Người Việt ở Mỹ vẫn được biết đến nhiều với nghề làm móng tay nhưng một ngành nghề khác, đem lại nhiều lợi tức hơn, tự do hơn nhưng lại ít nghe nói đến là nghề nuôi gà gia công cho các công ty nổi tiếng cung cấp gà thịt và gà trứng như Tyson, Sanderson của Hoa Kỳ, mặc dù ở bang Georgia rất đông người Việt tham gia vào ngành nghề này.
Muốn bước vào nghề này trong thời buổi hiện nay, trước hết phải có một số vốn khá để trả một phần cho chuồng trại, trước khi được ngân hàng xét đơn xin vay số còn lại. Ông Cao Văn Nam, đến Mỹ năm 1990, sinh sống bằng nghề làm móng tay và từng là chủ tiệm nail tại miền đông bắc Hoa kỳ, sau đổi nghề, nuôi gà gia công cho công ty Tyson, một công ty tầm cỡ quốc tế của Hoa Kỳ, từ 6 năm nay. Ông có 2 trại nuôi gà thịt, mỗi trại gồm 8 chuồng, ở Rupert bang Georgia.
Ông cho biết về công việc kinh doanh của ông:
“Hãng bỏ gà con cho mình, bỏ thức ăn cho mình, mình chỉ nuôi gà thôi, chuồng trại của mình, mình săn sóc con gà, tiền điện tiền ga mình chịu, sau 47 hay 50 ngày họ tới họ bắt, rồi họ trả tiền cho mình, từ 4,9 tới 5 cents một pound ( gần nửa kilogram ) tùy phẩm chất của trại gà của mình.”
Cứ mỗi một lứa khoảng từ 47 đến 50 ngày, hãng giao cho ông khoảng trên dưới 200.000 gà con cho mỗi trại, tính gộp cả 2 trại trung bình ông nuôi khoảng 400.000 con, và mỗi năm ông nuôi 6 lứa như vậy. Sau khi gà đã lớn, hãng đến lấy đi, chủ trại mới dọn dẹp chuồng cho sạch, tẩy trùng, bỏ thức ăn vào, để máy sưởi nếu mùa đông , và điều hòa không khí nếu mùa hè trời nóng, rồi hãng Tyson mới đem lứa gà con mới đến giao cho nông trại.
Ông Nam cho biết, lúc đầu công ty Tyson chỉ dẫn cách thức, và có một danh sách số điện thoại các nhân viên của hãng để trong trường hợp gặp khó khăn hay trục trặc, ông có thể liên lạc để được giúp giải quyết.
Việc nuôi gà đều do hệ thống tự động điều khiển, từ cho ăn đến điều hòa nhiệt độ trong chuồng trại. Tuy nhiên ngành nghề nào cũng có những khó khăn, như máy móc, điện không phải lúc nào cũng suôn sẻ, có khi mưa bão lớn, sét đánh làm mất điện, trong trường hợp đó thì máy phát điện phòng hờ phải chạy, nhưng nếu nó không chạy thì phải có người sửa chữa, mà sửa không kịp thì gà có thể bị toi. Trong trường hợp gà bị chết nhiều thì thiệt hại do chủ trại chịu hay công ty Tyson chịu? Ông Nam cho biết nếu có mua bảo hiểm thì hãng bảo hiểm sẽ đền cho chủ nhân. Ông giải thích sau mỗi lứa gà giao cho công ty, trừ chi phí trả tiền vay ngân hàng, tiền thuế, tiền điện, gas và tiền trả công nhân, ông thu về từ 10 đến 15 ngàn đô la cho mỗi trại, tính ra 2 trại khoảng 20.000 đến 30.000 đô la.
