cam, một tổ chức ở Phnom Penh chuyên nghiên cứu về tội diệt chủng. Bà giải thích như sau về nguyên tắc pháp lý của vấn đề không đủ năng lực ra tòa.

Bà Heindel nói: Đây không phải chỉ là một cuộc giám định y khoa mà còn là một sự đánh giá pháp lý đối với một cuộc giám định y khoa. Bạn có thể tham gia vào việc bào chữa cho mình hay không? Bạn có thể ra chỉ thị cho luật sư biện hộ của mình hay không? Bạn có hiểu ý nghĩa của lời khai có tội hay vô tội trước tòa hay không? Bạn có hiểu những gì diễn ra trong phiên tòa hay không?

Bà Heindel cho hay, trong trường hợp bà Ieng Thirith được tòa xét không đủ năng lực để ra tòa, thì tùy theo kết quả điều trị mà phiên xử bà có thể được tạm thời đình hoãn hay đình hoãn một cách vĩnh viễn.

Bà Heindel nói: "Lúc nào người ta cũng hy vọng là nhờ sự chữa trị mà một người nào đó có thể phục hồi năng lực để ra tòa và khi đó phiên xử có thể được xúc tiến. Với những chứng bệnh tâm thần, nếu bị cáo quả là có bệnh như vậy, thì kết quả chữa trị rõ ràng là không chắc chắn cho bằng một chứng bệnh thể chất và khó phán xét hơn."

Các cựu thủ lãnh khác bị truy tố chung với bà Ieng Thirit là ông Nuon Chea, cánh tay phải của cựu thủ lãnh Khmer Đỏ Pol Pot; ông Khieu Samphan, cựu Chủ tịch nước; và ông Ieng Sary, cựu Bộ trưởng Ngoại giao.

Tất cả 4 bị cáo này đều phủ nhận những cáo giác về tội diệt chủng, tội ác chiến tranh và tội ác chống nhân loại.

Phát ngôn viên tòa án Lars Olsen nói rằng vào thời điểm này khó mà biết được khi nào phiên xử mới bắt đầu.

Ông Olsen cho biết: "Hội đồng Xét xử đang cố gắng để bắt đầu phiên xử trong năm nay, nhưng không thể định ngày bắt đầu các phiên tòa xem xét chứng cứ cho tới khi nào giải quyết xong vấn đề có đủ năng lực ra tòa hay không. Ngoài ra còn phải giải quyết một số những sự phản đối tiền thẩm. Vì vậy chúng tôi không biết khi nào phiên xử mới bắt đầu."

Những vụ trì hoãn làm giảm bớt khả năng có được một phiên xử thành công vì tuổi tác của các bị cáo. Người trẻ nhất trong 4 bị cáo năm nay đã 79 tuổi và phiên xử họ kéo dài lâu chừng nào thì càng có nhiều khả năng là phiên xử sẽ bị gián đoạn vì vấn đề sức khỏe của họ.