Trung Quốc đã phát động một loạt chiến dịch gây ảnh hưởng chống lại Đài Loan vào tuần trước, công bố kế hoạch thúc đẩy sự phát triển hội nhập xuyên Eo biển Đài Loan, đồng thời tiến hành các cuộc xâm nhập quân sự quy mô lớn gần hòn đảo này.
Cách tiếp cận cây gậy và củ cà rốt của Bắc Kinh đã nhận được nhiều phản ứng trái chiều từ người dân Đài Loan.
Nhiều người coi kế hoạch này, vốn hứa hẹn tăng cường khả năng tiếp cận Trung Quốc cho các nhà đầu tư Đài Loan và khuyến khích người dân Đài Loan học tập, làm việc và sinh sống ở tỉnh Phúc Kiến phía đông nam Trung Quốc, là một thủ đoạn cũ thiếu thực chất. Những người khác cho rằng nó có thể giúp cải thiện và đa dạng hóa nền kinh tế của Quần đảo Kim Môn và Mã Tổ xa xôi của Đài Loan
Ông Edward Yang, một kỹ sư 36 tuổi sống ở thành phố Tân Trúc, nói với VOA trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại: “Có vẻ như chính phủ Trung Quốc đang cố gắng đạt được sự thống nhất hòa bình với Đài Loan bằng cách đưa ra nhiều lợi ích kinh tế”.
Nhưng khi Trung Quốc nỗ lực thúc đẩy nền kinh tế đang suy thoái của họ, ông Yang vẫn nghi ngờ về khả năng Bắc Kinh có thể đưa ra các đặc quyền kinh tế có thể hấp dẫn nhiều người Đài Loan.
Những người khác cho rằng kế hoạch đề nghị bao gồm nhiều biện pháp hữu ích cho cư dân ở Kim Môn và Mã Tổ và nó sẽ có lợi cho triển vọng kinh tế lâu dài của hai hòn đảo xa xôi.
Ông Yen Da-jen, một doanh nhân 83 tuổi ở Kim Môn, nói với VOA trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại: “Kế hoạch đề nghị muốn tăng cường kết nối giữa Hạ Môn và Kim Môn, điều này sẽ tốt cho sự phát triển của Kim Môn”.
Phúc Kiến, với dân số 40 triệu người, là tỉnh của Trung Quốc gần Đài Loan nhất cả về mặt địa lý và văn hóa. Ý tưởng biến Phúc Kiến thành khu trình diễn để tạo điều kiện phát triển hội nhập lần đầu tiên xuất hiện trong các văn bản chính thức của Trung Quốc vào năm 2021, và kế hoạch hội nhập lại được nêu ra tại một diễn đàn ở Trung Quốc vào tháng 6 năm 2023.
Quyết định công bố kế hoạch vào ngày 12/9 vừa qua được đưa ra trong bối cảnh căng thẳng đang diễn ra trên Eo biển Đài Loan và khi Đài Loan đang chuẩn bị cho cuộc bầu cử tổng thống và lập pháp có tính cạnh tranh cao vào tháng 1 năm 2024.
Phản ứng hỗn hợp
Trong cuộc họp báo vào ngày 14/9, các quan chức Trung Quốc đã mô tả việc thành lập khu trình diễn ở Phúc Kiến là một nỗ lực nhằm tăng cường hội nhập xuyên eo biển và đặt nền móng cho sự thống nhất hòa bình.
Dựa trên kế hoạch này, Bắc Kinh sẽ ưu tiên phát triển tổng hợp giữa các thành phố ven biển của Trung Quốc, bao gồm Hạ Môn và Phúc Châu, với các đảo Kim Môn và Mã Tổ ở ngoại vi Đài Loan. Các biện pháp được đề xuất bao gồm tạo điều kiện thuận lợi cho việc cung cấp nước, điện, khí đốt và xây dựng cầu nối giữa các thành phố của Trung Quốc và các đảo của Đài Loan.
Về mặt kinh doanh, chính phủ Trung Quốc cho biết Phúc Kiến sẽ cung cấp môi trường kinh doanh tốt hơn cho người dân Đài Loan và doanh nghiệp Đài Loan, đồng thời Bắc Kinh khuyến khích người lao động Đài Loan và gia đình họ định cư tại tỉnh này, đồng thời cam kết cải thiện các chương trình phúc lợi xã hội.
Một số người Đài Loan làm việc tại Trung Quốc cho rằng Bắc Kinh đang cố gắng tạo ra sự chia rẽ trong nội bộ Đài Loan thông qua kế hoạch được đề nghị vì nó sẽ chỉ có vẻ hấp dẫn đối với các doanh nhân Đài Loan đầu tư vào Trung Quốc và cư dân ở Kim Môn và Mã Tổ.
“Kế hoạch này sẽ chỉ mang lại lợi ích cho người dân trên các hòn đảo xa xôi và các doanh nhân Đài Loan có lợi ích ở Trung Quốc, vì vậy tôi không nghĩ Bắc Kinh có thể sử dụng kế hoạch này để thay đổi nhận thức chung của công chúng Đài Loan về Trung Quốc”, ông Bruce Wang, 32 tuổi, làm việc ở miền nam Trung Quốc, nói với đài VOA.