Một người khác Ông Trần Xuân Lý, đến Mỹ năm 1995, làm thợ hàn trong mấy năm, mua được căn nhà nhỏ để ở, sau quay sang nghề nuôi gà trứng để ấp, hợp đồng với hãng IPB (International Poultry Breeder). Trại gà của ông ở thành phố Moultrie, bang Georgia, rộng trên 121 ngàn mét vuông, gồm 4 chuồng, mỗi chuồng có 10.500 gà mái và 1.000 gà trống. Ông cho biết tất cả hệ thống cho gà ăn uống, điều chỉnh nhiệt độ trong chuồng, hệ thống quạt để thông hơi và hút mùi hôi đều hoàn toàn tự động. Gà và thức ăn cho gà được công ty cung cấp. Một năm nuôi một lứa trong vòng 10 tháng. Gà đẻ trứng là loại gà đã lớn nên ít khi chết. Tính trung bình từ thời điểm gà đẻ rộ bù cho những lúc gà đã già đẻ ít hơn, mỗi ngày thu được khoảng 30 ngàn trứng. Theo ông nhặt trứng để cho hãng đến lấy mỗi ngày là công việc bận rộn nhất, và ông phải thuê người làm chuyện này. Cứ mỗi 12 trứng ông được công ty trả 44 cents. Còn nhân công nhặt trứng tại Georgia được trả khoảng 7-8 đô la một giờ, có khi được trả khoán từ 1.000 đến 1.500 đô la một tháng.
Trứng được hãng thu về sẽ chở sang Jamaica để ấp và bán gà con để nuôi lấy thịt tại vùng trung, nam Mỹ.
Với 4 chuồng gà đẻ trứng để ấp, một năm thu nhập của ông vào khoảng 280.000 đô la, trừ chi phí thuế má, trả nợ ngân hàng và những hư hao phải sửa chữa cộng với tiền trả cho công nhân, một năm ông còn được vào khoảng 150.000 đô la. Ông nói trại gà của ông hiện có giá chừng 1 triệu 100 ngàn đô la. Ba năm nữa trả hết nợ, ông sẽ làm chủ nguyên một tài sản như vậy, chưa kể lợi tức hằng năm. Mỗi lứa gà trứng như vậy là 10 tháng, sau đó ông được nghỉ 2 tháng để dọn sạch chuồng trại và nghỉ ngơi, đi chơi, trước khi lứa gà mới được giao.
Ông đã ở với nghề này được 7 năm nay. Khi ông mua trại gà, lúc đó giá chỉ có 500 ngàn đô la. Ông dùng căn nhà ở để thế chấp, mượn được 90.000 đô la bỏ ra mua nông trại rồi đổi nghề. So sánh công việc thợ hàn với nuôi gà. ông Lý phát biểu :
“Nghe nói nuôi gà gia công thì công việc vững chắc hơn, có tiền nhiều hơn, làm ăn thì có tiền nhiều hơn, còn đi làm thợ hàn hay làm cho ai cũng chỉ là người làm thôi, còn đây mình lại có đồng vốn tích lũy nữa.”
Với hệ thống nuôi gà tự động, một chủ trại đã sống với nghề này từ 10 năm nay, ông Dương Thành Năm, mô tả một ngày làm việc của ông:
“Trại của tôi là trại gà trứng, thành ra 4 giờ sáng là phải thức dậy cho gà ăn, tới khoảng 7 giờ là xong. Rồi khoảng 9 giờ bắt đầu lượm trứng cho tới khoảng 3, 4 giờ chiều. Tuy tất cả mọi thứ đều automatic (tự động) nhưng mình vẫn phải ra coi, vì máy móc cũng có lúc trục trặc, mình phải kịp thời sửa chữa để có thực phẩm cho gà nó ăn.
Ông Ninh Quyền, chủ nhân Quyền Farm ở Nashville, Georgia, chủ nhân trại gà trứng, cho biết trước đây ông ký hợp đồng với Tyson nhưng sau đổi sang làm với công ty Sanderson. Lý do là Tyson chỉ giới hạn cho ông 2 chuồng, không đủ sống, vì Tyson chỉ cần một số trứng ấp sao cho tỉ lệ với số gà thịt mà họ cần, nên cho dù ông muốn mở rộng thêm cũng không được, ông bèn bán trại nhỏ với 2 chuồng và mua trại với 4 chuồng, đổi sang ký hợp đồng với Sanderson. Ông giải thích:
“Mình phải tùy thuộc vào hãng gà. Cung cầu phải đi đôi với nhau. Nếu mà lượng trứng sản xuất ra mà không có chuồng gà thịt tiếp thu thì công ty không cho xây thêm chuồng gà trứng. Họ đã tính bao nhiêu chuồng trứng cung cấp cho chuồng thịt rồi, chỉ khi nào chuồng thịt cần hơn nữa thì chuồng trứng mới được tăng.”
