Đại sứ Michael Michalak tỏ ý ‘hài lòng’ vì mối quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ ‘phát triển trên nhiều mặt với nền tảng là tình hữu nghị, tôn trọng lẫn nhau và hợp tác trong nhiều vấn đề vì lợi ích dài hạn của hai nước’.
Ông Michalak nói: ‘Tôi tin tưởng rằng Hoa Kỳ và Việt Nam cùng có lợi ích chung trong một khu vực châu Á – Thái Bình Dương ổn định, an ninh và hòa bình. Chúng tôi cũng mong Việt Nam nắm vị trí lãnh đạo ngày càng có trách nhiệm hơn trong các vấn đề khu vực và toàn cầu, đặc biệt năm nay Việt Nam giữ vai trò Chủ tịch ASEAN (Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á).’
Ông Michalak cũng nêu ra một số thành tựu mà Hoa Kỳ đạt được ở Việt Nam trong năm 2009, như kinh tế (trở thành nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất ở Việt Nam) hay giáo dục (con số sinh viên Việt Nam sang Hoa Kỳ du học đã tăng gấp ba trong vòng ba năm qua).
Tuy nhiên, ông cũng cho biết rằng trong các cuộc thảo luận với Hà Nội, Hoa Kỳ cũng đã ‘thúc giục chính phủ Việt Nam đáp ứng hơn đối với công dân trong nước và tôn trọng các quyền về tự do ngôn luận, hội họp cũng như thờ tự’.
Ông cho biết: ‘Trong năm qua, chúng tôi có rất nhiều cuộc thảo luận về nhân quyền cả ở Hà Nội lẫn Washington. Trong tháng 10, chúng tôi đã có một cuộc thảo luận về nhân quyền và Ngoại trưởng Hillary Clinton đã nêu ra vấn đề nhân quyền trong cuộc gặp với Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Gia Khiêm tại Mỹ. Chúng tôi nhìn nhận và hoan nghênh các nỗ lực, tiến bộ mà Việt Nam đã đạt được như việc cải thiện khả năng các tổ chức tôn giáo mới đăng ký và thực hành các hoạt động tôn giáo của họ.’
Ông Michalak nói thêm: 'Tuy nhiên, chúng tôi vẫn còn quan ngại về một số hoạt động, và chúng tôi phản đối việc hình sự hóa tự do ngôn luận và bất đồng chính kiến. Trong các cuộc trao đổi với giới chức Việt Nam, chúng tôi nêu ra một điều rằng nếu không có tự do ngôn luận, tự do báo chí và một xã hội dân sự hoạt động tốt, thì Việt Nam khó giải quyết các vấn đề như cải cách giáo dục, chống tham nhũng cũng như là suy thoái môi trường. Tự do Internet cũng là một chủ đề mà chúng tôi trao đổi với chính phủ Việt Nam.'
Ông Michalak một lần nữa nhấn mạnh rằng nhân quyền là ‘một trong các ưu tiên cao’ trong nhiệm kỳ của ông và là ‘một khía cạnh quan trọng trong mối bang giao giữa Hoa Kỳ và Việt Nam’.
Trong năm qua, Mỹ nhiều lần bày tỏ quan ngại về tình hình nhân quyền ở Việt Nam. Trả lời về khả năng ngừng một số khoản viện trợ và đàm phán nhằm thúc đẩy tình trạng nhân quyền ở Việt Nam, Đại sứ Michalak nói:
‘Hoa Kỳ đã có một số các cuộc thảo luận với một số nước trên thế giới là những nước có các vấn đề về nhân quyền. Đến thời điểm này, chúng tôi vẫn tiếp tục các cuộc thảo luận để xem nó có tác dụng tạo ra các tiến bộ gì không. Trong cuộc đối thoại nhân quyền mới nhất, chúng tôi đồng ý về ba dự án quản trị mà chúng tôi sẽ làm việc với Việt Nam. Ở điều kiện hiện tại, đây vẫn là lộ trình hành động của chúng tôi.’
Hôm 21/1, Đại sứ Michalak đã ra thông cáo ‘bày tỏ quan ngại sâu sắc’ về việc kết án luật sư Lê Công Định, Nguyễn Tiến Trung, Trần Huỳnh Duy Thức và Lê Thăng Long với các mức án từ 5 tới 16 năm tù giam.
Sau đó, Bộ Ngoại giao Việt Nam đã lên tiếng cho rằng Hoa Kỳ ‘đã có những nhận xét thiếu thiện chí’ và ‘can thiệp vào công việc nội bộ của Việt Nam’.
Tuy nhiên, ông Michalak cũng nhận định rằng trong những năm qua Việt Nam đã có ‘những tiến bộ về tự do tôn giáo’ cũng như ‘sự cải thiện đáng kể trong quan hệ quân sự giữa hai nước’. Ông cũng nói là Hoa Kỳ sẽ tiếp tục giúp đỡ Việt Nam ‘tăng cường nền pháp trị’.
Ngài Đại sứ cũng bày tỏ sự phấn khởi vì hai nước kỷ niệm 15 năm thiết lập quan hệ ngoại giao trùng với kỷ niệm 1000 năm Thăng Long – Hà Nội trong năm 2010.