Tuy nhiên, một số cư dân ở Kim Môn cho biết cộng đồng địa phương sẽ hoan nghênh bất kỳ chính sách ưu đãi nào có lợi cho nền kinh tế của Kim Môn và Mã Tổ. Ông Yang Zhongyi, một doanh nhân 50 tuổi ở Kim Môn, nói với VOA trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại: “Khi có trao đổi kinh tế, chúng tôi có thể kiếm tiền”.
“Ngay cả khi Trung Quốc cho rằng chúng ta thuộc cùng một quốc gia nhưng chúng ta không đồng tình với quan điểm đó, người dân ở Kim Môn vẫn hoan nghênh các cơ hội tiến hành trao đổi kinh tế xuyên eo biển vì nó giúp cải thiện sinh kế của chúng tôi. Chúng tôi rất vui khi thấy những diễn biến phù hợp hơn miễn là không có xung đột quân sự”, ông nói thêm.
Đáp lại đề xuất của Bắc Kinh, Hội đồng các Vấn đề Đại lục của Đài Loan, nơi xử lý các mối quan hệ xuyên eo biển, cho biết các biện pháp đề nghị của chính phủ Trung Quốc chỉ đơn giản là mơ tưởng.
Một số nhà phân tích cho rằng Bắc Kinh hy vọng thiết lập mối liên hệ giữa Đài Loan và Trung Quốc thông qua khu vực trình diễn bằng cách tạo điều kiện trao đổi giữa Kim Môn và Hạ Môn dễ dàng hơn.
Ông Chung Chih-Tung một nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh ở Đài Loan, nói với đài VOA trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại: “Ý nghĩa biểu tượng của kế hoạch này quan trọng hơn hiệu quả thực tế của nó bởi vì điều kiện kinh tế chung của Trung Quốc vẫn không ổn định, nỗ lực của Bắc Kinh nhằm thu hút người Đài Loan mua bất động sản ở Phúc Kiến sẽ không tạo ra hiệu quả như mong đợi”.
Các cuộc xâm nhập quân sự quy mô lớn xung quanh Đài Loan
Trong khi Trung Quốc cố gắng quảng bá câu chuyện về “hội nhập xuyên eo biển” thông qua các biện pháp được đề nghị ở Phúc Kiến, Bắc Kinh cũng đã tiến hành một số cuộc xâm nhập quân sự quy mô lớn xung quanh Đài Loan trong những ngày gần đây.
Vào ngày 18/9, Bộ Quốc phòng Đài Loan báo cáo có 103 máy bay quân sự Trung Quốc hoạt động gần Đài Loan trong 24 giờ và vào ngày 14/9, Bộ này đã phát hiện 68 máy bay quân sự Trung Quốc hoạt động gần Đài Loan.
Để đối phó với các cuộc xâm nhập của Trung Quốc, Bộ Quốc phòng Đài Loan hôm thứ Hai kêu gọi Bắc Kinh “ngừng ngay lập tức” “các hoạt động quân sự mang tính phá hoại”.
Một số người Đài Loan cho rằng các cuộc xâm nhập quân sự gần đây của Bắc Kinh đã làm tăng thêm nhận thức tiêu cực của họ về chính phủ Trung Quốc.
Bà Sharon Su, một nhân viên bảo hiểm 33 tuổi ở Cao Hùng, nói với VOA: “Những thủ đoạn bẩn thỉu này do Bắc Kinh thực hiện đã làm tăng cảm giác tiêu cực của tôi đối với Bắc Kinh”.
Một số chuyên gia cho rằng chiến lược cây gậy và củ cà rốt của Bắc Kinh là một phần trong khái niệm răn đe của nước này.
Bà Rorry Daniels, giám đốc điều hành Chính sách Xã hội Châu Á, nói với đài VOA trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại: “Họ muốn đưa ra cảnh báo thông qua các cuộc tập trận rằng bất kỳ động thái hướng tới độc lập nào cũng sẽ không được chấp nhận, đồng thời đưa ra cơ hội hội nhập kinh tế bằng cách tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp và doanh nhân Đài Loan ở đại lục”.
Bất chấp những nỗ lực này, bà Daniels cho rằng dường như cả hai chiến lược đều không có lợi cho Bắc Kinh.
Bà nói: “Các tín hiệu quân sự dường như đang thúc đẩy Đài Loan hướng tới mối quan hệ chặt chẽ hơn với Mỹ và kế hoạch hội nhập kinh tế dường như không thuyết phục được người dân Đài Loan”.
Nhưng chỉ còn chưa đầy 4 tháng nữa là đến cuộc bầu cử tổng thống Đài Loan, ông Chung từ Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh dự kiến Trung Quốc sẽ tiếp tục triển khai các chiến dịch gây ảnh hưởng khác chống lại Đài Loan.
Diễn đàn