Một phụ nữ từng có cửa tiệm làm móng tay, hiện cùng chồng làm chủ một trại gà lớn ở Moultrie, bang Georgia, bà Kim Trần, đưa ra một nhận xét về ngành nông trại chăn nuôi đối với đời sống gia đình:
“Làm nghề nào thì cũng cực, nhưng làm nghề này đỡ hơn, gia đình gần gũi hơn, vợ chồng con cái họp mặt nhiều hơn, thay vì làm hãng, làm nhà hàng, làm bất cứ chuyện gì, chồng một nơi, vợ một ngả, con cái ở nhà cũng tội, làm chuồng gà như vậy vợ chồng tối ngày ở nhà lo cho con cái ăn học, như vậy nó khỏe hơn.”
Còn anh Cao Thành Thái, chủ một trại gà thịt ở Rupert, bang Georgia cho biết anh tốt nghiệp đại học về management information system, từng làm chủ nhiều tiệm làm móng tay ở bang này, nhưng sau đó anh bỏ hết , quay sang nghề nuôi gà. Sau đây là những lý do mà anh đi theo ngành nghề này:
“Cái nghề nuôi gà có tương lai hơn, (còn nghề làm móng tay) với môi trường làm với các chemicals (hóa chất) lâu ngày dễ bị nhiễm bệnh, kháng thể của mình càng ngày càng yếu. Theo tôi nghĩ thì làm nghề nail không có khỏe bằng làm trại gà. Ưu điểm của làm trại gà là mình học được những nghề nho nhỏ như plumbing (hệ thống ống nước), electrical (điện), maintenance service (dịch vụ bảo trì), những máy móc mình cũng phải đụng tới, mình biết được nhiều thứ về khoa học kỹ thuật. Tôi có một lợi điểm hơn nhiều người khác là tôi thông thạo cả tiếng Anh lẫn tiếng Việt, nên làm việc với Mỹ cũng dễ dàng, làm việc họ cũng dễ chấp nhận. Vì tôi học management rồi nên nói chuyện với họ rất dễ, hoặc là tìm những thông tin để áp dụng cho trại gà cũng dễ dàng hơn.”
Mục sư Lê Vinh Kiệt thuộc địa phận Tifton, bang Georgia, cho biết trong vùng thôn quê của bang này, cứ 100 trại gà thì có đến 40 trại là do người gốc Việt làm chủ, chiếm một phần khá lớn sinh hoạt kinh tế của ngành nghề này.
Tại Georgia, có nhiều người đã từ ngành làm móng tay chuyển sang nuôi gà, lại có những cặp vợ làm móng tay, chồng nuôi gà gia công. Chúng tôi đã nêu thắc mắc về sự liên hệ giữa nghề làm móng tay và nghề nuôi gà của người Việt ở Georgia, hai ngành nghề mà thoạt nhìn tưởng như không có điểm gì chung, với Mục sư Lê Vinh Kiệt và được ông giải thích:
“Ồ, nó có liên hệ chứ, thưa bà. Nó có hai sự liên hệ, thứ nhất, theo như chỗ tôi được biết, những thân hữu mà tôi thường giao tế với họ, phần đông trước khi chuyển qua nuôi gà thì họ đã là chủ những tiệm nail rồi, có thể 1, 2 hay 3 tiệm gì đó, nói chung là họ lấy số vốn từ kinh doanh làm nail rồi chuyển qua nuôi gà, tức là họ tích lũy vốn rồi họ nuôi gà. Liên hệ thứ nhì là đôi khi họ mua trại gà rồi, và vợ con họ rảnh, họ thấy chỗ nào thuận tiện gần đấy, họ lại mở thêm một tiệm nail nữa, chồng nuôi gà, vợ làm nail, họ lấy thu nhập của tiệm nail để trả mortgage (tiền nợ ngân hàng hàng tháng) trại gà. Thành ra nó có liên hệ nhiều chứ. Dĩ nhiên có một số lớn đi từ ngành khác qua chứ không phải chỉ có ngành nail không thôi.”
