Tuần này một nhóm các nhà vận động vì môi trường Việt Nam đã phát động chiến dịch ký tên đòi minh bạch vụ ô nhiễm môi trường do Formosa gây ra.
Đại diện cho nhóm Biển Xanh, nhóm khởi xướng cuộc vận động, nhà vận động vì môi trường và blogger Nguyễn An Dân cho VOA biết mục đích của đợt vận động này:
“Cuộc vận động này để minh bạch các thông tin liên quan đến Formosa. Thứ nhất là minh bạch về thỏa thuận đền bù giữa chính phủ và Formosa đã ký kết với nhau. Hai ông ký với nhau cái gì thì phải công bố cái đó. Cơ sở pháp lý là tại vì chính phủ đại diện cho nhân dân, là bên bị hại, đã đứng ra thương lượng và ký kết. Thứ hai, như Bộ Tài Nguyên và Môi trường nói rằng Formosa đã khắc phục 48/53 sai phạm trong quá trình xử lý xả thải, nhưng đến tháng 2/2017 vừa qua như báo Thanh Niên có đưa tin là có hiện tượng chất phenol ở trên vùng biển Hà Tĩnh. Chúng tôi đỏi minh bạch qui trình khắc phục, máy móc, tiền đầu tư, nhân sự…chứ không thể khắc phục bằng miệng được.”
Theo nhóm Biển xanh, thảm họa môi trường Formosa Hà Tĩnh (FHS) là một thảm họa lớn ảnh hưởng đến cả nước về kinh tế-chính trị và an ninh xã hội. Từ khi thảm họa xảy ra đến nay, đã có nhiều hội đoàn, cá nhân, tổ chức lên tiếng, khiếu kiện, biểu tình phản đối, nhưng người dân bị thiệt hại vẫn chưa đạt được điều họ mong muốn.
Theo báo chí trong nước, trong tuyên bố của thủ tướng chính phủ Nguyễn Xuân Phúc có lời chỉ đạo xây dựng chính phủ kiến tạo và minh bạch, cũng như xuất phát từ nhu cầu minh bạch các thông tin liên quan đến FHS là cần thiết để những ai quan tâm và có liên quan nhìn ra được bối cảnh để ứng xử phù hợp.
Thảm họa này, theo nhóm Biển Xanh, xét về mức độ phát triển là ở vùng ven biển miền Bắc Trung bộ nhưng ý thức về thảm họa, về môi trường sống và thiệt hại là trên phạm vi cả nước. Việc hình thành các tổ chức xã hội dân sự nhằm bảo vệ quyền lợi trước hết của người dân 4 tỉnh miền Trung, tiếp đến là đấu tranh đi đến việc đóng cửa FHS hoặc chí ít phải buộc nó tuân thủ các quy định về xả thải và bảo vệ môi trường trước và trong khi hoạt động về sau là việc phù hợp đạo lý và pháp luật.
Vì vậy, nhóm Biển Xanh thấy cần thiết để thúc đẩy một phong trào đòi “minh bạch FHS” mang tính chuyên nghiệp, có hệ thống hơn và lâu dài, đúng mục đích.
Mục đích của nhóm Biển Xanh là vận động để đòi hỏi việc minh bạch trong thảm họa FHS nói riêng, và góp phần bảo vệ môi trường đất nước nói chung về sau.
Anh An Dân giải thích về hình thức đợt vận động đòi “Minh bạch Formosa”:
“Chúng tôi sẽ thực hiện khoảng 10.000 chữ ký, đối tượng là cả nước. Thông điệp này chúng tôi sẽ lưu truyền rộng rãi và những ai tham gia ký tên sẽ biết nguồn để họ đăng ký. Chúng tôi vận động thông qua các nhóm xã hội dân sự sẽ cộng tác với chúng tôi trong việc lấy ý kiến nhân dân về Formosa. Một nhóm đối tượng nữa là bà con ngư dân ở 4 tỉnh bị thiệt hại. Bây giờ họ bị bí, họ kiện thì chính phủ nhận đơn rồi trả. Tòa nhận đơn nhưng bác đơn, lý do là họ được bồi thường rồi. Kỳ này họ ký vào đây để yêu cầu chính phủ minh bạch ra thì đã thỏa thuận những cái gì. Đó là những đối tượng vừa bị thiệt hại trực tiếp và thiệt hại gián tiếp.”
Trong ngắn hạn, sắp tới nhóm Biển Xanh sẽ thúc đẩy chiến dịch vận động người dân ký tên thực tế trên giấy để kiến nghị chính phủ và FHS phải minh bạch 2 vấn đề: Minh bạch thỏa thuận đền bù đã ký kết giữa chính phủ và FHS và minh bạch quá trình khắc phục xử lý xả thải (rắn, lỏng, khí) của FHS sau thảm họa.
Ngoài ra, nhóm Biển Xanh cũng cho biết rằng cho đến hôm nay “đã có đủ căn cứ để đóng cửa FHS vì 3 lý do như sau mà nhóm đã ghi nhận, tổng hợp thông tin từ các cơ quan truyền thông trong nước:
Công bố chi tiết kết quả điều tra của chính phủ với thảm họa môi trường Formosa Hà Tĩnh nói rằng "Đoàn kiểm tra chia làm 6 tổ, kết quả đã phát hiện Formosa vi phạm nhiều quy định hành chính về bảo vệ môi trường và cuối cùng xác định chỉ nguồn thải của Formosa mới có phenol và xyanua." (Báo Tuổi Trẻ ngày 28/07/2016)
Công bố kiểm tra vệt nước đỏ tại biển Vũng Áng - Sơn Dương cho biết hàm lượng phenol cao gấp 10 lần chỉ tiêu cho phép (Báo Thanh Niên ngày 1/3/2017)
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc có hứa sẽ đóng cửa Formosa Hà Tĩnh nếu tái phạm. (Báo VietNamnet ngày 03/08/2016)
Với 3 lý do trên nhóm Biển Xanh nhận định rằng “đã có đủ căn cứ để đóng cửa FHS.”
Và nhóm Biển Xanh đặt câu hỏi: “Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chưa biết việc này hay ông đã quên lời hứa của mình?”
