Xa vời
Không còn “đến hẹn lại lên”, “tăng lương” vẫn là một phạm trù có thì tương lai xa vời ở Việt Nam. Triển vọng nặng tính siêu thực này càng trở nên buồn tủi khi vài ý kiến hiếm hoi tiết lộ câu chuyện “lương hưu không đủ tiền ăn sáng” trong bầu không khí rúm ró Biển Đông của khán phòng kỳ họp Quốc hội tháng 6/2015 - nơi có thông tin cho biết phải chi đến hơn 1 tỷ đồng/ngày cho giới nghị sĩ vẫn u ám quán tính gật hơn lắc.
Số người nằm trong cảnh lương hưu tiệm cận đáy “không đủ ăn sáng” lại không phải ít ỏi. Trong lúc đó, nhiều địa phương còn phải xin cứu đói cho giáo viên - tầng lớp triết học đào tạo nên thế hệ tiến bước dưới cờ đảng quang vinh.
Nhưng tinh thần quang vinh của một Quốc hội được cầm tay bởi nghị quyết đảng, một cơ quan dân cử vừa đồng thanh nhất trí rất cao về sự nghiệp chuyên chính không ngại khó vay mượn 15 tỷ USD vốn ODA để “xây dựng sân bay Long Thành”, cùng đắp độn một gánh nợ nặng trĩu lên đầu các đời con cháu…, cũng vừa phải đối mặt với một sự thật trần trụi: liệu Chính phủ có tiền để tăng lương cho công chức, viên chức từ 1/1/2016 - một nan đề của dư luận xã hội và báo giới vào thời gian sôi sục sinh tồn này?
Tuy thế và cứ như một sự trêu ngươi, cho tới nay vẫn chưa hiện ra bất kỳ thông tin nào hầu chứng tỏ về bất kỳ một cơ sở rõ rệt nào cho việc Chính phủ có đủ nguồn chi cho việc tăng lương này. Trong một chỉ đạo gần đây, cấp phó của ông Nguyễn Tấn Dũng là Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh chỉ dám dè dặt đề cập đến việc tăng lương "trên kết quả tạo nguồn thu của Bộ Tài chính trong năm 2015".
Song "kết quả tạo nguồn thu" lại là một ẩn số hết sức khó chịu, trong bối cảnh bội chi ngân sách vẫn tiếp tục phi mã cùng các khoản phải trả nợ nước ngoài luôn đè dập đôi vai gầy guộc của ít nhất nửa trăm triệu người dân đóng thuế.
Trần trụi
Dù bị giấu biệt trong nhiều năm qua, nhưng hiện tượng xã hội học và kèm chính trị học rất đáng lưu tâm là từ đầu năm 2014 đến nay, một số con số mà trước đó được bảo mật quyết liệt đã dần dần lộ hình. Thoạt đầu là việc lần đầu tiên “kiến trúc sư” Nguyễn Tấn Dũng phải ra trước Quốc hội xin nâng trần bội chi ngân sách từ 4,7% lên 5,3% tại kỳ họp đầu năm 2014 - một thái độ chấp nhận chẳng đặng đừng về trần bội chi VN vượt trên mức nguy hiểm 5% theo thông lệ quốc tế.
Tuy thế, trần bội chi lý thuyết trên vẫn chưa là gì khi gần đây lại xuất hiện con số bội chi ngân sách nhà nước chỉ riêng năm 2013 đã là 6,6%. Theo đó, hiện tượng đặc thù “định hướng xã hội chủ nghĩa” ở VN luôn là sự xa hoa tột đỉnh đối lập với giai tầng giá áo túi cơm: làm thế nào có thể lý giải được những chiến dịch chi đậm của ngân sách cho những con đường có giá thành đắt nhất hành tinh và hàng chục công trình trụ sở công quyền có giá đến hàng ngàn tỷ đồng hoặc hơn, với hình ảnh thịt chuột biến thành bữa ăn của trẻ em vùng xa cùng những người dân nghèo chết thảm khi đu dây qua suối dữ?
Sự trần trụi không thể che phủ là sau vô số chiến dịch được coi là chống tham nhũng của đảng và chính phủ, cho tới nay như lời phát biểu hết sức trần trụi của viên Tổng thanh tra chính phủ Huỳnh Phong Tranh thì “tham nhũng vẫn ổn định”.
Hiển nhiên, quốc hồn tham nhũng và tình thế thu không đủ chi đã làm dấy lên quốc túy thu phí bất kể và mặc tình dân sinh, cùng ý tưởng đang nhanh chóng hiện thực hóa về chuyện bán đường, cảng, sân bay và tất cả những gì có thể bán được để vừa trả nợ nước ngoài, vừa tiếp tục chi cho “đầu tư công” mà thực chất làm giàu hơn cho tầng lớp tham nhũng chính sách.
Chủ trương công quả đã biến thành lại quả ở mọi nơi, vào mọi thời khắc. Vực xoáy vơ vét giai đoạn cuối ngoác rộng để chực chờ lôi tuột nền kinh tế thoi thóp xuống cái đáy sâu hút của nó, ở nơi mà một cái chết đen tối là quá sáng lạn. Vào buổi hoàng hôn sa cơ ấy, quá dễ hiểu nhưng lại quá khó để chấp nhận những hứa hẹn tăng lương cho công chức, viên chức đã được Chính phủ “chia sẻ” từ vài năm trước, nhưng cho đến nay vẫn chưa thấy tăm hơi nào.
Dù trước và trong kỳ họp Quốc hội lần này, “nguồn thu vẫn ổn định" là một hình dung từ được Bộ Tài chính vẽ nặn, song nếu quả thực đúng như vậy, phản biện đơn giản nhất là tại sao lại không thực hiện chế độ tăng lương từ những năm trước?
Đã đành 2,7 triệu công chức viên chức cùng ít nhất 30% trong số đó “sáng tối cắp ô” thật khó có hy vọng được tăng lương trước sóng trượt giá tuôn trào và cơn bão giá đang lừng lững ập đến, nhưng còn số phận của hàng chục triệu cán bộ công chức về hưu với một phần ba “không đủ tiền ăn sáng” thì sao?
Ngân sách Việt Nam đang lao vào ráng chiều tím tái bi đát - triển vọng có thể gợi nhớ hình ảnh ngân khố Ukraine đầu năm 2014 chỉ còn vẻn vẹn 500 ngàn USD khi cách mạng nổ ra, song nhà viên bộ trưởng năng lượng bị khám xét đã phát giác đến 42 kg vàng ròng cùng hàng triệu đô la tiền mặt.
Không thể tả khác hơn, lợi ích của những người đang cúc cung tận tụy với chế độ “còn đảng còn mình” đang và sẽ bị đe dọa nghiêm trọng ở VN. Nếu không kịp được cải thiện, mà khả năng cải thiện là quá khó, chẳng bao lâu nữa mối đe dọa ấy sẽ biến thành chứng quả thật sự về chuyện tiền lương đương chức khó mà đủ ăn sáng, còn lương hưu thì không đủ uống cà phê.
Các bài viết được đăng tải với sự đồng ý của Ðài VOA nhưng không phản ánh quan điểm hay lập trường của Chính phủ Hoa Kỳ.