Theo mục sư Kiệt cho biết, những người có trại nuôi gà mà ông được biết đều có đời sống kinh tế rất khả quan, vì công cuộc kinh doanh của họ trị giá bạc triệu, vốn bỏ vào phải cao. Để có số tiền lớn đầu tư, chắc chắn khả năng kinh tế của họ phải vượt lên trên mức sinh nhai, kiếm sống bình thường.
Quý vị nào muốn biết thêm thông tin về nghề nuôi gà gia công xin liên lạc với Mục sư Lê Vinh Kiệt tại địa chỉ email: mslekiet@yahoo.com. Số điện thoại: 229-296-2959.
AUDIO: TO BROADCAST
AMERICANA SEPT 24 2011
9S
BY: LAN NGUYEN
TITLE: Vietnamese Americans /raising chickens for big companies.
SOURCES :- Interview with Vietnamese American farm owners in Nashville, Moultrie, Rupert, Hazlehurst ( Georgia) .
-Interview with Pastor. Le Vinh Kiet, Tifton, Georgia.
SUMMARY: Many Vietnamese Americans in the Georgia countryside have been raising chickens for poultry companies such as Tyson and Sanderson. There are two kinds of chicken farms: those that supply chickens for meat and those that supply eggs.Farmers have automatic systems to run their operations, however they have to be on-site to check on things. If something in the system goes wrong they have to fix it immediately. Otherwise the chickens would die.Many of the farmers have to hire workers to help them with the job. Most are happy with their businesses for a variety of reasons: they are self-employed, don't have bosses, live in a natural environment that is healthy both physically and mentally, and good for family
life, and it is a way to earn a decent income. Not only that, the land, farms and facilities they own are also good investments.
However, at the present time, people need to have a pretty good sum of money for a down payment before they can start their business (about 15% to 20% of a 1 million dollar small farm).
They generally buy their farms and facilities, and finance a large part of the purchase
with bank financing.
HEAD: Ngöôøi goác Vieät nuoâi gaø gia coâng: choàng gaø, vôï nail, tieàn vaøo nhö nöôùc.
INTRO : Löôïng thòt gaø to lôùn cuûa nöôùc Myõ cung caáp cho thò tröôøng noäi ñòa cuõng nhö xuaát khaåu ra thò tröôøng theá giôùi laø nhôø söï ñoùng goùp cuûa nhöõng traïi nuoâi gaø gia coâng ôû khaép nhöõng vuøng naëng veà noâng nghieäp, nhö bang Georgia, Texas , Maryland chaúng haïn. Trong thôøi buoåi maø giaù löông thöïc taêng cao treân toaøn theá giôùi, caùc nhaø kinh teá ñang coå vuõ cho chuyeän quay trôû laïi vôùi ngheà noâng, moät soá khaù ñoâng ngöôøi Myõ goác Vieät taïi bang Georgia ñaõ tham gia vaøo hoaït ñoäng kinh teá naøy töø 5, 7 coù khi ñeán 10 naêm roài. Caâu Chuyeän nöôùc Myõ hoâm nay môøi quí vò nghe moät soá caùc chuû traïi goác Vieät taïi bang Georgia troø chuyeän veà sinh hoaït vaø lôïi nhuaän trong ngaønh nuoâi gaø gia coâng taïi Hoa Kyø vaø nhaän xeùt cuûa moät muïc sö goác Vieät taïi ñòa phaän Tifton, bang Georgia.
TEXT:
Ngöôøi Vieät ôû Myõ vaãn ñöôïc bieát ñeán nhieàu vôùi ngheà laøm moùng tay nhöng moät ngaønh ngheà khaùc, ñem laïi nhieàu lôïi töùc hôn, töï do hôn nhöng laïi ít nghe noùi ñeán laø ngheà nuoâi gaø gia coâng cho caùc coâng ty noåi tieáng cung caáp gaø thòt vaø gaø tröùng nhö Tyson, Sanderson cuûa Hoa Kyø, maëc duø ôû bang Georgia raát ñoâng ngöôøi Vieät tham gia vaøo ngaønh ngheà naøy.
