Áp lực từ Trung Quốc bị nghi là nguyên nhân khiến ASEAN rút lại những lời lẽ cứng rắn về Biển Đông trong Tuyên bố ngày 14/6 sau cuộc họp với Bắc Kinh tại tỉnh Vân Nam, Trung Quốc.
Văn kiện được cho là Tuyên bố chung của 10 nước Đông Nam Á thoạt đầu do Malaysia tiết lộ cảnh cáo rằng các diễn tiến trên Biển Đông có thể gây phương hại hòa bình, an ninh, ổn định khu vực, đồng thời nêu đích danh việc ‘bồi đắp đất đai’ là nguồn gốc gây căng thẳng, một sự ám chỉ rõ ràng tới các hoạt động xây đảo nhân tạo của Trung Quốc nhằm tô đậm tuyên bố chủ quyền trên gần như toàn bộ Biển Đông.
Chỉ vài giờ sau, Malaysia loan báo ASEAN rút lại tuyên bố chung vì có những hiệu đính khẩn cấp, nhưng không cho biết lý do, tạo ra những suy đoán gây tranh cãi.
AFP ngày 16/6 dẫn lời một nhà ngoại giao trong khối ASEAN tham gia cuộc họp ở Vân Nam cho rằng Trung Quốc đã gây áp lực lên một số thành viên ASEAN khiến họ đổi ý.
Giới chức không muốn nêu tên này bày tỏ nghi ngại rằng Lào và Campuchia là hai nước rốt cuộc đã quay lại phản đối bản tuyên bố chung ban đầu của khối.
Nhật báo Straits Times của Singapore cùng ngày cũng tường trình rằng tuyên bố chung của ASEAN bị Trung Quốc áp lực và rằng Bắc Kinh đã vận động một số nước thân hữu trong khối ngăn chặn.
Philippines ngày 16/6 cũng cho hay thoạt đầu tất cả các thành viên trong ASEAN đồng loạt nhất trí về một bản tuyên bố chung có lời lẽ mạnh mẽ nhưng sau đó văn kiện này bị rút lại sau khi cuộc họp đã kết thúc.
