Vụ nhà báo Nguyễn Việt Chiến bị kết án 2 năm tù vì những bài tường thuật phanh phui một trong những vụ tham nhũng khủng khiếp tại Việt Nam vẫn tiếp tục được dư luận thế giới chú ý.
Hôm thứ Năm, Hội Ân Xá Quốc Tế phổ biến một bản thông cáo báo chí, yêu cầu chính phủ Việt Nam trả tự do tức thời và vô điều kiện cho nhà báo này, người mà Hội Ân Xá Quốc Tế coi như một tù nhân vì lương tri.
Bản thông cáo báo chí cho hay trong một phiên xử bất công kéo dài hai ngày 14 tháng 10 và 15 tháng 10, ông Nguyễn Việt Chiến đã bị buộc tội 'lạm dụng quyền tự do dân chủ', gây phương hại tới quyền lợi đất nước, các đoàn thể và nhân dân, đề ra trong điều khoản 258 của bộ luật hình, vì những bài tường thuật của ông có tính cách điều tra từ năm 2005 liên quan tới một vụ tai tiếng tham nhũng dính dáng tới Bộ Giao Thông Vận Tải.
Theo Hội Ân Xá Quốc Tế, giới nhà báo trong và ngoài nước cùng đại diện của vài phái bộ ngoại giao nước ngoài đã ngồi trong một căn phòng sát cạnh phòng xử để theo dõi phiên xử trên màn ảnh truyền hình riêng của tòa, và theo những người có mặt, phiên xử đã không hội đủ các tiêu chuẩn của quốc tế.
Hội Ân Xá Quốc Tế cho rằng nhà báo Nguyễn Việt Chiến vẫn bị kết án dù công tố viên không chưng ra đủ bằng chứng để buộc tội, kể cả việc chứng minh cho thấy những bài báo của ông đã gây phương hại tới nhà nước và đảng Cộng Sản Việt Nam như thế nào.
Trong phiên tòa, nhà báo Nguyễn Việt Chiến và các luật sư biện hộ đã đặt vấn đề về chuyện tại sao những tài liệu ghi nhận sự liên lạc giữa ông Chiến với các viên chức trong ngành công an đảm trách điều tra vụ tham nhũng lại không được tòa nhìn nhận, trong khi ông Chiến cho rằng những tài liệu này chứng tỏ những bài viết của ông hoàn toàn được dựa trên những thông tin do các viên chức này cung cấp. Theo Hội Ân Xá Quốc Tế, ông Chiến có thể xin kháng án.
Bản thông cáo báo chí của Hội Ân Xá Quốc Tế cho rằng vụ xử ông Nguyễn Việt Chiến và 3 bị can khác là một phần trong một kế hoạch rộng lớn của chính phủ nhằm dùng luật hình để bịt miệng quyền tự do bày tỏ tư tưởng đối với những vấn đề mà nhá chức trách cho là nhạy cảm về mặt chính trị.
Vụ xử này cho thấy rõ ràng là nhà cầm quyền đã dùng bộ luật hình với những ngôn từ rất mơ hồ để bóp nghẹt quyền tự do phát biểu ý kiến, đồng thời cho thấy chính phủ có nhu cầu tu chỉnh lại mọi điều khoản trong bộ luật hình, nhất là trong chương nói về an ninh quốc gia.
Hội Ân Xá Quốc Tế cho biết ông Nguyễn Văn Hải, một nhà báo khác cũng tường thuật vụ tham nhũng, đã nhận tội trong phiên xử hai ngày tại Tòa Án Nhân Dân Thành Phố Hà Nội và nhận án tù cải tạo 2 năm không bị giam giữ. Ông Hải được thả ra khỏi nhà tù, nơi ông bị giam cùng với ông Chiến từ tháng 5 năm 2008.