Muoán böôùc vaøo ngheà naøy trong thôøi buoåi hieän nay, tröôùc heát phaûi coù moät soá voán khaù ñeå traû moät phaàn cho chuoàng traïi, tröôùc khi ñöôïc ngaân haøng xeùt ñôn xin vay soá coøn laïi. OÂng Cao Vaên Nam, ñeán Myõ naêm 1990, sinh soáng baèng ngheà laøm moùng tay vaø töøng laø chuû tieäm nail taïi mieàn ñoâng baéc Hoa kyø, sau ñoåi ngheà, nuoâi gaø gia coâng cho coâng ty Tyson, moät coâng ty taàm côõ quoác teá cuûa Hoa Kyø, töø 6 naêm nay. OÂng coù 2 traïi nuoâi gaø thòt, moãi traïi goàm 8 chuoàng, ôû Rupert bang Georgia. OÂng cho bieát veà coâng vieäc kinh doanh cuûa oâng
OÂng Nam cho bieát: “Haõng boû gaø con cho mình, boû thöùc aên cho mình, mình chæ nuoâi gaø thoâi, chuoàng traïi cuûa mình, mình saên soùc con gaø, tieàn ñieän tieàn ga mình chòu, sau 47 hay 50 ngaøy hoï tôùi hoï baét, roài hoï traû tieàn cho mình, töø 4,9 tôùi 5 cents moät pound ( gaàn nöûa kilogram ) tuøy phaåm chaát cuûa traïi gaø cuûa mình.”
Cöù moãi moät löùa khoaûng töø 47 ñeán 50 ngaøy, haõng giao cho oâng khoaûng treân döôùi 200 ngaøn gaø con cho moãi traïi, tính goäp caû 2 traïi trung bình oâng nuoâi khoaûng 400 ngaøn con, vaø moãi naêm oâng nuoâi 6 löùa nhö vaäy. Sau khi gaø ñaõ lôùn, haõng ñeán laáy ñi, chuû traïi môùi doïn deïp chuoàng cho saïch, taåy truøng, boû thöùc aên vaøo, ñeå maùy söôûi neáu muøa ñoâng , vaø ñieàu hoøa khoâng khí neáu muøa heø trôøi noùng, roài haõng Tyson môùi ñem löùa gaø con môùi ñeán giao cho noâng traïi.
OÂng Nam cho bieát, luùc ñaàu coâng ty Tyson chæ daãn caùch thöùc, vaø coù moät danh saùch soá ñieän thoaïi caùc nhaân vieân cuûa haõng ñeå trong tröôøng hôïp gaëp khoù khaên hay truïc traëc, oâng coù theå lieân laïc ñeå ñöôïc giuùp giaûi quyeát.
Vieäc nuoâi gaø ñeàu do heä thoáng töï ñoäng ñieàu khieån, töø cho aên ñeán ñieàu hoøa nhieät ñoä trong chuoàng traïi. Tuy nhieân ngaønh ngheà naøo cuõng coù nhöõng khoù khaên, nhö maùy moùc, ñieän khoâng phaûi luùc naøo cuõng suoân seû, coù khi möa baõo lôùn, seùt ñaùnh laøm maát ñieän, trong tröôøng hôïp ñoù thì maùy phaùt ñieän phoøng hôø phaûi chaïy, nhöng neáu noù khoâng chaïy thì phaûi coù ngöôøi söûa chöõa, maø söûa khoâng kòp thì gaø coù theå bò toi. Trong tröôøng hôïp gaø bò cheát nhieàu thì thieät haïi do chuû traïi chòu hay coâng ty Tyson chòu? OÂng Nam cho bieát neáu coù mua baûo hieåm thì haõng baûo hieåm seõ ñeàn cho chuû nhaân. OÂng giaûi thích sau moãi löùa gaø giao cho coâng ty, tröø chi phí traû tieàn vay ngaân haøng, tieàn thueá, tieàn ñieän, gas vaø tieàn traû coâng nhaân, oâng thu veà töø 10 ñeán 15 ngaøn ñoâ la cho moãi traïi, tính ra 2 traïi khoaûng 20 ñeán 30 ngaøn ñoâ la.
