Người đứng đầu Ủy hội Tự do Tôn giáo Quốc tế Hoa Kỳ (USCIRF) nói rằng chính quyền Việt Nam lâu nay sử dụng các tổ chức tôn giáo mà chính quyền hậu thuẫn để khống chế và đàn áp quyền tự do tôn giáo hay đức tin thông qua “chiến thuật thay thế, kết nạp, thâm nhập”.
“Đảng Cộng sản Việt Nam và chính phủ Việt Nam sử dụng các tổ chức đảng và cơ quan chính phủ, hệ thống luật pháp thông qua các tổ chức tôn giáo do nhà nước trực tiếp kiểm soát để hạn chế và giám sát đời sống tôn giáo bằng ba chiến lược bao trùm: thay thế, kết nạp và thâm nhập”, Chủ tịch USCIRF Stephen Schneck cho biết trong bài phát biểu ngày 21/11 trong cuộc họp báo được trang Facebook Bàn tròn Đa Tôn giáo tường thuật trực tiếp.
Ông Schneck nhắc đến báo cáo trước đó của USCIRF về việc các cơ quan nhà nước của Việt Nam quản lý vấn đề tôn giáo và tự do tôn giáo thông qua các tổ chức tôn giáo được cho là bị họ điều khiển.
Hồi cuối tháng 9/2024, USCIRF công bố báo cáo trong đó nhấn mạnh: “Đảng Cộng sản Việt Nam sử dụng các tổ chức tôn giáo do nhà nước quản lý để kiểm soát đời sống tôn giáo, đe dọa, gây áp lực buộc các cộng đồng tôn giáo độc lập phải phục tùng. Tổ chức tôn giáo do nhà nước kiểm soát là một nhóm hoặc một tổ chức tôn giáo hoạt động dưới sự ảnh hưởng, giám sát hoặc kiểm soát trực tiếp của chính phủ”.
Ông Schneck liệt kê 6 tổ chức tôn giáo mà ông cho là bị nhà nước điều khiển bao gồm Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Chi phái Cao Đài 1997, Ban trị sự Trung ương Phật giáo Hoà Hảo, Hội thánh Tin lành Việt Nam – Miền Nam, Hội Thánh tin Lành Việt Nam – Miền Bắc, và Uỷ ban Đoàn kết Công giáo.
“Chính phủ thực thi quyền lực đáng kể đối với các tổ chức này, bao gồm việc bổ nhiệm lãnh đạo, vấn đề tài sản, hoạt động tôn giáo và thậm chí cả việc giải nghĩa giáo lý”, báo cáo dài 33 trang có đoạn viết.
Báo cáo của USCIRF cáo buộc rằng Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Ban Tôn giáo Chính phủ và Bộ Công an đã sử dụng “chiến thuật thay thế, kết nạp, thâm nhập các tổ chức tôn giáo được Nhà nước hậu thuẫn để giám sát, đe dọa và xóa sổ các tổ chức tôn giáo khác”.
“Chính phủ đã sử dụng chiến lược thay thế nhằm đẩy các tổ chức tôn giáo độc lập trong lịch sử của Việt Nam ra ngoài vòng pháp luật và thay vào đó thành lập các tổ chức do nhà nước kiểm soát. Họ đã sử dụng chiến lược khuynh loát/kết nạp để nhắm vào một số tổ chức tôn giáo hiện có, buộc họ phải chịu sự kiểm soát của nhà nước”, vị chủ tịch USCIRF đưa ra nhận định.
“Và cuối cùng, chính quyền sử dụng chiến lược thâm nhập thông qua Ủy ban Đoàn kết người Công giáo Việt Nam của Đảng Cộng sản Việt Nam để làm suy yếu ảnh hưởng của Vatican và Giáo hội Công giáo tại Việt Nam”.
“Việc sử dụng các tổ chức tôn giáo do nhà nước kiểm soát này đã vi phạm một cách có hệ thống quyền tự do tôn giáo của các cộng đồng tôn giáo trên cả nước”, ông Schneck nhấn mạnh.
Báo cáo của USCIRF chỉ ra rằng tất cả 6 tổ chức này đều là thành viên và nằm dưới sự điều khiển của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo.
