Thủ tướng Haiti Ariel Henry sáng sớm ngày 12/3 tuyên bố rằng ông sẽ từ chức sau khi một hội đồng tổng thống chuyển tiếp được thành lập, cúi đầu trước áp lực quốc tế nhằm cứu đất nước đang bị các băng đảng bạo lực tràn ngập mà một số chuyên gia cho rằng đã gây ra một cuộc nội chiến quy mô thấp.
Ông Henry đưa ra thông báo vài giờ sau khi các quan chức bao gồm các nhà lãnh đạo Caribe và Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken gặp nhau ở Jamaica để khẩn trương thảo luận về giải pháp ngăn chặn cuộc khủng hoảng đang gia tăng ở Haiti và đồng ý đề xuất chung thành lập một hội đồng chuyển tiếp.
“Chính phủ mà tôi đang điều hành không thể tiếp tục thờ ơ trước tình huống này. Không có sự hy sinh nào là quá lớn đối với đất nước chúng ta,” ông Henry nói trong một tuyên bố qua video. “Chính phủ mà tôi đang điều hành sẽ tự giải tán ngay sau khi hội đồng được thành lập”.
Ông Henry đã không thể vào Haiti được vì các sân bay quốc tế chính của nước này đã đóng cửa vì bạo lực. Ông đã đến Puerto Rico một tuần trước, sau khi bị cấm hạ cánh ở Cộng hòa Dominica, nơi các quan chức nói rằng ông thiếu kế hoạch bay cần thiết. Các quan chức Dominica cũng đóng cửa không phận đối với các chuyến bay đến và đi từ Haiti.
Hiện chưa rõ ai sẽ là người được chọn để dẫn dắt Haiti thoát khỏi cuộc khủng hoảng trong đó các băng nhóm được trang bị nhiều vũ trang đã đốt phá các đồn cảnh sát, tấn công sân bay chính và đột kích vào hai nhà tù lớn nhất đất nước. Các cuộc đột kích đã dẫn đến việc thả hơn 4.000 tù nhân.
Hàng chục người đã thiệt mạng và hơn 15.000 người mất nhà cửa sau khi chạy trốn khỏi các khu dân cư bị các băng nhóm đột kích. Thực phẩm và nước uống đang cạn kiệt khi các gian hàng và cửa hàng bán đồ cho người dân Haiti nghèo khổ đang cạn kiệt hàng hóa. Cảng chính ở Port-au-Prince vẫn đóng cửa, khiến hàng chục container chở hàng hóa quan trọng bị mắc kẹt.
Cuộc họp khẩn cấp ở Jamaica được tổ chức bởi Caricom, một khối thương mại khu vực mà trong nhiều tháng đã thúc ép thành lập một chính phủ chuyển tiếp ở Haiti trong khi các cuộc biểu tình bạo lực ở nước này đòi ông Henry phải từ chức.
Tổng thống Guyana, ông Irfaan Ali, nói rằng hội đồng chuyển tiếp sẽ có bảy thành viên có quyền bỏ phiếu và hai thành viên không có quyền bỏ phiếu.
Những người có quyền bỏ phiếu bao gồm đảng Pitit Desalin, do cựu thượng nghị sĩ và ứng cử viên tổng thống Moise Jean-Charles điều hành, người hiện là đồng minh của ông Guy Philippe, một cựu lãnh đạo phe nổi dậy đã lãnh đạo cuộc đảo chính thành công năm 2004 và vừa được thả khỏi một nhà tù ở Hoa Kỳ sau khi thú nhận tội rửa tiền. Cùng tham gia bỏ phiếu là đảng EDE của cựu thủ tướng Charles Joseph; đảng Fanmi Lavalas; liên minh ngày 21/12 do ông Henry lãnh đạo; nhóm Hiệp định Montana; và các thành viên của khu vực tư nhân.
Trước khi chia sẻ thông tin chi tiết về hội đồng chuyển tiếp được đề xuất, ông Ali nói: “Tôi muốn tạm ngừng và cảm ơn Thủ tướng Henry vì sự phục vụ của ông ấy đối với Haiti”, trong khi các nhà lãnh đạo Caribe và những người khác vỗ tay.
Ông Henry đã phục vụ một nhiệm kỳ thủ tướng dài nhất kể từ khi hiến pháp năm 1987 của Haiti được thông qua, một kỳ tích đáng ngạc nhiên đối với một quốc gia có nền chính trị bất ổn với sự luân chuyển thủ tướng liên tục. Ông tuyên thệ nhậm chức thủ tướng gần hai tuần sau vụ ám sát Tổng thống Jovenel Moise ngày 7/7/2021.
Những người chỉ trích ông Henry lưu ý rằng ông chưa bao giờ được người dân bầu chọn, chứ chưa nói đến Nghị viện, vì nó vẫn không tồn tại sau khi nhiệm kỳ của các thượng nghị sĩ cuối cùng còn lại hết hạn vào tháng 1/2023, khiến Haiti không còn một quan chức dân cử nào.
Các băng đảng hùng mạnh đã tấn công các mục tiêu quan trọng của chính phủ trên khắp thủ đô Port-au-Prince của Haiti kể từ ngày 29/2. Khi các cuộc tấn công bắt đầu, ông Henry đang ở Kenya thúc đẩy việc triển khai lực lượng cảnh sát từ quốc gia Đông Phi do Liên Hiệp Quốc hậu thuẫn sau khi nó bị trì hoãn bởi phán quyết của tòa án.
Cuối ngày 11/3, chính phủ Haiti tuyên bố sẽ kéo dài lệnh giới nghiêm vào ban đêm cho đến ngày 14/3 trong nỗ lực ngăn chặn các cuộc tấn công tiếp theo.