Moät ngöôøi khaùc OÂng Traàn Xuaân Lyù, ñeán Myõ naêm 1995, laøm thôï haøn trong maáy naêm, mua ñöôïc caên nhaø nhoû ñeå ôû, sau quay sang ngheà nuoâi gaø tröùng ñeå aáp, hôïp ñoàng vôùi haõng IPB (International Poultry Breeder). Traïi gaø cuûa oâng ôû thaønh phoá Moultrie, bang Georgia, roäng treân 121 ngaøn meùt vuoâng, goàm 4 chuoàng, moãi chuoàng coù 10,500 gaø maùi vaø 1,000 gaø troáng. OÂng cho bieát taát caû heä thoáng cho gaø aên uoáng, ñieàu chænh nhieät ñoä trong chuoàng, heä thoáng quaït ñeå thoâng hôi vaø huùt muøi hoâi ñeàu hoaøn toaøn töï ñoäng. Gaø vaø thöùc aên cho gaø ñöôïc coâng ty cung caáp. Moät naêm nuoâi moät löùa trong voøng 10 thaùng. Gaø ñeû tröùng laø loaïi gaø ñaõ lôùn neân ít khi cheát. Tính trung bình töø thôøi ñieåm gaø ñeû roä buø cho nhöõng luùc gaø ñaõ giaø ñeû ít hôn, moãi ngaøy thu ñöôïc khoaûng 30 ngaøn tröùng. Theo oâng nhaët tröùng ñeå cho haõng ñeán laáy moãi ngaøy laø coâng vieäc baän roän nhaát, vaø oâng phaûi thueâ ngöôøi laøm chuyeän naøy. Cöù moãi 12 tröùng oâng ñöôïc coâng ty traû 44 cents. Coøn nhaân coâng nhaët tröùng taïi Georgia ñöôïc traû khoaûng 7-8 ñoâ la moät giôø, coù khi ñöôïc traû khoaùn töø 1 ngaøn ñeán 1,500 ñoâ la moät thaùng.
Tröùng ñöôïc haõng thu veà seõ chôû sang Jamaica ñeå aáp vaø baùn gaø con ñeå nuoâi laáy thòt taïi vuøng trung, nam Myõ.
Vôùi 4 chuoàng gaø ñeû tröùng ñeå aáp , moät naêm thu nhaäp cuûa oâng vaøo khoaûng 280 ngaøn ñoâ la, tröø chi phí thueá maù, traû nôï ngaân haøng vaø nhöõng hö hao phaûi söûa chöõa coäng vôùi tieàn traû cho coâng nhaân, moät naêm oâng coøn ñöôïc vaøo khoaûng 150 ngaøn ñoâ la. OÂng noùi traïi gaø cuûa oâng hieän coù giaù chöøng 1 trieäu 100 ngaøn ñoâ la. Ba naêm nöõa traû heát nôï, oâng seõ laøm chuû nguyeân moät taøi saûn nhö vaäy, chöa keå lôïi töùc haèng naêm. Moãi löùa gaø tröùng nhö vaäy laø 10 thaùng, sau ñoù oâng ñöôïc nghæ 2 thaùng ñeå doïn saïch chuoàng traïi vaø nghæ ngôi, ñi chôi, tröôùc khi löùa gaø môùi ñöôïc giao.
OÂng ñaõ ôû vôùi ngheà naøy ñöôïc 7 naêm nay. Khi oâng mua traïi gaø, luùc ñoù giaù chæ coù 500 ngaøn ñoâ la. OÂng duøng caên nhaø ôû ñeå theá chaáp , möôïn ñöôïc 90 ngaøn ñoâ la boû ra mua noâng traïi roài ñoåi ngheà. So saùnh coâng vieäc thôï haøn vôùi nuoâi gaø. oâng Lyù phaùt bieåu :
“Nghe noùi nuoâi gaø gia coâng thì coâng vieäc vöõng chaéc hôn, coù tieàn nhieàu hôn, laøm aên thì coù tieàn nhieàu hôn, coøn ñi laøm thôï haøn hay laøm cho ai cuõng chæ laø ngöôøi laøm thoâi, coøn ñaây mình laïi coù ñoàng voán tích luõy nöõa.”
