Trung Quốc hôm thứ Tư (6/11) nói, khi ông Donald Trump tiến đến chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống, rằng Trung Quốc sẽ hợp tác với Hoa Kỳ trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau, nhưng các nhà chiến lược cho biết Bắc Kinh đang chuẩn bị cho sự cạnh tranh gay gắt giữa hai siêu cường về các vấn đề thương mại, công nghệ và an ninh.
“Chính sách của chúng tôi đối với Hoa Kỳ là nhất quán”, người phát ngôn Bộ ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh phát biểu tại một cuộc họp báo thường kỳ ở Bắc Kinh, khi được hỏi về việc ông Trump trở lại Phòng Bầu dục sẽ ảnh hưởng như thế nào đến quan hệ Mỹ-Trung.
“Chúng tôi sẽ tiếp tục xem xét và xử lý quan hệ Trung-Mỹ theo các nguyên tắc tôn trọng lẫn nhau, chung sống hòa bình và hợp tác cùng có lợi”, bà Mao nói thêm.
Tuy nhiên, các nhà chiến lược Trung Quốc cho biết họ dự kiến sẽ có nhiều lời lẽ gay gắt hơn và khả năng áp thuế quan nặng nề từ ông Trump, mặc dù một số người cho rằng chính sách đối ngoại cô lập của ông có thể tạo ra khoảng trống để Bắc Kinh mở rộng ảnh hưởng toàn cầu của mình.
“Bắc Kinh dự đoán một cuộc đua sít sao trong cuộc bầu cử Hoa Kỳ. Mặc dù chiến thắng của ông Trump không phải là kết quả mà Trung Quốc mong muốn và gây ra lo ngại, nhưng điều đó không hoàn toàn bất ngờ”, Tong Zhao, thành viên cấp cao tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế, nói.
“Giới lãnh đạo Trung Quốc có thể sẽ cố gắng duy trì vẻ ngoài là mối quan hệ cá nhân thân thiện với ông Trump, đồng thời tăng cường nỗ lực thể hiện sức mạnh và quyền lực của Trung Quốc”.
Da Wei, giám đốc Trung tâm An ninh và Chiến lược Quốc tế tại Đại học Thanh Hoa ở Bắc Kinh, nói chiến thắng của ông Trump “có thể đặt ra thách thức tương đối lớn đối với quan hệ Trung-Mỹ” dựa trên các đề xuất chính sách chiến dịch và hành động của ông trong nhiệm kỳ trước.
“Do tính khó lường cao của ông Trump, tôi nghĩ Trung Quốc khó có thể nói rằng có một kế hoạch hoàn chỉnh để thực hiện ‘x’ khi ông Trump lên nắm quyền. Điều đó cũng phụ thuộc vào các chính sách mà chính quyền Trump thực hiện.”
MỐI ĐE DỌA THUẾ QUAN TỪ ÔNG TRUMP
Ông Trump đã đề xuất áp thuế đối với hàng nhập khẩu của Trung Quốc vượt quá 60% và chấm dứt quy chế tối huệ quốc đối với Trung Quốc, và các nhà phân tích nói viễn cảnh về một cuộc chiến tranh thương mại đã làm rung chuyển giới lãnh đạo Trung Quốc.
Trung Quốc bán hàng hóa trị giá hơn 400 tỷ đô la hàng năm vào Hoa Kỳ và hàng trăm tỷ đô la nữa cho các thành phần sản phẩm mà người Mỹ mua từ nơi khác.
“Bắc Kinh đặc biệt cảnh giác với khả năng tái diễn cuộc chiến thương mại dưới thời Trump, đặc biệt là khi Trung Quốc hiện đang phải đối mặt với những thách thức kinh tế nội bộ đáng kể”, chuyên gia Zhao nói.
“Trung Quốc cũng kỳ vọng ông Trump sẽ đẩy nhanh việc tách rời công nghệ và chuỗi cung ứng, một động thái có thể đe dọa tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc và gián tiếp tác động đến sự ổn định xã hội và chính trị của nước này”.
Để đáp lại, Trung Quốc có thể sẽ tăng cường thúc đẩy tự cung tự cấp về công nghệ và kinh tế, đồng thời cảm thấy áp lực hơn trong việc củng cố quan hệ kinh tế với các quốc gia như Nga, ông nói thêm.
“Trong tương lai, Bắc Kinh có thể sẽ lập một danh sách các thỏa thuận rõ ràng và sự đánh đổi lợi ích mà họ có thể đưa ra với Washington, với hy vọng rằng họ có thể tập trung vào các mối quan tâm kinh tế rất cần thiết trong nước trong khi sự chú ý của ông Trump đang hướng đến nơi khác”, Brian Wong, phó giáo sư tại Đại học Hong Kong, người nghiên cứu về chiến lược lớn, cho biết.
KHOẢNG TRỐNG QUYỀN LỰC TOÀN CẦU
Trung Quốc có thể sẽ củng cố mối quan hệ với các nước nam bán cầu, châu Âu và Đông Bắc Á trong trường hợp ông Trump giành chiến thắng, xét đến “chính sách đối ngoại mang tính giao dịch, cô lập, chống toàn cầu hóa và chống đa phương” của ông, ông Wong cho biết.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã đạt được sự hòa giải hiếm hoi vào tháng trước, trong khi Bắc Kinh đã thận trọng tiếp cận chính quyền mới của Nhật Bản vào mùa thu năm nay sau nhiều năm quan hệ căng thẳng.
“Trung Quốc kỳ vọng chính quyền Trump thứ hai sẽ tiếp tục tách khỏi các thỏa thuận và cam kết quốc tế, tạo cơ hội cho Trung Quốc mở rộng ảnh hưởng của mình trong các khoảng trống quyền lực mới nổi”, chuyên gia Zhao nói thêm.
Ông Trump đã làm Đài Loan mất bình tĩnh khi nói rằng họ phải trả tiền cho Washington để được bảo vệ và rằng họ đã chiếm mất hoạt động kinh doanh bán dẫn của Hoa Kỳ.
“Chính quyền Biden đã áp dụng các chiến thuật gây sức ép cao đối với Trung Quốc về Đài Loan, với việc quân đội Hoa Kỳ đồn trú tại Đài Loan và thậm chí cung cấp vũ khí cho Đài Loan... trong một sự thay đổi lớn so với chính sách Đài Loan của chính quyền Trump trước đây”, Shen Dingli, một học giả về quan hệ quốc tế tại Thượng Hải cho biết. Tháng trước, Washington đã chấp thuận bán vũ khí trị giá 2 tỷ đô la cho Đài Loan.
“Không có khả năng ông Trump sẽ dành cho Đài Loan sự hỗ trợ tương tự trong tương lai”, chuyên gia này nói thêm.