Ngoài ra, ông Schneck nói thêm rằng chính quyền đã buộc các nhóm tôn giáo phải đăng ký với chính quyền và phải chịu sự theo dõi, giám sát chặt chẽ của các tổ chức tôn giáo do nhà nước kiểm soát này.
“Những người tìm cách thực hành tôn giáo của mình một cách độc lập và không có sự can thiệp hoặc kiểm soát quá mức của nhà nước thường phải đối mặt với sự sách nhiễu, giam giữ, bắt bớ, bỏ tù, tra tấn và thậm chí tử vong”, vẫn ông Schneck.
VOA đã liên lạc với Bộ Ngoại giao Việt Nam và 6 tổ chức nêu trên, đề nghị họ đưa ra bình luận về báo cáo của USCIRF và các phát biểu của ông Schneck, nhưng chưa được phản hồi.
Ông A Mích, một tín đồ Tin lành Đấng Christ Tây Nguyên, đồng thời là người thu thập thông tin của nhiều nạn nhân thuộc Hội thánh Tin lành đấng Christ Tây Nguyên bị ép tham gia Hội thánh Tin lành Việt Nam - Miền Nam, phát biểu trực tuyến từ Thái Lan: “Tôi không theo Hội thánh Tin lành Việt Nam - Miền Nam, phải tị nạn ở Thái Lan gần 9 năm rồi mà công an còn ép cha mẹ tôi nhắn tôi là nên quay về Việt Nam vì chính quyền sẽ khoan hồng. Tôi biết có một số người đã quay về nhưng bị bỏ tù”.
“Bản nghiên cứu của USCIRF cung cấp các bằng chứng chi tiết về việc chính quyền Việt Nam gia tăng đàn áp các hội thánh và cộng đồng tôn giáo độc lập, đồng thời sử dụng các tổ chức tôn giáo do nhà nước kiểm soát như một công cụ để hạn chế và triệt tiêu các tín đồ của những tôn giáo không nằm dưới sự kiểm soát của họ”, nhà hoạt động tôn giáo Y Phic Hdok ở California, Mỹ, cho VOA biết nhận xét cá nhân của ông về báo của USCIRF. Ông là một trong những người được mời phát biểu trực tuyến tại buổi họp báo hôm 21/11, với tư cách là một nạn nhân và cũng là nhà hoạt động tôn giáo cho cộng đồng Tin lành Tây Nguyên.
“Bản nghiên cứu cho thấy rõ ràng rằng chính quyền Việt Nam không chỉ phớt lờ các cam kết quốc tế về nhân quyền và tự do tôn giáo mà còn cố tình áp dụng các biện pháp khắt khe hơn để duy trì sự kiểm soát và loại trừ các tổ chức tôn giáo độc lập”, vẫn ông Y Phic.
Hà Nội lâu nay liên tục bác bỏ các báo cáo thường niên của USCIRF về tình hình tự do tôn giáo, tín ngưỡng tại Việt Nam.
“Báo cáo của USCIRF đã xúc phạm nghiêm trọng danh dự, gây ảnh hưởng xấu đến uy tín, quyền và lợi ích hợp pháp của một số cơ quan chức năng, tổ chức tôn giáo chính thống ở Việt Nam”, báo Nhân Dân lên án bản báo cáo mới nhất của cơ quan độc lập, lưỡng đảng do Quốc hội Hoa Kỳ thành lập.
Cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Việt Nam viết trong một bài xã luận rằng báo cáo này của USCIRF đưa ra các thông tin “sai sự thật về tự do tín ngưỡng, tôn giáo tại Việt Nam”, với “những đánh giá, kết luận chỉ dựa trên những báo cáo của một số tổ chức, cá nhân mà thiếu sự kiểm chứng rõ ràng”, cũng như “thiếu tính khách quan, tính chính xác”.
Trang Nhân Dân nhắc lại rằng các hoạt động quản lý nhà nước trong lĩnh vực tôn giáo, tín ngưỡng “đều phải tuân thủ nghiêm ngặt quy định của pháp luật Việt Nam, dựa trên tinh thần tôn trọng, không xâm phạm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo song song với khuyến khích phát huy những giá trị phù hợp với nguyện vọng, lợi ích chính đáng của công dân”.
Diễn đàn