Vôùi heä thoáng nuoâi gaø töï ñoäng, moät chuû traïi ñaõ soáng vôùi ngheà naøy töø 10 naêm nay, oâng Döông Thaønh Naêm, moâ taû moät ngaøy laøm vieäc cuûa oâng:
“Traïi cuûa toâi laø traïi gaø tröùng, thaønh ra 4 giôø saùng laø phaûi thöùc daäy cho gaø aên, tôùi khoaûng 7 giôø laø xong. Roài khoaûng 9 giôø baét ñaàu löôïm tröùng cho tôùi khoaûng 3, 4 giôø chieàu. Tuy taát caû moïi thöù ñeàu automatic (töï ñoäng) nhöng mình vaãn phaûi ra coi, vì maùy moùc cuõng coù luùc truïc traëc, mình phaûi kòp thôøi söûa chöõa ñeå coù thöïc phaåm cho gaø noù aên.
OÂng Ninh Quyeàn, chuû nhaân Quyeàn Farm ôû Nashville, Georgia, chuû nhaân traïi gaø tröùng, cho bieát tröôùc ñaây oâng kyù hôïp ñoàng vôùi Tyson nhöng sau ñoåi sang laøm vôùi coâng ty Sanderson . Lyù do laø Tyson chæ giôùi haïn cho oâng 2 chuoàng, khoâng ñuû soáng, vì Tyson chæ caàn moät soá tröùng aáp sao cho tæ leä vôùi soá gaø thòt maø hoï caàn, neân cho duø oâng muoán môû roäng theâm cuõng khoâng ñöôïc, oâng beøn baùn traïi nhoû vôùi 2 chuoàng vaø mua traïi vôùi 4 chuoàng, ñoåi sang kyù hôïp ñoàng vôùi Sanderson. OÂng giaûi thích:
“Mình phaûi tuøy thuoäc vaøo haõng gaø. Cung caàu phaûi ñi ñoâi vôùi nhau. Neáu maø löôïng tröùng saûn xuaát ra maø khoâng coù chuoàng gaø thòt tieáp thu thì coâng ty khoâng cho xaây theâm chuoàng gaø tröùng. Hoï ñaõ tính bao nhieâu chuoàng tröùng cung caáp cho chuoàng thòt roài, chæ khi naøo chuoàng thòt caàn hôn nöõa thì chuoàng tröùng môùi ñöôïc taêng.”
Moät phuï nöõ töøng coù cöûa tieäm laøm moùng tay, hieän cuøng choàng laøm chuû moät traïi gaø lôùn ôû Moultrie, bang Georgia, baø Kim Traàn, ñöa ra moät nhaän xeùt veà ngaønh noâng traïi chaên nuoâi ñoái vôùi ñôøi soáng gia ñình:
“Laøm ngheà naøo thì cuõng cöïc, nhöng laøm ngheà naøy ñôõ hôn, gia ñình gaàn guõi hôn, vôï choàng con caùi hoïp maët nhieàu hôn, thay vì laøm haõng, laøm nhaø haøng, laøm baát cöù chuyeän gì, choàng moät nôi, vôï moät ngaû, con caùi ôû nhaø cuõng toäi, laøm chuoàng gaø nhö vaäy vôï choàng toái ngaøy ôû nhaø lo cho con caùi aên hoïc, nhö vaäy noù khoûe hôn.”