Hai viên chức điều tra của ngành công an cũng bị mang ra buộc tội. Hai ông Phạm Xuân Quắc và Ðinh Văn Huynh bị buộc tội cố ý tiết lộ bí mật nhà nước, dựa theo điều 286 của bộ luật hình sự.
Theo nhật báo Thanh Niên, bản án tố cáo hai ông cung cấp cho giới truyền thông những tin tức không chính xác và chưa được xác nhận, liên quan tới vụ tham nhũng. Ông Đinh Văn Huynh bị kết án một năm tù, còn ông Phạm Xuân Quắc bị cảnh cáo.
Theo Hội Ân Xá Quốc Tế, ông Nguyễn Việt Chiến làm cho báo Thanh Niên, còn ông Nguyễn Văn Hải làm cho tờ Tuổi Trẻ. Cả hai nhật báo này cùng có những bài tường thuật về vụ tai tiếng PMU18, tên một đơn vị trực thuôc Bộ Giao Thông Vận Tải, trong đó các viên chức cấp cao của đơn vị bị tố cáo tham nhũng và bắt giữ.
Thứ Trưởng Bộ này cũng bị bắt giam, nhưng được tha bổng hồi đầu năm nay. Theo Hội Ân Xá Quốc Tế, quyền tự do báo chí tại Việt Nam bị hạn chế khắt khe, nhưng vụ tai tiếng tham nhũng của Bộ Giao Thông Vận Tải lúc đầu đã được mang ra giải quyết bằng những đường lối cởi mở khác thường.
Vụ tham nhũng đưa tới chỗ lần đầu tiên quốc hội mang nhiều bộ trưởng ra chất vấn, và chính quốc hội cũng điều tra vụ này. Báo chí tường thuật nhiều về vụ tai tiếng tham nhũng, và vụ này đã là đề tài của nhiều cuộc tranh luận công khai trong một thời gian.
Hội Ân Xá Quốc Tế cho hay bản án có tội dành cho hai nhà báo Nguyễn Việt Chiến và Nguyễn Văn Hải cho thấy nhà cầm quyền Việt Nam muốn rút ra khỏi đường lối cởi mở để quay trở lại với mưu toan biến giới truyền thông thành công cụ của nhà nước.
Trong vài tháng qua, kể từ khi hai ông Nguyễn Việt Chiến và Nguyễn Văn Hải bị bắt giữ, phó tổng biên tập của hai nhật báo này cũng bị thay thế và nhà cầm quyền đã tịch thu thẻ hành nghề của ít nhất 7 nhà báo khác. Hội Ân Xá Quốc Tế kêu gọi chính phủ Việt Nam hủy bỏ những hạn chế trái phép đối với quyền tự do phát biểu tư tưởng và cấp thời tu chỉnh những điều khoản trong bộ luật hình năm 1999 liên quan tới vấn đề an ninh quốc gia để bảo đảm là sẽ hủy bỏ những điều khoản viết bằng những ngôn ngữ mơ hồ, hoặc đưa những điều khoản này tới chỗ phù hợp với công pháp và tiêu chuẩn quốc tế.
Trong khi đó, Liên Hiệp Âu Châu cũng lên án vụ giam giữ nhà báo Nguyễn Việt Chiến, gọi vụ án này là 'một hành động tấn công vào quyền tự do phát biểu tư tưởng'.
Theo tin AFP, văn phòng Chủ Tịch Hội Đồng Liên Hiệp Âu Châu cho rằng vụ kết án nhà báo Nguyễn Việt Chiến 2 năm tù và nhà báo Nguyễn Văn Hải học tập cải tạo là một chuyện đáng tiếc, và rằng các bản án này là một hành động tấn công vào quyền tự do phát biểu tư tưởng được thừa nhận trong Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị.
Văn Phòng Chủ Tịch Hội Đồng Liên Hiệp Âu Châu nhắc lại là chính Việt Nam cũng đã phê chuẩn bản công ước này, và văn phòng muốn Việt Nam phải giữ cam kết tôn trọng những điều khoản trong bản công ước.