Hà Nội được cho là đã đạt được những điều mong muốn từ Tổng thống Donald Trump trong chuyến công du dài ngày nhất của một tổng thống Mỹ tới thăm châu Á trong suốt hơn 1/4 thế kỷ qua.
Ông Trump hôm 14/11 gọi chuyến công du tới 5 nước châu Á - trong đó có Việt Nam - là một thành công lớn.
“Tôi tự hào về (chuyến công du) nếu nhìn từ khía cạnh an ninh, quân sự và thương mại,” ông Trump nói với phóng viên tháp tùng trên chuyên cơ Air Force Once trong chuyến bay trở về Mỹ sau khi kết thúc một cuộc họp ở Manila.
Cũng như các nước khác ở châu Á mà Tổng thống Trump đến thăm, Việt Nam đã trải thảm đỏ để tiếp đón vị Tổng thống Mỹ đầu tiên công du đến Hà Nội trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình.
Trong 3 ngày ở Việt Nam để dự Hội nghị thượng đỉnh của Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á Thái Bình Dương (APEC) tại Đà Nẵng và sau đó thăm chính thức tại Hà Nội, ông Trump miêu tả Việt Nam là “trái tim của khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương” và ca ngợi Việt Nam là một trong những “phép lạ” trên thế giới.
Với các hợp đồng thương mại trị giá hơn 12 tỷ USD được ký kết, Tiến sĩ kinh tế Lê Đăng Doanh cho rằng “Việt Nam lấy làm hài lòng” về chuyến thăm của vị Tổng thống Mỹ.
"Ông Trump đã giành nhiều thời gian nhất cho Việt Nam," theo ông Doanh. "Các cuộc hội đàm và tuyên bố chung đã đạt được một sự nhất trí và đồng thuận và 2 bên sẽ nỗ lực để thúc đẩy các quan hệ thương mại, đầu tư cũng như các thỏa thuận và hợp tác khác như là quân sự và an ninh. Cuộc đi thăm của ông Trump đáp ứng kỳ vọng của cả 2 bên."
Mặc dù trong thời gian ở Việt Nam, Tổng thống Trump nói với các nhà lãnh đạo doanh nghiệp rằng Hoa Kỳ không còn tham gia các hiệp định thương mại đa phương như hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), nhưng ông mở ra triển vọng cho một hiệp định thương mại song phương.
Trong thông cáo chung mà Nhà Trắng đưa ra sau cuộc gặp giữa ông Trump và Chủ tịch nước Trần Đại Quang hôm 12/11, 2 nhà lãnh đạo cam kết sẽ đào sâu và phát triển hơn mối quan hệ thương mại và đầu tư 2 chiều.
"Ông Trump đã giành nhiều thời gian nhất cho Việt Nam. Cuộc đi thăm của ông Trump đáp ứng kỳ vọng của cả 2 bên."Lê Đăng Doanh, chuyên gia kinh tế
Theo tạp chí Forbes những cam kết đó khiến các nhà lãnh đạo Việt Nam hiểu rằng Hoa Kỳ dưới quyền lãnh đạo của ông Trump vẫn quan tâm đến thương mại tự do dù đã rút ra khỏi Hiệp định Hợp tác Xuyên Thái Bình Dương TPP.
Thương mại chiếm gần 90%, tức 201 tỷ USD, trong GDP của Việt Nam năm ngoái. Thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam là Hoa Kỳ - chiếm hơn 22% tổng giá trị xuất khẩu của Việt Nam, theo Tiến sĩ Doanh, người từng tư vấn cho Bộ Kế hoạch và đầu tư. Cũng như các nhà lãnh đạo Việt Nam, kinh tế gia Lê Đăng Doanh nói ông kỳ vọng Mỹ sẽ quay trở lại TPP bởi vì hiệp định này là “một sân chơi có tầm chiến lược, quan trọng cho châu Á Thái Bình Dương và có ý nghĩa quan trọng về mặt chiến lược đối với Hoa Kỳ.”
Cũng trong chuyến thăm đến Việt Nam, Tổng thống Trump tái khẳng định cam kết của Mỹ sẽ hợp tác sâu rộng hơn về quốc phòng và nhấn mạnh tầm quan trọng chiến lược của việc tiếp cận mở trên biển Đông, cũng như tầm quan trọng của tự do hàng hải và hàng không trong vùng biển đang trong vòng tranh chấp.
Tổng thống Trump đã gợi ý với Chủ tịch Trần Đại Quang rằng ông sẽ làm trung gian hòa giải cho các tranh chấp này.
"Việc ông Donald Trump cho rằng muốn đứng ra làm trung gian hòa giải giữa Việt Nam và Trung Quốc trên vùng biển Đông cho thấy Trung Quốc đang chiếm phần thượng phong ở khu vực biển Đông," theo luật sư Hoàng Việt chuyên về các vấn đề biển đảo và hải đảo.
Đây chính là điều mà Việt Nam hy vọng trước chuyến thăm của Tổng thống Trump, theo nhận định của tạp chí Forbes. Các nhà lãnh đạo Hà Nội đã mong Mỹ tái khẳng định lập trường là tiếp tục quan tâm đến các tranh cãi chủ quyền trên biển Đông.
Ông Trump còn thúc giục Việt Nam hãy mua tên lửa và các hệ thống vũ khí khác của Mỹ. Tổng thống Mỹ chào bán “những tên lửa tuyệt vời nhất thế giới” với phía Việt Nam trong cuộc gặp với Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc.
Kể từ khi Tổng thống tiền nhiệm của ông Trump, Barack Obama, dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam vào tháng 5/2016, chưa có một hợp đồng vũ khí nào được ký kết giữa 2 bên. Nhiều chuyên gia cho rằng, Việt Nam muốn tăng cường sức mạnh để phòng thủ trước sự bành trướng ngày càng tăng của Trung Quốc trên biển Đông.
Nhận định về lợi ích mà Việt Nam có được từ chuyến thăm của Tổng thống Trump, tạp chí Forbes cho rằng “Việt Nam là bên được hưởng lợi nhiều nhất” từ chuyến công du Châu Á của Tổng thống Mỹ, vì Việt Nam “đạt được 2 thứ mà họ mong muốn từ Washington dưới quyền lãnh đạo của Tổng thống Trump”. Đó là an ninh biển Đông, và thương mại tự do.