Coøn anh Cao Thaønh Thaùi, chuû moät traïi gaø thòt ôû Rupert, bang Georgia cho bieát anh toát nghieäp ñaïi hoïc veà management information system, töøng laøm chuû nhieàu tieäm laøm moùng tay ôû bang naøy, nhöng sau ñoù anh boû heát , quay sang ngheà nuoâi gaø. Sau ñaây laø nhöõng lyù do maø anh ñi theo ngaønh ngheà naøy:
“Caùi ngheà nuoâi gaø coù töông lai hôn, (coøn ngheà laøm moùng tay) vôùi moâi tröôøng laøm vôùi caùc chemicals (hoùa chaát) laâu ngaøy deã bò nhieãm beänh, khaùng theå cuûa mình caøng ngaøy caøng yeáu. Theo toâi nghó thì laøm ngheà nail khoâng coù khoûe baèng laøm traïi gaø. Öu ñieåm cuûa laøm traïi gaø laø mình hoïc ñöôïc nhöõng ngheà nho nhoû nhö plumbing (heä thoáng oáng nöôùc), electrical (ñieän), maintenance service (dòch vuï baûo trì), nhöõng maùy moùc mình cuõng phaûi ñuïng tôùi, mình bieát ñöôïc nhieàu thöù veà khoa hoïc kyõ thuaät. Toâi coù moät lôïi ñieåm hôn nhieàu ngöôøi khaùc laø toâi thoâng thaïo caû tieáng Anh laãn tieáng Vieät, neân laøm vieäc vôùi Myõ cuõng deã daøng, laøm vieäc hoï cuõng deã chaáp nhaän. Vì toâi hoïc management roài neân noùi chuyeän vôùi hoï raát deã, hoaëc laø tìm nhöõng thoâng tin ñeå aùp duïng cho traïi gaø cuõng deã daøng hôn.”
Muïc sö Leâ Vinh Kieät thuoäc ñòa phaän Tifton, bang Georgia, cho bieát trong vuøng thoân queâ cuûa bang naøy, cöù 100 traïi gaø thì coù ñeán 40 traïi laø do ngöôøi goác Vieät laøm chuû, chieám moät phaàn khaù lôùn sinh hoaït kinh teá cuûa ngaønh ngheà naøy.
Taïi Georgia, coù nhieàu ngöôøi ñaõ töø ngaønh laøm moùng tay chuyeån sang nuoâi gaø, laïi coù nhöõng caëp vôï laøm moùng tay, choàng nuoâi gaø gia coâng. Chuùng toâi ñaõ neâu thaéc maéc veà söï lieân heä giöõa ngheà laøm moùng tay vaø ngheà nuoâi gaø cuûa ngöôøi Vieät ôû Georgia, hai ngaønh ngheà maø thoaït nhìn töôûng nhö khoâng coù ñieåm gì chung, vôùi Muïc sö Leâ Vinh Kieät vaø ñöôïc oâng giaûi thích:
“OÀ, noù coù lieân heä chöù, thöa baø. Noù coù hai söï lieân heä, thöù nhaát, theo nhö choã toâi ñöôïc bieát, nhöõng thaân höõu maø toâi thöôøng giao teá vôùi hoï, phaàn ñoâng tröôùc khi chuyeån qua nuoâi gaø thì hoï ñaõ laø chuû nhöõng tieäm nail roài, coù theå 1, 2 hay 3 tieäm gì ñoù, noùi chung laø hoï laáy soá voán töø kinh doanh laøm nail roài chuyeån qua nuoâi gaø, töùc laø hoï tích luõy voán roài hoï nuoâi gaø. Lieân heä thöù nhì laø ñoâi khi hoï mua traïi gaø roài, vaø vôï con hoï raûnh, hoï thaáy choã naøo thuaän tieän gaàn ñaáy, hoï laïi môû theâm moät tieäm nail nöõa, choàng nuoâi gaø, vôï laøm nail, hoï laáy thu nhaäp cuûa tieäm nail ñeå traû mortgage (tieàn nôï ngaân haøng haøng thaùng) traïi gaø. Thaønh ra noù coù lieân heä nhieàu chöù. Dó nhieân coù moät soá lôùn ñi töø ngaønh khaùc qua chöù khoâng phaûi chæ coù ngaønh nail khoâng thoâi.”
Theo muïc sö Kieät cho bieát, nhöõng ngöôøi coù traïi nuoâi gaø maø oâng ñöôïc bieát ñeàu coù ñôøi soáng kinh teá raát khaû quan, vì coâng cuoäc kinh doanh cuûa hoï trò giaù baïc trieäu, voán boû vaøo phaûi cao. Ñeå coù soá tieàn lôùn ñaàu tö, chaéc chaén khaû naêng kinh teá cuûa hoï phaûi vöôït leân treân möùc sinh nhai, kieám soáng bình thöôøng.
