Bác sĩ Nguyễn Đan Quế, một nhân vật bất đồng chính kiến nổi tiếng từng bị nhà cầm quyền Hà Nội giam cầm nhiều năm vì những hoạt động tranh đấu cho dân chủ, đã bị bắt tại Sài Gòn về tội gọi là “có hành vi lật đổ chính quyền”.
Vị bác sĩ sáng lập Cao Trào Nhân Bản vào năm 1990 để tranh đấu cho nhân quyền và dân chủ Việt Nam đã bị bắt hôm 26 tháng 2, vài ngày sau khi ông đưa ra lời kêu gọi toàn dân xuống đường đòi tự do, cơm no áo ấm và bày tỏ quyết tâm bảo vệ Tổ quốc.
Giáo sư Đoàn Viết Hoạt, một cựu tù nhân lương tâm đang sống lưu vong ở Mỹ, đã tán dương tinh thần trách nhiệm cao cả của Bác sĩ Quế đối với vận mệnh dân tộc và cho rằng vụ bắt giữ này cho thấy chính phủ Việt Nam đang lo ngại làn sóng phản kháng chính trị ở Trung Đông và Bắc Phi sẽ lan đến Việt Nam. Giáo sư Hoạt cho biết thêm như sau trong cuộc phỏng vấn mới đây dành cho đài VOA:
"Nhân dân Việt Nam, cũng như nhân dân tại các nước Bắc Phi và Trung Đông, có quyền được xuống đường để bày tỏ một cách ôn hòa bất bạo động quyết tâm bảo vệ sự toàn vẹn lãnh thổ và đòi hỏi tự do, dân chủ, công lý và công bằng xã hội. Quyền bày tỏ nguyện vọng cá nhân hay tập thể một cách ôn hòa bất bạo động, và quyền kêu gọi và tổ chức các cuộc xuống đường ôn hòa bất bạo động là nhân quyền và dân quyền căn bản được công pháp quốc tế công nhận. Những gì đã và đang diễn ra ở Bắc Phi và Trung Đông cho thấy nhân dân các nước trong khu vực này đang chủ động thực hiện các quyền đó. Ở những nước nào mà chính quyền nhanh chóng nhận ra các sai lầm của mình, lắng nghe và đối thoại với những người biểu tình, thì các cuộc biểu tình đã diễn ra êm thắm, ôn hòa bất bạo động, và trở thành những ngày hội dân chủ, và nguyện vọng của nhân dân được đáp ứng. Ở những nước đó có cơ hội để xuất hiện một xã hội văn minh, tôn trọng nhân phẩm."
Trong cuộc phỏng vấn dành cho đài VOA hồi đầu tháng này, Bác sĩ Nguyễn Đan Quế cho biết “khả năng nổi dậy hòa bình có qui mô lớn trên toàn quốc để buộc Bộ chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam phải tôn trọng Nhân Quyền và thực thi Dân Chủ là rất cao. Giới trẻ Việt Nam đang bảo nhau cách sử dụng điện thoại di động, email, Internet, Facebook, Twitter… để liên lạc, huy động, tổ chức, vào thời điểm thích hợp, đông đảo quần chúng xuống đường với khí thế để đòi Dân Chủ Hóa đất nước, giống như ở Ai Cập.”
Bác sĩ Nguyễn Quốc Quân, cựu Chủ tịch Ủy ban Quốc tế Yểm trợ Cao trào Nhân bản, cho biết Bác sĩ Nguyễn Đan Quế cũng tin tưởng là làn sóng dân chủ đang bùng phát ở nhiều nơi sẽ mang lại những thay đổi tích cực cho tiến trình dân chủ hóa Việt Nam:
"Tôi có dịp được nói chuyện với Bác sĩ Quế và ông ấy cho biết rằng các cuộc cách mạng, biểu tình đưa đến thành công ở các quốc gia ở Bắc Phi và Trung Đông ảnh hưởng rất nhiều đến Việt Nam, nhất là trong giới trẻ. Họ mong muốn có thay đổi. Không khí ở Việt Nam là một không khí đang chờ đợi thay đổi, tuy không biết xảy ra lúc nào nhưng có lẽ là không ai có thể ngăn cản được."
Bác sĩ Nguyễn Đan Quế đã bị bắt trong cùng ngày mà một nhật báo lớn ở Mỹ, tờ Washington Post, cho đăng một bài bình luận của ông đề cập tới vụ công an Việt Nam hành hung nhà ngoại giao Christian Marchant của Mỹ tại thành phố Huế hồi tháng trước.
Bài viết nhan đề “Việc hành hung nhân viên ngoại giao cho thấy Việt Nam khinh miệt nhân quyền” (Attack on a diplomat shows Vietnam’s contempt for human rights) kết luận rằng “nếu Washington muốn Việt Nam là một đối tác lâu dài cho hòa bình và ổn định khu vực, Hoa Kỳ nên công khai thừa nhận rằng chỉ có một nước Việt Nam dân chủ và tự do mới là một đối tác như vậy.”
Giáo sư Đoàn Viết Hoạt, người từng ở tù chung nhiều năm với Bác sĩ Quế, tán đồng nhận định này:
"Hiện nay Việt Nam bị cô lập và tiếp tục bị áp lực từ Trung Quốc. Và sẽ không thể giải quyết được vấn đề với Trung Quốc nếu không có những đồng minh đủ sức mạnh để kiềm chế được âm mưu của Trung Quốc. Nhưng mà vấn đề là Việt Nam có thể trở thành đồng minh của Hoa Kỳ không thì cái đó là do chính sách của chính quyền ở Hà Nội. Và chính quyền cần thay đổi, và đầu tiên là phải chấp nhận nhân quyền và dân chủ.
Giáo sư Đoàn Viết Hoạt nói thêm rằng hiện nay, bên cạnh nguy cơ về sự bành trướng của Trung Quốc, Việt Nam còn phải đối mặt với nhiều vấn đề khó khăn kinh tế -- như tiền đồng bị phá giá, chỉ số giá tiêu dùng tăng mạnh…, và trong một bối cảnh như vậy chính phủ Việt Nam nên tiến hành đối thoại với những người bất đồng chính kiến để tìm ra một phương pháp giải quyết, chứ không nên tìm đủ mọi cách để đàn áp người dân."
Bác sĩ Nguyễn Đan Quế, năm nay 69 tuổi, là một trong những nhân vật bất đồng chính kiến Việt Nam được quốc tế biết tiếng nhiều nhất. Ông đã được trao tặng nhiều giải thưởng về nhân quyền, như Giải Nhân quyền Raoul Wellenberg năm 1994, Giải Nhân quyền Robert Kennedy năm 1995, Giải Hellman/Hammett năm 2002 và Giải Nhân quyền Heinz R. Pagels năm 2004.
Tin mới nhất cho biết ông Nguyễn Đan Quế đã được thả về nhà và ngày mai sẽ phải ra trình diện tiếp.
