Hôm qua, Trưởng ban công tố của Tòa án Hình sự Quốc tế La Haye đã cáo
buộc tổng thống Omar al-Bashir của Sudan về tội chủ mưu và thực hiện
cuộc diệt chủng trong 5 năm vừa qua nhắm vào nhân dân ở vùng Darfur.
Các tổ chức nhân quyền đã mau chóng hoan nghênh và nhiều người cũng mau
chóng lên án chính phủ Sudan. Từ trụ sở Liên hiệp quốc ở New York, phái
viên Margaret Besheer của đài VOA gửi về bài tường thuật sau đây.
Trưởng
ban công tố tòa án Hình sự Quốc tế, còn gọi tắt là ICC, đã trình bày
với hội đồng gồm 3 thẩm phán các bằng chứng cáo buộc Tổng thống Bashir
về trách nhiệm có liên quan đến 10 cáo trạng về diệt chủng, các tội ác
đối với nhân loại và các tội ác chiến tranh, đồng thời yêu cầu tòa công
bố trát bắt ông Bashir.
Có thể phải mất nhiều tháng các vị thẩm
phán mới đưa ra phán quyết. Nhưng trong khi chờ đợi, những người thuộc
cộng đồng tranh đấu cho nhân quyền nói rằng các cáo trạng này là một
bước lớn tiến tới việc gán trách nhiệm về những tội ác đã đưa đến cái
chết của khoảng 300,000 người và khiến hơn 2 triệu người khác phải thất
tán.
Ông Richard Dicker là giám đốc Chương trình Công lý Quốc tế của tổ chức Human Rights Watch ở New York.
Ông
Dicker nói: “Theo tôi, đó là một bước rất lớn, một bước rất quan trọng
trong việc chấm dứt tình trạng được miễn trừ không bị trừng phạt về
những tội ác kinh tởm đã xảy ra tại Darfur từ năm 2003. Tôi nghĩ rằng
việc yêu cầu ra trát bắt giữ một nguyên thủ quốc gia – Tổng thống Sudan
– gửi đi một tín hiệu là không có ai đứng trên hay vượt ra khỏi được
luật pháp về những tội ác đã xảy ra ở đó.”
Bà Niemat Ahmadi là
một người hoạt động cho Liên minh Cứu vớt Darfur tại Hoa Kỳ. Bà đã chạy
trốn khỏi Darfur năm 2005 sau hai vụ mưu sát. Bà Ahmadi hoan nghênh
thông báo của ICC và nói rằng thông báo đó chuyển đi một tín hiệu hy
vọng cho dân chúng ở Darfur.
Bà Ahmadi nói: “Tôi cho rằng đó là
một bước rất quan trọng cho người dân ở Darfur, rằng họ cảm thấy lần
đầu tiên là có niềm hy vọng; có một bước tiến nghiêm túc hướng đến việc
chấm dứt những đau khổ của họ.”
Năm 2005, Hội đồng Bảo an Liên
hiệp quốc đã chấp thuận nghị quyết số 1593 đề nghị đưa tình hình ở
Darfur ra trước Tòa án Tội phạm Quốc tế La Haye và ra lệnh cho chính
phủ Sudan phải hợp tác với tòa án này. Chính phủ Sudan đã từ chối không
tuân thủ yêu cầu trước đây của công tố viên đòi giao nộp 2 nghi can
khác, và đặc sứ Sudan tại Liên hiệp quốc, ông Abdalamahmoud Mohamad hôm
qua nói rằng lập trường đó vẫn không thay đổi, đồng thời gọi các cáo
trạng là ‘có động cơ chính trị.’
Ông Mohamad nói: “Chúng tôi
không thừa nhận thẩm quyền của ICC. Chúng tôi sẽ không bao giờ hợp tác
với ICC. Chúng tôi sẽ không bao giờ giao nộp cho ICC các nghi can, chứ
đừng nói tới tổng thống, biểu tượng của chức vụ và quyền hành của chúng
tôi. Đó là lý do vì sao chúng tôi coi quyết định này là một sự thách
thức và xúc phạm đến phẩm giá của toàn bộ quốc gia Sudan.”
Đại
sứ Mohamad cho biết chính phủ nước ông đã bắt đầu tham khảo ý kiến với
các thành viên của Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc về việc đình hoãn các
cáo trạng trong 1 năm – một quyền của hội đồng được ghi trong hiệp ước
thành lập ICC.
Tổng thư ký Liên hiệp quốc, ông Ban Ki-moon, hiện
đang ở Paris, đã công bố một thông cáo nói rằng Liên hiệp quốc sẽ tiếp
tục các hoạt động gìn giữ hòa bình ở Sudan, nơi tổ chức này có hơn
40,000 binh sĩ gìn giữ hòa bình, và các nhân viên phụ trách công tác
nhân đạo.
Một số quan sát viên đã nêu thắc mắc về những cáo
trạng có thể đưa đến các hành động trả đũa nhắm vào nhân viên của Liên
hiệp quốc, nhất là sau khi xảy ra vụ tấn công hồi tuần trước nhắm vào
các binh sĩ gìn giữ hòa bình ở Darfur khiến 7 người thiệt mạng. Ông Ban
nói ông trông đợi chính phủ ở Khartoum sẽ hoàn thành nghĩa vụ bảo đảm
an toàn và an ninh cho tất cả nhân viên và tài sản của Liên hiệp quốc.
Hôm
qua, phát ngôn viên của Phái bộ Liên hiệp quốc ở Sudan, ông Khaled
Mansour, nói với đài VOA rằng một số biện pháp đề phòng đã được thực
hiện tại Darfur và khắp phần còn lại của Sudan có thể khiến phải di dời
một số nhân viên không cấp thiết, nhưng chưa có nhân viên nào được
chuyển đi nơi khác. Phát ngôn viên này nói rằng Liên hiệp quốc sẽ tiếp
tục giao dịch với tổng thống Bashir như thường.
Ông Mansour nói:
“Chúng tôi sẽ giao dịch, như chúng tôi vẫn giao dịch với các giới chức
chính phủ, chừng nào việc đó còn cấp thiết cho các chức năng và chương
trình của chúng tôi ở nước đó. Hãy minh định rõ một điều. Việc chúng ta
phải làm ở đây là thi hành một cuộc truy tố và tất cả mọi người đều vô
tội cho đến khi được chứng minh là phạm tội.”
Ông Richard Dicker
thuộc tổ chức Human Rights Watch nói rằng Sudan có nghĩa vụ phải tạo
điều kiện thuận lợi cho công tác gìn giữ hòa bình và chuyển giao vật
phẩm cứu trợ, và không nên để những cáo trạng đưa ra hồi hôm qua ảnh
hưởng đến nghĩa vụ đó. Ông nói thêm rằng bất cứ hành vi bạo lực nào có
tính cách trả đũa sẽ đưa đến các cáo trạng mới về tội ác.